چنان‌که یکشنبه گذشته بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت اعلام کرد: برنامه ما واکسیناسیون افراد در سن مدرسه یا ۶ تا ۱۸ سال است و برای این کار حدود ۱۳ میلیون دُز واکسن نیاز داریم که کارهای مقدماتی آن در واکسن‌های داخلی و وارداتی انجام شده و امیدواریم در دو هفته آینده، واکسیناسیون دانش‌آموزان را آغاز کنیم تا پس از آن، شاهد بازگشایی مدارس نیز باشیم. از سوی دیگر موضوع واکسن‌هراسی و نگرانی والدین از عوارض تزریق واکسن به کودکان دغدغه‌ای است که باید به آن پاسخ گفت. به همین بهانه به سراغ دکتر احمدشاه فرهت؛ فوق تخصص نوزادان و کودکان، رئیس مرکز تحقیقات نوزادان دانشگاه علوم پزشکی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد رفتیم تا به بخشی از این دغدغه‌ها پاسخ دهد.
آقای دکتر به‌تازگی وزیر بهداشت از واکسیناسیون کودکان ۶ تا ۱۳ ساله در آینده نزدیک خبر داده است. این نگرانی به‌ویژه برای والدین وجود دارد که آیا با تزریق واکسن خطری این کودکان را تهدید نمی‌کند؟
همان‌طور که شما هم اشاره کردید بیشتر والدین این پرسش را مطرح می‌کنند که با توجه به اینکه تزریق واکسن در همه کشورها از ابتدای اجرای واکسیناسیون عمومی برای افراد بالای ۱۸ سال انجام می‌شد چرا اکنون واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال مطرح شده است. در پاسخ باید گفت با توجه به کمبود واکسن در همه کشورها به دو دلیل تزریق واکسن برای گروه سنی بالای ۱۸ سال آغاز شد؛ نخست اینکه در افراد زیر ۱۸ سال احتمال ابتلا به کووید ۱۹ کمتر و دوم میزان مرگ و میر در این گروه سنی بسیار پایین‌تر است؛ بر همین اساس بنابر توصیه سازمان بهداشت جهانی همه کشورها تصمیم گرفتند دو گروه پرخطر یعنی سالمندان و افرادی که بیماری زمینه‌ای داشتند را به دلیل اینکه احتمال ابتلا به کووید ۱۹ و همچنین احتمال مرگ و میر در آن‌ها بیشتر بود در اولویت تزریق واکسن قرار دهند اما این به آن معنا نیست که کودکان زیر ۱۸ سال به تزریق واکسن نیاز ندارند.
وقتی کودکان به نوع شدید کرونا مبتلا نمی‌شوند، چرا ضرورت واکسیناسیون در این سنین تا این حد مورد توجه است؟
اجازه دهید پاسخ این پرسش شما را با یک مثال ساده بدهم. اگر افراد بالای ۱۸ سال و کودکان زیر ۱۸ سال را مانند سرنشینان دو اتومبیل در نظر بگیریم که افراد بالای ۱۸ سال در اتومبیلی سوار باشند که با سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت در حال حرکت است و دچار سانحه تصادف می‌شود و افراد زیر ۱۸ سال سوار اتومبیلی باشند که با سرعت ۶۰ کیلومتر بر ساعت در حال حرکت است و دچار سانحه تصادف می‌شود، قطعاً افراد بالای ۱۸ سالی که در اتومبیلی با سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت سوارند بیشتر آسیب می‌بینند و احتمال مرگ سرنشینان این اتومبیل بیشتر است اما نمی‌توان گفت افراد زیر ۱۸ سالی که سوار اتومبیلی با سرعت ۶۰ کیلومتر برساعت‌اند اگر دچار سانحه تصادف شوند آسیب نخواهند دید و یا احتمال مرگ و میر در آن‌ها وجود ندارد؛ بلکه احتمال شدت تصادف و مرگ و میر برای سرنشینان این خودروها با هم متفاوت است، با این حال وجود دارد و باید از بروز آن پیشگیری کرد.
به این ترتیب احتمال ابتلا به کووید ۱۹ در کودکان زیر ۱۸ سال و همچنین احتمال مرگ و میر در این گروه‌های سنی وجود دارد هرچند بسیار پایین است. اما ضرورت واکسیناسیون برای پیشگیری از ابتلا و مرگ و میر حتی یک کودک زیر ۱۸ سال نیز ضروری است. واکسیناسیون این کودکان به ما این امکان را می‌دهد که اجازه ندهیم حتی یک کودک زیر ۱۸ سال به دلیل ابتلا به بیماری کووید ۱۹ جان خود را از دست بدهد.
آیا تزریق واکسن در سن پایین ایمنی بدن آن‌ها را در آینده کمتر نمی‌کند؟
خیر به هیچ وجه؛ زیرا تزریق واکسن موجب افزایش ایمنی بدن می‌شود و با تحریک سیستم ایمنی بدن افراد، احتمال ابتلای آن‌ها را به این بیماری کاهش می‌دهد، ضمن آنکه در صورت ابتلا نیز احتمال ابتلا به نوع شدید بیماری و در پی آن مرگ و میر بسیار کاهش می‌یابد.
واکسن نیز مانند سایر داروهایی که برای درمان بیماری‌ها تجویز می‌شود در کنار فوایدی که برای بیمار دارد ممکن است ضرر هم داشته باشد اما قطعاً ضرر همه داروها و از جمله واکسن به مراتب کمتر از سود آن است، بنابراین با توجه به اینکه تزریق واکسن موجب کاهش احتمال ابتلا به بیماری شدید و کاهش مرگ و میر ناشی از ابتلا به آن می‌شود ضرورت دارد برای هر گونه سنی که تزریق واکسن اعلام شد واکسیناسیون انجام شود.
آیا شرایطی در کودکان وجود دارد که نباید واکسن تزریق کنند؟
بله. اگر کودکی مبتلا به بیماری عفونی شدید مثل عفونت مغز و یا عفونت خون و یا بیماری شدید قلبی و یا تنفسی باشد، تا پیش از بهبودی کامل، از تزریق واکسن منع می‌شود.
نظر شما