به گزارش قدس آنلاین، به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین راهبردهای دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی و دیپلماسی اقتصادی، تغییر نگاه از اتکای صرف به غرب به استفاده از ظرفیت‌های سیاسی-اقتصادی کشورهای منطقه، شرق آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی و سایر کشورهای بلوک مقابل آمریکا باشد.
در این بین «چین» یکی از کشورهایی است که ظرفیت بالایی برای تعامل و تعمیق روابط اقتصادی با ایران دارد. با توجه به تجربه موفق همکاری ایران با چین در دولت نهم و دهم برای دور زدن تحریم‌های آمریکا به نظر می‌رسد بعد از ۸ سال سردی روابط بین دو کشور، مجددا به زودی انعقاد قراردادها و توافق‌نامه‌های استراتژیک و کلیدی در حوزه انرژی، ترانزیت و سرمایه‌گذاری بین دو کشور در دستور کار قرار گیرد.
طبیعتا گسترش تعامل ایران با کشورهای بلوک مقابل آمریکا به خصوص چین و گره نزدن معیشت مردم به مذاکره با غربی‌ها به بازی‌گردانی آمریکا به مذاق جریان غربگرای داخلی و خارجی خوش نمی‌آید، در نتیجه در روزهای اخیر اذهان عمومی شاهد طرح برخی شبهات و ادعاهای نادرست نسبت به پیشینه روابط اقتصادی ایران و چین بوده‌اند.
در این راستا ادعای اخیر اتاق بازرگانی تهران مبنی بر تقریبا صفر شدن جریان صادرات نفت ایران به چین در نیمه نخست سال ۲۰۲۱ و پای‌بندی چینی‌ها به تحریم‌های آمریکا علیه ایران، فرصت خوبی را فراهم کرد تا با احیای پرونده «معمای شرقی» جزئیات بیشتری از پیشینه تعامل ایران با چین را مورد بررسی قرار دهیم.
خبرگزاری فارس با انتشار گزارشی با عنوان «آدرس غلط جدید جریانِ تحریف درباره تحریم‌ها/ آیا چین واردات نفت از ایران را متوقف کرده است؟» ضمن رد ادعای غیرمستند اتاق بازرگانی درباره فروش نفت ایران به چین، با اتکا به گزارش موسسات معتبر خارجی از صادرات بیش از یک میلیون بشکه‌ای نفت ایران به چین در روز خبر داده است
*همراهی کامل اتحادیه اروپا با تحریم نفتی ایران در دوره اول تحریم‌ها
به طور کلی دو ادعا درباره روابط اقتصادی ایران و چین به خصوص در حوزه نفت و انرژی همواره مطرح بوده است:
۱- چینی‌ها روابط خود با ایران را تنها در چارچوب تحریم‌های آمریکا تنظیم می‌کنند و از نظام تحریمی آمریکا علیه ایران به طور کامل پیروی دارند.
۲- به دلیل وابستگی متقابل ایران و چین در حوزه انرژی و تقابل اقتصادی این کشور با آمریکا، چینی‌ها حاضر به تنظیم روابط خود با ایران ذیل خواسته‌های آمریکا نیستند، در نتیجه ایران می‌تواند با همکاری با چین، تحریم‌های آمریکا را دور بزند یا بی‌اثر کند.
برای قضاوت درباره صحت و سقم هر یک از ادعاها می‌توان به بررسی تعاملات نفتی ایران و چین در دوره اول تحریم‌ها پرداخت، دوره‌ای که علاوه بر تحریم‌های آمریکا، قطعنامه‌های سازمان ملل متحد و تحریم‌های اتحادیه اروپا نیز صادرات نفت ایران را تحت تاثیر قرار داده بود.
طبق آمار رسمی اوپک، میزان صادرات نفت ایران قبل از صدور قطعنامه‌های سازمان ملل در خردادماه سال ۸۹ بین ۱.۸ تا ۱.۹ میلیون بشکه در روز بود. با صدور قطعنامه‌ها صادرات نفت ایران با شیب نسبتا کندی بعد از گذشت ۱.۵ سال به روزانه ۱.۷۳ میلیون بشکه رسید و تنها ۱۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت.
در این بین یکی از سیاست‌هایی که کاخ سفید به طور جدی آن را پیگیری میکرد، به صفر رساندن صادرات نفت ایران بود که این موضوع با همراهی اتحادیه اروپا با نظام تحریم‌ها در آستانه تحقق قرار گرفت. طبق تصویر ۱، از موعد تصمیم اتحادیه اروپا با توقف واردات نفت از ایران در دی ماه ۹۰ تا موعد اجرای این تصمیم در تیرماه ۹۱، میزان صادرات نفت ایران در یک بازه ۶ ماهه از ۱.۷۳ میلیون بشکه در روز به کمتر از روزانه یک میلیون بشکه رسید و حدود ۸۰۰ هزار بشکه کاهش یافت.
*چگونه نقشه آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران نقش بر آب شد؟
با توقف واردات نفت ایران توسط کشورهای اروپایی در یک بازه زمانی ۶ ماهه، آمریکا تنها یک گام دیگر برای رسیدن به هدف صفر کردن صادرات نفت ایران فاصله داشت و آن گام همراهی چینی‌ها با نظام تحریمی علیه جمهوری اسلامی ایران بود. اما این همراهی در دوره اول تحریم هیچگاه صورت نگرفت تا صادرات نفت ایران از تیرماه ۹۱ تا دی ماه ۹۴ (موعد اجرای برجام) به مدت ۳ سال روی رقم یک میلیون بشکه در روز باقی بماند.
تضمین صادرات حداقل یک میلیون بشکه‌ای نفت ایران به چین در شرایط بحرانی کشور در دوره اول تحریم‌ها نقش بسزایی در تاب‌آوری اقتصاد ایران و تامین نیازهای اساسی کشور در آن برهه زمانی داشت. البته همراهی چینی‌ها با ایران در دوره اول تحریم‌ها تنها به موضوع فروش نفت ایران محدود نمیشد.
همچنین با توجه به شرایط تحریمی ایران و اتخاذ روش‌های مخفیانه فروش نفت به نظر می‌رسد آمار منتشر شده توسط اوپک نیز همه جریان فروش نفت ایران را نشان نمی‌دهد و رقم واقعی صادرات نفت ایران به چین دوره اول تحریم‌ها بیش از یک میلیون بشکه در روز بوده است.
محمدعلی خطیبی مدیر اسبق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به عدم همراهی چینی‌ها با تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌گوید: «در دوره اول تحریم تنها کشوری که با ایران به طور کامل همکاری میکرد، کشور چین بود و این همکاری برای فروش نفت ایران نیز در چارچوب معافیت‌های آمریکا خلاصه نمیشد. هدف آمریکا این بود صادرات نفت ایران به صفر برسد. اما صادرات نفت و میعانات گازی و فرآورده نفتی ایران در آن بازه زمانی ۱.۵ میلیون بشکه در روز بود که این میزان صادرات با همراهی کامل چینی‌ها محقق میشد».
*آیا چین از ایران به عنوان کارت امتیازگیری از آمریکا استفاده می‌کند؟
رستم قاسمی وزیر اسبق نفت با اشاره وضعیت فروش نفت ایران در تحریم‌های سال ۹۰-۹۱ و همراهی چینی‌ها با ایران برای فروش نفت می‌گوید: «در آن سال‌ها که ایران به طور همزمان تحت تحریم‌های سازمان ملل و اروپا و آمریکا بود، با تعاملات و مذاکراتی که با کشورهای مختلف انجام دادیم توانستیم ۱۵۸ میلیارد دلار نفت بفروشیم، یعنی بالاترین رقم فروش نفت در تاریخ صد ساله ایران».
طبق گزارش سازمان برنامه و بودجه، میانگین قیمت نفت در سال ۹۱، ۱۰۷.۶ دلار به ازای هر بشکه بوده است. همچنین طبق آمار بانک مرکزی، مجموع درآمد حاصل از فروش نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی در سال مذکور ۶۸ میلیارد دلار و خالص درآمدهای نفتی حدود ۶۵ میلیارد دلار بوده است. بدین ترتیب میزان فروش روزانه نفت در سال ۹۱، ۱.۶۵ میلیون بشکه بوده است.
البته از نظر وضعیت تحریم‌ها و فروش نفت ایران، سال ۹۱ به دو برهه قبل و بعد از تیرماه ۹۱ (اجرای تصمیم اتحادیه اروپا مبنی بر توقف واردات نفت از ایران) تقسیم می‌شود و طبیعتا بعد از آغاز تحریم‌های اتحادیه اروپا این رقم کمتر از ۱.۶۵ میلیون بشکه در روز بوده است.
در مجموع تجربه دور اول تحریم‌ها نشان می‌دهد که حتی علیرغم تمامی فشارهای بین‌المللی همچون قطعنامه‌های سازمان ملل متحد، تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا، در صورت اتخاذ راهبرد درست توسط دولت ایران در تعامل با کشور چین، چینی‌ها می‌توانند برای دور زدن تحریم نفتی و فروش نفت ایران کمک‌های قابل توجهی کنند.
همچنین این میزان همکاری چین برای فروش نفت ایران در دوره اول تحریم‌ها، ادعاهایی مبنی بر پیروی چین از تحریم‌های آمریکا به دلیل حجم تعاملات تجاری بین این دو کشور یا استفاده چینی‌ها از ایران به عنوان یک کارت بازی در مقابل آمریکا را نیز رد می‌کند و نشان می‌دهد فضای پیچیده تعاملات بین‌المللی با چنین تحلیل‌های ساده‌انگارانه‌ای قابل بررسی نیست.
منبع: فارس
انتهای پیام/
نظر شما