مصرف برق کشور در ماه‌های اخیر رشد بی‌سابقه‌ای یافته است. هزینه بسیار پایین مصرف برق در کشور، موجب هدررفت و مصرف اسراف‌گونه انرژی شده است. از طرفی طبق اعلام وزارت نیرو، به دلیل ارزان بودن برق، استفاده خارج از الگوی بهینه مشترکان و استفاده غیرمجاز از تجهیزات استخراج رمزارز، مصرف برق را به شدت افزایش داده است.
به تازگی نیز گزارش دیوان محاسبات از یارانه انرژی یک میلیون و ۶۰۰ هزار میلیارد تومانی در سال ۹۹ حکایت دارد. در سال ۱۴۰۰ این عدد برابر ۲میلیون و ۳۰۰هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود که بزرگ‌ترین میزان پرداخت یارانه انرژی در جهان است. بنابراین در واقع کشور یارانه کمکی به استخراج‌کنندگان رمزارز می‌دهد.
در این شرایط برای حفظ تراز برق کشور، چاره‌ای جز تغییر الگوی مصرف مشترکان پرمصرف نیست.
موضوعی که دولت نیز به آن اذعان کرده است. رئیس‌جمهور در جلسه اخیر هیئت دولت برنامه‌ریزی برای اصلاح الگوی مصرف در بخش‌های آب، برق و انرژی را ضروری دانسته و گفته بود: در این زمینه انجام اقدام‌های بنیادین و پایدار برای جلوگیری از اتلاف و استفاده بی‌رویه ضرورت دارد.
رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به موضوع رمزارزها و اهمیت ساماندهی آن گفته بود: با توجه به اینکه استخراج رمزارزهای فاقد مجوز می‌تواند مشکلاتی در شبکه برق کشور ایجاد کند، ضرورت دارد با همکاری وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط، مقررات استخراج رمزارزها بازنگری شود.
نیروگاه برق را برای پرمصرف‌ها ساخته‌ایم
در همین راستا سیدمجید میری، کارشناس ارشد صنعت انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار قدس به ارائه راهکار پرداخت و گفت: یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای کنترل و مدیریت مصرف برق، تعرفه‌گذاری پلکانی از نوع IBT است. در این روش هر مشترک پرمصرفی هزینه زیادی را به صنعت برق کشور وارد کند، باید آن را بپردازد.
وی افزود: در برخی موارد شاهد این بوده‌ایم که نیروگاه‌های بسیاری صرفاً برای تأمین برق پرمصرف‌ها ساخته شده‌اند و هزینه بسیاری روی دست دولت گذاشته‌اند. مشترکان پرمصرف اجازه دارند برق خارج از الگو مصرف کنند، اما در حالت فعلی دولت تمام هزینه برق تمام شده پرمصرف‌ها را پرداخت و یارانه بسیاری نیز پرداخت می‌کند ولی در مدل ایده‌آل با تحقق تعرفه‌گذاری پلکانی بهینه (IBT) تمام هزینه برق باید توسط مشترکان پرمصرف پرداخت شود و در این مدل کمترین فشاری به عمده جامعه وارد نمی‌شود و پرمصرف‌ها مجبور به پرداخت هزینه واقعی یا حرکت به سمت الگوی مصرف خواهند شد و هر قدر به سمت مصرف کمتر پیش برویم، هزینه‌ها با برخی ضرایب کمتر خواهند شد
حذف یارانه انرژی تصمیم بزرگی است
میری در ادامه به ضرورت حذف یارانه انرژی پرداخت و اظهار کرد: حذف یارانه انرژی تصمیم بزرگی است. وقتی از حذف یارانه انرژی صحبت می‌کنیم، باید بدانیم که نیروگاه‌ها تقریباً قیمت سوخت را نمی‌دهند، بنابراین قیمت برق خریداری شده نیز بسیار کمتر از قیمت آب درمی‌آید و در این حالت بهره‌وری تولید برق را به طور کل از نیروگاه می‌گیریم. عده‌ای می‌گویند قیمت سوخت را آزاد کنیم و مابه‌التفاوت را بین مردم بازتوزیع کنیم. از آنجایی که یک سر قیمت سوخت به ارز بستگی دارد، ممکن است در آینده نزدیک با افزایش نرخ ارز مواجه شویم و در چنین حالتی دوباره باید بازتوزیع و یارانه بیشتری انجام دهیم. بنابراین به جای پول نقد باید یارانه انرژی از همان جنس حامل سوخت باشد.
با ماینرهای خانگی چه کنیم؟
این کارشناس صنعت انرژی به ضرورت برخورد با استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزارز اشاره کرد و گفت: در خصوص ماینرها باید گفت اگر این افراد به صورت غیرمجاز و غیرقابل رصد فعالیت می‌کنند، باید با آن‌ها برخورد صورت گیرد. در صورت پرداخت هزینه مصرف برق به قیمت واقعی توسط ماینرهای استفاده‌کننده از برق خانگی، استخراج رمزارز دیگر توجیه اقتصادی نخواهد داشت و اگر هم توجیه اقتصادی داشته باشد، دولت پول برق تمام شده را از ماینرها می‌گیرد و دیگر یارانه به استخراج‌کنندگان رمزارز تعلق نخواهد گرفت و همه این موضوعات با الگوی تعرفه‌گذاری پلکانی IBT شدنی است.
میری در پایان تأکید کرد: اصلاح حذف یارانه در طول زنجیره، یعنی از ابتدای نیروگاه تا پیش از عرضه به مصرف‌کننده نهایی، اولویت بیشتری نسبت به بازتوزیع مبلغ به مردم دارد که اگر این کار انجام شود، می‌توان به مؤثر بودن الگوی IBT و اجرای صحیح آن توسط وزارت نیرو، بیشتر امیدوار بود.
جمع‌بندی
گفتنی است؛ مجلس شورای اسلامی در تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰، وزارتخانه‌های نفت و نیرو را موظف کرد از تعرفه‌گذاری پلکانی IBT استفاده کنند که با تأخیری پنج‌ماهه اجرا شد. طبق این قانون، ۸۵ درصد از مردم که در دسته الگوی بهینه مصرف هستند و مصرف عادی دارند، شامل افزایش قیمت در هزینه برق مصرفی نخواهند شد.
اما برای تحقق عدالت و رسیدن به هدف این نوع تعرفه‌گذاری که مدیریت مصرف است، بایستی نرخ و تعرفه هر پله مؤثر باشد. نظام تعرفه‌گذاری پلکانی (Increasing Block Tariff یا به اختصار IBT) مدلی است که در کشورهای توسعه‌یافته از جمله آمریکا، ژاپن و کره جنوبی با هدف توسعه فناوری‌های کم‌مصرف و در کشورهای در حال توسعه از جمله چین و هند با هدف کاهش شدت مصرف انرژی و تشویق به صرفه‌جویی به اجرا درآمده است.
نظر شما