به گزارش قدس آنلاین؛ از اسفند ماه ۱۳۹۸ که کرونا باعث بسته شدن درهای مدارس به‌روی دانش‌آموزان شد، فضای مجازی بستری برای آموزش شد اما این مسیر با پیچ‌وخم‌هایی بسیار و مصائبی دردناک برای دانش‌آموزان و اولیای آنها همراه بوده است.
کنار دسترسی نداشتن بیش از ۳.۵ میلیون دانش‌آموز به آموزش مجازی، برای آنهایی هم که در کلاس‌های درس مجازی حضور داشتند وضعیت قابل‌قبول نبود و امروز مسئولان آموزش و پرورش از به صدا درآمدن "زنگ خطر اُفت یادگیری دانش‌آموزان" خبر می‌دهند.
خانواده‌ها به‌خصوص آنهایی که دانش‌آموز دبستانی دارند، نسبت به وضعیت یادگیری فرزندشان نگرانند، مادری که فرزندش امسال به کلاس چهارم دبستان می‌رود و در تمام این مدت فقط ۱.۵ سال حضور در مدرسه را تجربه کرده است، می‌گوید: پسرم کلاس دوم دبستان بود، مدارس تعطیل شد و با مجازی شدن آموزش‌ها، به‌دلیل اینکه کلاس آنلاین تعاملی نیست و صرفاً معلم صوت یا فیلم ارسال می‌کند در برخی دروس به‌ویژه ریاضی یادگیری دشوار است از سوی دیگر فضای خانه، چارچوب کلاس درس را ندارد و فرزندم پای کلاس‌های مجازی نمی‌نشیند، با وجود اینکه جدول‌ضرب را آموزش داده‌اند اما اصلاً یاد نگرفته است و واقعاً نمی‌دانم در پایه چهارم چه وضعیتی در انتظارش است.
نگرانی جدی از اُفت تحصیلی دانش‌آموزان و از سوی دیگر ترک تحصیل‌های گسترده پس از بازگشایی مدارس، دو چالش اصلی نظام آموزشی کشور در سال تحصیلی پیشِ‌رو خواهد بود. پیش از این، هشدارهای بسیاری درباره تعطیلی مدارس و تبعات مجازی شدن آموزش‌ها در حاشیه شهرها و مناطق محروم داده شده بود، دانش‌آموزان حاشیه شهرها با دور شدن از مدرسه، فرصت مناسبی را برای کار کردن به دست می‌آورند و مشخص نیست پس از بازگشایی مدارس چه‌تعداد از آنها حاضرند به پشت نیمکت‌های مدرسه بازگردند.
البته ترک تحصیل و اُفت یادگیری صرفاً یک روی ماجرای آموزش مجازی است، آن روی دیگر ماجرا به مشکلات و چالش‌های اخلاقی و رفتاری برمی‌گردد که با حضور دانش‌آموزان به‌ویژه دبستانی‌ها در فضای مجازی شکل گرفت و حالا برخی کارشناسان و خانواده‌ها از دغدغه بلوغ زودرس برخی دانش‌آموزان خبر می‌دهند.
اُفت پنهان در سال‌های آینده
اُفت آشکار و پنهان دانش‌آموزان، وضعیتی است که در شرایط آموزش مجازی رقم خورده است و در سال‌های آینده خود را نشان خواهد داد؛ آموزش و پرورش نیز اعلام کرده است: بررسی و مقایسه میانگین نمرات امتحانات دانش‌آموزان دوره متوسطه نشان می‌دهد میانگین نمرات دانش‌آموزان دوره اول و دوم متوسطه نظری در سال تحصیلی ۹۹ـ۹۸ و ۱۴۰۰ـ۱۳۹۹ نسبت به سال تحصیلی ۹۸ـ۹۷ نه‌تنها هیچ‌گونه اُفت آشکاری نداشته است، بلکه در برخی موارد تورم غیرمنطقی میانگین نمرات دانش‌آموزان در این دوره تحصیلی مشاهده می‌شود.
علیرضا کمره‌ای؛ معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در این باره گفته است: بر اساس بررسی‌هایی که انجام دادیم، اُفت تحصیلی آشکار نداریم و نمره‌ها بالا رفته است اما می‌دانیم این نمرات کاذب است و نمره واقعی دانش‌آموز نیست، نتوانسته‌ایم اهداف آموزشی را محقق کنیم و دانش‌آموزان دچار اُفت تحصیلی پنهان هستند.
در گزارشی که مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری با عنوان «امکان‌سنجی بازگشایی مدارس در سال تحصیلی ۱۴۰۱ـ۱۴۰۰» منتشر کرده است درباره دلایل ضعف یادگیری در آموزش‌های مجازی این دلایل ذکر شده است:
محدودیت‌های ساختاری از جمله فقدان امکان برگزاری کلاس آنلاین و دشواری انتقال و دریافت فایل‌های آموزشی.
محدودیت‌های معلمان شامل فقدان دانش و مهارت کافی در زمینه آموزش‌های مجازی و عدم ترسیم چارچوب مشخص برای تنظیم فعالیت آموزشی معلم.
محدودیت‌های دانش‌آموز شامل عدم مشارکت کافی خانواده، عدم دسترسی به امکانات سخت‌افزاری آموزش از راه دور و نداشتن تمرکز کافی.
آسیب‌های آموزش مجازی برای اقشار ضعیف
همچنین دوری دانش‌آموزان از مدرسه باعث گسترش نابرابری در یادگیری می‌شود، کیفیت یادگیری آنلاین به‌گونه‌ای است که می‌توان گفت بازدهی آموزش‌ها در این دوره نصف آموزش‌های حضوری است و طبیعتاً بیشتر این ضعف متوجه اقشار پایین جامعه است، طبقات ضعیف جامعه هم از امکانات یادگیری آنلاین کمتر بهره می‌برند و هم فاقد پشتیبانی کافی خانواده برای ادامه تحصیل خود هستند به همین دلیل پیش‌بینی قطعی وجود دارد که در سال‌های آینده با موجی از ترک تحصیل و اُفت تحصیلی در مدارس و مناطق محروم کشور مواجه شویم.
رضوان حکیم‌زاده؛ معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره اُفت تحصیلی دانش‌آموزان با آموزش مجازی اظهار کرد: به‌منظور رصد وضعیت یادگیری دانش‌آموزان چند کار میدانی انجام دادیم از جمله مقایسه نتایج یادگیری سال تحصیلی ۱۴۰۰ـ۱۳۹۹ با دو سال گذشته که درگیر کرونا نبودیم، در دوره ابتدایی به‌دلیل آنکه نمره نداریم نتایج ارزشیابی دانش‌آموزان در ۴ طبقه خیلی خوب، خوب، قابل قبول و نیازمند تلاش بیشتر ثبت می‌شود.
کاهش نمرات خوب دانش‌آموزان
وی افزود: با مقایسه ارزشیابی دانش‌آموزان متوجه شدیم در دروس مختلف و پایه‌های تحصیلی متفاوت تعداد دانش‌آموزانی که ارزشیابی خیلی خوب را کسب کرده‌اند کاهش پیدا کرده و دانش‌آموزانی که نیاز به تلاش و آموزش بیشتر دارند افزایش پیدا کرده است به‌عنوان مثال در فارسی کلاس اول دبستان در سال تحصیلی ۹۸ ـ۹۷، نتایج ارزشیابی حدود ۷۱ درصد دانش‌آموزان در درس فارسی خیلی خوب بود و در سال تحصیلی ۱۴۰۰ـ۱۳۹۹ این درصد به ۶۰.۸۹ درصد رسیده است و باز هم در همین درس در سال تحصیلی ۹۸ـ۹۷ درصد دانش‌آموزانی که نیاز به تلاش بیشتر داشتند ۴.۹۱ درصد بود درحالی که در سال تحصیلی ۱۴۰۰ـ۱۳۹۹ به ۵.۴۷ درصد افزایش پیدا کرده است.
حکیم‌زاده گفت: مشابه همین نتیجه را در فارسی کلاس دوم دبستان مشاهده می‌کنیم به‌گونه‌ای که در سال تحصیلی ۹۸ـ۹۷ نتایج ارزشیابی نشان می‌دهد ۷۲.۱۸ درصد دانش‌آموزان نتایج خیلی خوب را کسب کردند درحالی که در سال ۱۴۰۰ـ۱۳۹۹ فقط ۶۳.۱۹ درصد دانش‌آموزان توانستند نتیجه خیلی خوب بگیرند، در سال ۹۸ـ۹۷ دانش‌آموزانی که در درس فارسی پایه دوم دبستان نیاز به تلاش و آموزش بیشتر را کسب کردند ۲.۳ درصد بود که در سال ۱۴۰۰ـ۱۳۹۹ به ۳.۵۶ درصد افزایش پیدا کرده است.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش هشدار داد: این موارد بیانگر آن است که سطح یادگیری خیلی خوب کاهش پیدا کرده است و درصد دانش‌آموزانی که نیاز به تلاش و یادگیری بیشتر دارند، افزایش پیدا کرده است. البته در دوره متوسطه نیز تقریباً بحران افت تحصیلی آشکار و پنهان داریم که جزئیات آن را باید معاونت متوسطه اعلام کند.
کاهش ۱۰درصدی نمرات خیلی خوب در اول دبستان
وی در پاسخ به این پرسش که "بیشترین آسیب و اُفت تحصیلی در دوره ابتدایی برای دانش‌آموزان کدام پایه تحصیلی بود؟" بیان کرد: در پایه اول دبستان بیشتر از سایر پایه‌ها شاهد کاهش نتایج خیلی خوب و افزایش نیاز به تلاش بیشتر هستیم، علت این موضوع می‌تواند این باشد که دانش‌آموزان پایه اول دبستان به‌خلاف سایر دانش‌آموزان تجربه‌ای از مدرسه و معلم نداشتند هرچند در مقایسه‌ای که انجام دادیم تقریباً در تمام دروس و پایه‌های تحصیلی شاهد کاهش نتایج خیلی خوب و افزایش نیاز به تلاش بیشتر هستیم اما این وضعیت در پایه اول دبستان بسیار چشمگیر است که حدود ۱۰ درصد کاهش را در نتایج خیلی خوب شاهد هستیم.
بیشترین آسیب برای دانش‌آموزان مناطق محروم
حکیم‌زاده در پاسخ به این پرسش که "آیا وضعیت اُفت تحصیلی در استان‌های محروم شدیدتر است؟" گفت: نتایج آماری استان‌ها در حال نهایی شدن است اما برای برخی از مناطق لازم‌التوجه که ۶۴ منطقه آموزشی را در طرح نصیب آموزشی شناسایی کردیم، برنامه‌ریزی خاص انجام می‌شود، در بررسی‌ای که انجام دادیم مشخص شد در مناطق لازم‌التوجه شاهد افزایش تعداد دانش‌آموزان نیازمند به تلاش بیشتر هستیم و یکی از دلایل می‌تواند این باشد که خانواده‌ها در مناطق کمتربرخوردار امکان حمایت مؤثر از دانش‌آموزان را ندارند چون سطح سواد پایین است یا امکانات لازم برای استفاده مؤثر از فضای مجازی برای این دانش‌آموزان فراهم نیست بنابراین در مجموع شاهد هستیم که فاصله و تفاوت بین مناطق کمتربرخوردار با مناطق برخوردار وجود دارد.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: این وضعیت همسو با نتایجی است که سازمان‌های بین‌المللی منتشر کرده‌اند و درباره نگرانی از تعطیلی مدارس و افزایش شکاف آموزشی بین دانش‌آموزان مناطق کمتربرخوردار با دانش‌آموزان برخوردار هشدار داده‌اند، در مناطق محروم وقتی فرصت حضور دانش‌آموز در مدرسه از دست می‌رود شرایط نابرابری تعمیق می‌یابد چون دانش‌آموزان به‌جز مدرسه فرصت دیگری در اختیار ندارند.
تهدید سواد یک نسل
وی درباره افزایش آمار ترک‌تحصیل‌ها مطرح کرد: در سال گذشته آمار بازماندگان از تحصیل در مقایسه با سال قبل افزایش داشت و از ۱۴۲ هزار نفر به ۲۱۰ هزار نفر در دوره ابتدایی رسید البته تعداد قابل‌توجهی از این آمار مربوط به دانش‌آموزان پایه اول دبستان است که خانواده‌ها به‌دلیل نگرانی از ویروس کرونا آنها را در مدارس ثبت‌نام نکردند.
حکیم‌زاده در پایان گفت: در چهار بستر تلاش کردیم دانش‌آموزان را در چرخه تحصیل نگه‌داریم از جمله مدرسه تلویزیونی، آموزش مجازی، آموزش حضوری در مناطق روستایی و عشایری و توزیع درس‌نامه‌ها و براین‌اساس توانستیم بحث خروج دانش‌آموزان از چرخه تحصیل را تا حدود زیادی کنترل کنیم اما نتایج یادگیری نشانگر اُفتی است که به‌خصوص در دوره ابتدایی در بحث مهارت‌های پایه سواد شاهد آن هستیم و به‌نظر می‌رسد زنگ خطر جدی برای سطح سواد یک نسل به صدا درآمده است.
همچنین مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در گزارش خود متذکر شده است: با توجه به تأثیر نسبتاً پایین بازگشایی مدارس بر شیوع بیماری و بازگشایی کامل مدارس در کشورهای دارای تلفات بالای کرونا می‌توان نتیجه گرفت بازگشایی مدارس تحت شرایط کنترل‌شده در مقایسه با سایر بازگشایی‌ها تأثیر بسیار محدودی در شیوع بیماری دارد، این یافته‌ها زمانی که در کنار تأثیرات نسلی اُفت تحصیلی، بازماندگی از تحصیل گسترده و آسیب‌پذیری بهداشتی و روانی دانش‌آموزان مورد توجه قرار گیرد دلالت بر ضرورت تغییر سیاست‌های فعلی ستاد کرونا در رابطه با دوگانه سلامت و آموزش خواهد داشت.
منبع: تسنیم
نظر شما