نشستی که با سخنرانی رئیس‌جمهور افتتاح خواهد شد. براساس آنچه حسین امیرعبداللهیان گفته، نمایندگان چین و روسیه به صورت آنلاین و وزیران خارجه چهار کشور پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان به صورت حضوری در نشست مذکور شرکت خواهند داشت. از طالبان برای شرکت در این نشست دعوت به عمل نیامده است.
در نخستین نشست ۶ کشور همسایه افغانستان بعلاوه روسیه، که ۱۷ شهریورماه به‌صورت مجازی و به ریاست پاکستان انجام شد، توافق شد دور بعدی این جلسات که به منظور پیشبرد مذاکرات بین‌الافغانی صورت می‌گیرد در تهران برگزار شود. چهارشنبه ۲۸مهر نیز نشستی در مسکو با حضور ۱۰ کشور و هیئت طالبان برگزار شد، ولی بدون نتیجه خاصی پایان یافت.
پیام نشست
به گزارش آرش خلیل‌خانه خبرنگار قدس، وزیر امور خارجه کشورمان اما در نشست خبری روز گذشته خود با بیان جزئیاتی از نشست همسایگان افغانستان در تهران گفت: نشست مذکور برای یک راه‌حل افغانی خواهد بود و تشریک مساعی کشورهای همسایه برای کمک به صلح و ثبات پایدار در این کشور است. «امیرعبداللهیان» تصریح کرد: فردا نگاه‌ها به تحقق اراده مردم افغانستان و آینده این کشور معطوف خواهد بود. متأسفانه نگرانی‌های بسیار جدی برای رشد تروریسم و خشونت و افراطی‌گری در این کشور وجود دارد. تصور من این است که هیئت حاکمه کابل باید گوش شنوایی برای شنیدن اراده و خواست مردم افغانستان داشته باشد. از سوی دیگر وزیر امور خارجه کشورمان هم روز گذشته در مراسم استقبال از شاه‌محمود قریشی که برای شرکت در نشست به تهران آمده، درباره این گردهمایی گفته است: باور داریم تشکیل دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام در افغانستان به‌عنوان مهم‌ترین راهکار سیاسی پیش روی همه ما قرار دارد. می‌خواهیم پیام واحدی برای مردم افغانستان و جامعه جهانی و هیئت حاکمه سرپرستی و موقت افغانستان داشته باشیم و در عین حال تلاش کنیم با ادبیات و درکی مشترک برای برون‌رفت از شرایط پیچیده کنونی در منطقه به تلاش‌های جمعی خودمان ادامه دهیم.
نشستی مشورتی با هدف دفاع از صلح و ثبات
اما اینکه هدف نشست تهران با موضوع افغانستان چیست و قرار است در این گردهمایی چه اتفاق جدیدی روی دهد، موضوعی است که تحلیلگران نسبت به آن نظرات مختلفی دارند. نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در گفت‌وگو با قدس در باب اهمیت این نشست می‌گوید: جمهوری اسلامی ایران به دلیل پیوندهای گسترده زبانی، دینی، فرهنگی، اجتماعی و تاریخی که با همسایه شرقی داشته، همواره نسبت به تحولات این حوزه و در جهت تأمین منافع مردم آن حساسیت ویژه‌ای داشته است. ابراهیم عزیزی در این‌باره افزود: حقیقت امروز این است که تحت تأثیر مداخلات خارجی و به‌ویژه اقدام‌های غیر منطقی آمریکا، افغانستان این‌روزها از یک‌طرف با مشکلات عدیده اقتصادی مواجه شده و مردمش در خطر فقر و فروپاشی اجتماعی قرار دارند و از سوی دیگر به دلیل نبود یک دولت مرکزی قدرتمند می‌تواند به یک کانون بالقوه جهت انتشار اقدام‌های افراطی و تروریستی قرار گیرد. این واقعیت‌هایی است که جمهوری اسلامی و دیگر همسایگان نمی‌توانند در مقابل آن بی‌تفاوت باشند. وی افزود: ما امیدواریم افغانستان به سمت استفاده از همه ظرفیت‌های داخلی با هدف ثبات کامل پیش برود. جمهوری اسلامی از هر اقدامی که زمینه همگرایی، رشد و پیشرفت همسایه شرقی را فراهم کرده و ملت مظلوم افغانستان را از این وضعیت سخت و دردآور خارج کند، استقبال می‌کند و این نشست مشورتی هم در راستای همین اهداف قابل تعریف است.
اهمیت رسیدن به یک فهم مشترک
مسئول پیشین ستاد پشتیبانی افغانستان در وزارت خارجه هم در پاسخ به این پرسش که قرار است در این نشست چه اتفاقی بیفتد؟ می‌گوید: نشست تهران در ادامه سلسله نشست‌هایی با موضوع افغانستان است که در پاکستان، تاجیکستان (حاشیه نشست شانگهای) و روسیه برگزار شد. اما این نشست به دلیل جایگاهی که جمهوری اسلامی ایران در موضوع افغانستان دارد و همچنین نتیجه‌ای که این ابتکار در اتخاذ یک موضع واحد از سوی همسایگان در قبال همسایه شرقی می‌تواند داشته باشد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. محسن روحی‌صفت در این‌باره افزود: از سویی نشست تهران از این جهت که سبب ایجاد یک فهم مشترک منطقه‌ای در قضیه افغانستان شود هم مهم است. البته برگزاری این‌گونه نشست‌ها فی‌نفسه اهمیت دارد؛ چرا که این کشورها بیشترین تأثیر را از تحولات افغانستان می‌گیرند. در حالی که دیگر کشورها و از جمله اتحادیه اروپا به صورت هفتگی برگزار می‌شود، این نشست هدفمند برای همسایگان به منظور مشورت و تبادل نظر به صورت مستمر ادامه داشته باشد.
وی افزود: این گردهمایی همچنین بیانگر این است که همسایگان علاقه‌مند به ثبات و همکاری در موضوع افغانستان هستند، ولی این مسئله نیازمند رعایت الزام‌ها و تمهیدهایی توسط طالبان دارد.
یافتن راهی میانبر برای حل مشکل
رئیس خبرگزاری اطلس افغانستان هم درباره اهمیت نشست تهران به قدس می‌گوید: طالبان تقریباً سه ماهی می‌شود که قدرت را به دست گرفته، ولی در همین مدت احساس کرده با چالش‌های بسیاری برای ادامه حکومت مواجه است. مهم‌ترین چالش خارجی، نیاز به همکاری و رایزنی با کشورهای منطقه در حل مسائل افغانستان است، در حالی که هیچ‌کدام از این کشورها طالبان را به رسمیت نشناخته‌اند و در این مسیر هم قرار ندارند. در حالی که این وضعیت برای طالبان وجود دارد. در سوی مقابل، همسایگان هم در زمینه سیاسی، اقتصادی و امنیتی به همکاری با هر حکومتی که در کابل مستقر باشد، نیاز دارند. در این شرایط پارادوکسیکال اهمیت این‌گونه نشست‌ها چندبرابر می‌شود؛ چراکه می‌تواند در یافتن یک راه میانبر یا برون‌رفت از بن‌بست راهگشا باشد. این موضوع آسان هم نیست و سختی‌های خاص خود را دارد. به همین دلیل نشست تهران از این منظر اهمیت ویژه دارد.
سیداحمد موسوی مبلغ عدم حضور نمایندگانی از طالبان در این نشست را هم دارای چند معنی می‌داند و می گوید: نخستین مسئله این عدم حضور، ارسال پیامی به این گروه است. ایران در موضوع‌هایی مانند تأمین امنیت نوار مرزی ایران، حقآبه هیرمند، ایجاد حکومت همه‌شمول و امنیت شیعیان تعهداتی از طالبان گرفته و توقع داشته این برآورده شود. اما همه این مسائل در کنار افزایش خطرات امنیتی، موضوعی است که تهران نمی‌تواند از آن چشم‌پوشی کند و می‌کوشد با برگزاری این نشست این خواسته‌ها را مطرح کند.
دلیل دیگر نبود نمایندگانی از افغانستان در این نشست به طالبان باز می‌گردد. طالبان معمولاً در نشست‌هایی شرکت می‌کند که احساس کند با لابی بتواند دستاوردهایی داشته باشد، اما در تهران این فضا نبود. ضمن اینکه طالبان هنوز به آزادی پول‌های بلوکه شده افغانستان از آمریکا دل بسته است. در شرایطی که آمریکا از نزدیکی این گروه به ایران قطعاً خشنود باشد، طبیعی است طالبان ترجیح داده فعلاً در این نشست حضور نداشته باشد.
نظر شما