بدین ترتیب جمهوری اسلامی ایران که از سال ۲۰۰۵ تاکنون به صورت عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای فعالیت داشت، اکنون فرصت عضویت دائم برای آن فراهم شده و می‌تواند از فرصت‌های شانگهای و ظرفیت‌های اعضای آن همچون روسیه، چین و دیگر کشورهای آسیایی در راستای راهبرد نگاه به شرق و تقویت تجارت بین‌المللی و منطقه‌ای بهره ببرد. گرچه سازمان شانگهای ابتدا با ابعاد و اهداف سیاسی و امنیتی تأسیس شده و حضور ایران در این سازمان نیز حول همین محور و با هدف کاهش نفوذ آمریکا در آسیا صورت گرفته، با این حال باید گفت کشورهای حاضر در سازمان شانگهای دارای بیشترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان هستند. این موضوع می‌تواند از یک سو به رونق تجارت بین‌المللی ایران در ابعاد انرژی و دیگر حوزه‌ها همچون بازرگانی، پولی-بانکی و ترانزیتی منجر شود و از سوی دیگر یک اتحادیه قدرتمند اقتصادی در برابر انحصارگرایی آمریکا به وجود آورد.
عضویت در شانگهای نقطه آشکار ریل‌گذاری اقتصادی ایران است
همچنین به باور بسیاری از کارشناسان اقتصاد بین‌الملل، اهمیت عضویت ایران در سازمان شانگهای به دلیل ظرفیت‌های آن در رفع یا کاهش تحریم‌های اقتصادی آمریکاست. موضوعی که ویلیام بیمن، از صاحبنظران و پژوهشگران مطرح آمریکایی نیز به صراحت درباره آن گفته است: «اقتصاد چین یکی از ابزارهای قدرت این کشور مقابل ایالات متحده آمریکاست. سیاست مهار چین از سوی آمریکا نیز در همین راستا قابل ارزیابی است تا جلو گسترش و شتاب فزاینده رشد اقتصادی چین گرفته شود. ایران با باز شدن راه به سوی چین در حال توسعه روابط اقتصادی قوی‌تر با آن کشور و به طور کلی با شرق آسیاست و پیوستن به سازمان همکاری شانگهای نشان‌دهنده همین موضوع است. به عبارت بهتر، عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای نقطه آشکار ریل‌گذاری اقتصادی ایران در عرصه روابط بین‌الملل است. در این ریل‌گذاری، نگاه به شرق اهمیت بسیاری در اقتصاد و سیاست خارجی ایران خواهد داشت و در مقابل، وزن اقتصادی غرب در این معادله کمرنگ خواهد شد».
وی افزود: «عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای موجب افزایش تجارت، دور زدن تحریم‌های آمریکا و افزایش قدرت مانور اقتصادی ایران در جهان خواهد شد. ایران با عضویت در این سازمان می‌تواند ابزار چانه‌زنی برای خود ایجاد کند و در مقابل تحریم‌ها آسیب کمتری ببیند. در واقع این سازمان جایگزینی برای دور زدن تحریم‌هاست».
سیاست خارجی توسعه‌محور نیاز امروز کشور
علاوه بر آن فرهاد تقوامنش، تحلیلگر اقتصاد اسلامی نیز در یادداشتی تصریح می‌کند: «ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه به گسترش تعاملات خود بر مبنای یک سیاست خارجی توسعه‌محور با سایر کشورها نیازمند است».
به باور وی، «پیامدهای اقتصادی عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد: ۱. گسترش همکاری‌ها در حوزه انرژی و زمینه مناسب برای ایجاد ائتلاف‌های جدید در این خصوص، برای مثال اوپک گازی؛ ۲. حفظ و گسترش بازار مصرفی بزرگ و بادوام برای نفت و صادرات غیرنفتی و رفع نیازمندی‌های تکنولوژیک و منابع مالی مورد نیاز برای توسعه صنعتی با توجه به ظرفیت کشورهای عضو؛ ۳. گسترش و تقویت منافع اقتصادی ایران با احتمال گره خوردن منافع اقتصادی سازمان شانگهای با کشورهای آسه‌آن، ژاپن و کره جنوبی؛ ۴. ایجاد مانع در راستای تحریم‌های جدید در شورای امنیت؛ ۵. ایجاد یک بازار جایگزین بزرگ و بادوام برای توسعه صادرات کشور به ویژه در برابر بازارهای تحریمی».
حضور ایران در شانگهای یک بازی برد - برد است
در همین راستا؛ محسن پاک‌آیین، دیپلمات سابق کشورمان در آذربایجان در گفت‌وگو با قدس درباره فرصت‌های عضویت کشورمان در شانگهای اظهار کرد: اجلاس شانگهای یک نهاد منطقه‌ای بسیار مهم است که به تدریج رویکردهای اقتصادی هم پیدا کرده و امروزه می‌توان آن را به عنوان سازمانی فعال در عرصه اقتصادی دانست. عضویت ایران سبب ایجاد فرصتی است تا روابط با سران شانگهای که کشورهای بزرگی مانند روسیه، چین و دیگر کشورهای همسایه عضو آن هستند، برقرار شود و همین موضوع در مسیر تقویت مراودات و مبادلات اقتصادی ایران در منطقه و بالا بردن توان دیپلماسی اقتصادی مؤثر است.
پاک‌آیین ادامه داد: امروزه بحث اقتصاد ارتباط مستقیمی با امنیت دارد، زیرا سرمایه معمولاً جایی می‌رود که امنیت وجود داشته باشد و طبیعتاً از یک سو ویژگی ثبات‌ساز ایران مورد توجه کشورهای منطقه و عضو شانگهای بوده و از سوی دیگر مسیری برای تعاملات اقتصادی ایجاد می‌کند. گرچه ممکن است چنین مسیری مستقیماً با عضویت در سازمان شانگهای به دلیل کارکرد امنیتی آن فراهم نباشد، اما بدون شک در چارچوب روابط دو یا چندجانبه اقتصادی می‌تواند منافع قابل توجهی در حوزه‌هایی همچون انرژی، ترانزیت، تجارت و مقاوم‌سازی اقتصاد کشور رقم بزند.
این دیپلمات سابق کشورمان افزود: از سوی دیگر حضور رئیس‌جمهور در اجلاس کنونی شانگهای، به معنای جدیت و تصمیم ایران برای تقویت سیاست نگاه به شرق و برقراری توازن میان شرکای اقتصادی خود در نقاط مختلف دنیاست. امید می‌رود در آینده نگاه به شرق به‌عنوان یک راهبرد کلان در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی نیز تقویت شود و با کاهش ایجاد اتحادها، شاهد کاهش سیطره اقتصادی آمریکا و تروریسم اقتصادی آن باشیم.
وی تصریح کرد: ایران به لحاظ ژئوپلتیکی کشور بسیار پرنفوذ و بااهمیت در منطقه است و در واقع پل اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب محسوب می‌شود. همچنین کشورمان از منابع سرشار نفت و گاز، انرژی و معادن برخوردار است و همین موضوع عامل جذابیت آن برای اعضای شانگهای محسوب می‌شود. در طرف مقابل نیز کشورهای شانگهای عمدتاً در حوزه اوراسیا تلقی می‌شوند که منطقه‌ای غنی با جمعیت ۶۵ درصدی، منابع گسترده انسانی و طبیعی جهان محسوب می‌شود و در معادلات اقتصادی دنیا در دهه‌های آینده نقش پررنگی دارد. در واقع عضویت ایران در شانگهای کمک می‌کند تا هر دو طرف در چارچوب یک بازی برد - برد به دنبال کسب منافع خودشان باشند.
نظر شما