اما اکنون که کابینه اعلام شده با نگاه به ترکیب اعضای آن می‌توان متوجه شد دلیل این تأخیرها چه بوده و آیا طالبان در این مدت مشغول رایزنی با جناح‌های سیاسی دیگر بوده‌اند یا چالش‌های مهم دیگری بر سر اعلام اعضای دولت خود پیش رو داشته‌اند.
نگاهی به چهره‌های حاضر در کابینه طالبان
اگر چه طالبان اعلام کرده دولت و کابینه اعلام شده موقت بوده و در آینده امکان مشارکت اقوام و جریان‌های مختلف سیاسی را در حکومت افغانستان فراهم خواهند ساخت، اما با نگاه به اسامی همین اعضای کابینه ظاهراً موقت نیز می‌توان پی برد طالبان برخلاف شعارها و ادعاهای اولیه‌شان قصدی برای تشکیل یک حکومت فراگیر نداشته و تنها به تقسیم مناصب میان اعضای خود بسنده کرده‌اند. بر این اساس شاهد هستیم تمامی اعضای کابینه تمام و کمال از میان طالبان انتخاب شده‌اند. ملا هبت الله به عنوان امیرالمؤمنین ظاهراً در کارهای اجرایی نقشی ندارد و امور اجرایی را محمد حسن آخوند در جایگاه رئیس الوزرا هدایت می‌کند. وی در دوره پیشین حکومت طالبان معاون وزیر خارجه بوده و تا پیش از سقوط کابل ریاست شورای رهبری طالبان را بر عهده داشته است. وی از جمله افرادی است که در لیست سیاه سازمان ملل قرار دارد. معروف است بیشتر از اینکه یک فرد مذهبی باشد، مردی سیاسی است و انتخاب وی به این سمت، آن هم در شرایط حضور افرادی چون ملا برادر، می‌تواند این موضوع را تأیید کند. ملا عبدالغنی برادر را تقریباً همه می‌شناسند. وی به عنوان یکی از چهار فرد مؤسس طالبان شناخته می‌شود که در زمان حمله آمریکا معاونت وزارت دفاع طالبان و پس از آن نیز معاونت ملاعمر و ریاست شورای کویته را بر عهده داشت و هشت سال را نیز در زندان‌های پاکستان سپری کرد. وی در فهرست سیاه سازمان ملل جای داشته و از حق برخورداری از حساب بانکی محروم است. با توجه به سوابق و نقش وی در مذاکرات با آمریکا و به‌خصوص امضایش در پای معاهده دوحه، انتظار می‌رفت به عنوان رئیس الوزرا انتخاب شود. عبدالسلام حنفی معاون دوم رئیس الوزرا فردی کمتر شناخته شده و از اعضای تیم مذاکره‌کننده طالبان در قطر است. در دولت پیشین طالبان معاون وزارت آموزش و پرورش بوده و سابقه تدریس در دانشگاه کابل را هم دارد. وی در میان طالبان به عنوان یک عالم دینی شناخته می‌شود. اما در میان وزرای طالبان به دو چهره برجسته می‌توان اشاره کرد؛ ملا یعقوب فرزند ملاعمر وزیر دفاع که احتمالاً با ۳۱ سال سن جوان‌ترین عضو کابینه به شمار می‌آید پیش از این سمت‌هایی چون ریاست کمیسیون نظامی و معاونت رهبر طالبان را بر عهده داشته و به واسطه پدرش از نفوذ و احترام خاصی در میان طالبان برخوردار است. سراج‌الدین حقانی وزیر داخله نیز به سبب جایگاه پدرش در میان نیروهای جهادی از موقعیت مشابهی برخوردار است، مضاف بر اینکه رهبری شبکه‌ای تقریباً مستقل را بر عهده داشته و از سوی آمریکایی‌ها تحت تعقیب بوده و ۱۰ میلیون دلار برای سرش جایزه تعیین شده است. شمار زیادی از وزرای دیگر طالبان هم به نوعی در دولت پیشین طالبان مشارکت داشته‌اند چنان که علونی، خبرنگار با سابقه الجزیره می‌گوید ۱۴ عضو از ۳۳ عضو کابینه فعلی در حکومت قبلی طالبان مشارکت داشته‌اند. نکته جالب دیگر این است که در این فهرست نام سه زندانی سابق گوانتانامو که با یک آمریکایی مبادله شدند نیز به چشم می‌خورد؛ نورالله نوری، خیرخواه، عبدالحق وثیق.
کابینه متأثر از رقابت درون قومیتی
در شرایطی که در گذشته و در زمان دولت جمهوریت در افغانستان عمده اختلافات و نزاع‌ها بر سر نقش اقوام و قومیت‌ها در مناصب و سمت‌های سیاسی کابینه بود، ظاهراً این بار این نزاع‌ها به اختلاف درونی و سنتی میان پشتون‌ها محدود شده است. از زمان حکومت هوتکیان تا کنون، نزاعی قدیمی میان دو تیره از اقوام پشتون یعنی درانیان و غلزاییان وجود داشته که به نظر می‌رسد با سلطه طالبان بر افغانستان دوباره شکل آشکارتری یافته است. اغلب رهبران قدیمی طالبان مانند ملاعمر به قندهار و تیره غلزاییان تعلق دارند، حال آنکه درانیان نیز در بین طالبان حضور داشته و به دلیل پیشینه خود مدعی رهبری و هدایت این گروه هستند. پس از فوت ملاعمر نیز هدایت این گروه بر عهده افرادی چون ملا اختر منصور و هبت الله قرار گرفت که به قبایل درانی تعلق دارند. این گونه مطرح شده که تأخیر در معرفی کابینه از سوی طالبان نیز به دلیل تنش‌هایی بوده که میان طرفداران این دو تیره درون طالبان به وقوع پیوسته است. شواهد نشان می‌دهد با انتخاب ملامحمد آخوند، درانی‌ها پیروز این میدان بوده‌اند چرا که بالاترین مقام اجرایی نیز از میان آن‌ها انتخاب شده است. اما این رقابت و تنش همچنان در حکم آتش زیر خاکستر باقی خواهد ماند چرا که خاستگاه طالبان قندهار و نواحی جنوبی افغانستان و به‌ویژه در میان قبایل غلزایی بوده و بسیار بعید است آن‌ها بدین راحتی تسلیم رقبای دیرینه خود شوند.
شبکه حقانی و شکاف درون‌سازمانی طالبان
در شرایطی تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان در مورد یکدست بودن آن بحث‌های جدی مطرح بود، اعضای طالبان می‌کوشیدند این موضوع را کتمان کنند؛ چنان‌که در یکی از همین موارد سال گذشته خیرخواه، از وزرای فعلی اعلام شده توسط طالبان، تأکید کرد طالبان متحد هستند و چیزی به نام شبکه حقانی وجود ندارد و این فکر ساخته دست آمریکایی‌هاست. اما خبرهای منتشر شده در یکی دو هفته اخیر حکایت از تنش شدید میان طرفداران شبکه حقانی و طالبان بر سر تقسیم مناصب سیاسی دارد که پیامد آن هم تعویق چند باره معرفی اعضای کابینه بوده است. البته برخی منابع تیراندازی‌های چند شب پیش در کابل را هم بی ارتباط به این موضوع ندانسته‌اند. اکنون که اعضای کابینه اعلام شده، میزان نفوذ شبکه حقانی در میان طالبان هم مشخص‌تر شده است. حضور سراج‌الدین حقانی در پست وزارت کشور و دست‌کم سه نفر دیگر از نزدیکان وی در سمت‌های وزارتی حکایت از وزن شبکه حقانی در میان طالبان دارد.همچنین این گونه استنباط می‌شود که انتخاب ملا محمد حسن آخوند به جای ملا برادر هم در راستای قرار گرفتن شخصی تقریباً بی‌طرف و مورد تأیید دو جناح انجام گرفته است.اما شبکه حقانی قطعاً در آینده برای طالبان دردسرساز خواهد شد آن هم از دو جهت؛ نخست اینکه زمینه نفوذ و تأثیرگذاری هر چه بیشتر پاکستان بر طالبان را فراهم می‌کند، چرا که شبکه حقانی با پاکستان رابطه تنگاتنگی داشته و حتی آن را بازوی اجرایی آی‌اس‌آی در افغانستان می‌دانند. دوم اینکه اقدامات افراط گرایانه این گروه و رابطه قدیمی و احتمالاً پا برجای آن‌ها با القاعده هم بر وجهه بین‌المللی طالبان و تلاش‌های آن‌ها برای شناسایی بین‌المللی تأثیرات مخربی بر جای خواهد گذاشت.
نظر شما