برخی مدارس نیز با تأیید کتاب‌های کمک آموزشی، اقدام به سفارش این کتاب‌ها به صورت دسته‌جمعی برای دانش‌آموزان می‌کنند و در برخی موارد شاهد هستیم کتاب‌ کمک آموزشی به آسانی کتاب‌ درسی را به حاشیه برده و زمان بیشتری از وقت دانش‌آموزان صرف مطالعه آن‌ها می‌شود، به طوری که مقایسه آمار کتاب‌های کمک‌درسی منتشر شده امسال نسبت به سال ۹۹ نشان از افزایش ۷۶ درصدی انتشار این کتاب‌ها دارد.

به‌تازگی اکبر احمدپور، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه این کمیسیون سعی دارد نگاه دقیقی به کنکور و عواملی که ممکن است در راستای انحراف توجه دانش‌آموزان مؤثر باشد داشته باشد، گفته تألیف و تبلیغ کتاب‌هایی که جزو منابع کنکور به حساب نمی‌آیند، نوعی انحراف در مسیر دانش‌آموزان و دانشجویان ایجاد و در نتیجه این افراد را وادار می‌کند با این نیت که شاید این کتاب بتواند در کنکور اثرگذار باشد، وقت خود را تلف کنند.

نظام آموزشی، طبقاتی است

مشکلات کتاب‌های کمک درسی و آمادگی برای کنکور تنها به انحراف دانش‌آموزان تمام نمی‌شود بلکه پیامدهای دیگری همچون نابرابری آموزشی و سرخوردگی دانش‌آموزان طبقات پایین‌تر اقتصادی را نیز به همراه دارد. سید مجید حسینی، کارشناس آموزشی در گفت‌وگو با ما می‌گوید: سیاست‌هایی که در وزارتخانه‌های آموزشی ما دنبال می‌شود، معطوف به افزایش تقاضای ورود به دانشگاه است نه کاهش آن. بنابراین وقتی این تقاضا را به صورت ناعادلانه گسترش دهیم، طبیعی است در ذیل آن مافیای نشر کتاب‌های کمک درسی و کتاب‌های آمادگی برای کنکور و مؤسسات مرتبط با آن از این فضا بهره‌برداری خواهند کرد.

این استاد دانشگاه تهران می‌گوید: کتاب‌های کمک آموزشی از سوی مؤسسات مافیایی کنکور که برای تألیف آن‌ها از استادان دانشگاه گرفته تا افراد کم‌سواد استفاده می‌کنند یکی از عوامل نابرابری در نظام آموزشی است زیرا دانش‌آموزان طبقات اقتصادی ضعیف‌تر که پول تهیه این تست‌ها را ندارند، حتی در صورت داشتن هوش و استعداد بالا ممکن است آینده خود را در کنکور از دست بدهند و در عوض دانش‌آموزان خانواده‌های مرفه با خرید انواع کتاب‌های کمک آموزشی و شرکت در کلاس‌های مختلف، رتبه خوبی در کنکور کسب می‌کنند در حالی که ممکن است توان ادامه تحصیل در آن رشته را نداشته باشند.

این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه کنکور همه آینده افراد را شامل نمی‌شود، می‌افزاید: با این حال دانش‌آموزان بسیار امیدوارند در این آزمون رتبه خوبی کسب کنند.  به اعتقاد وی نظام آموزشی کشور دچار وضعیت طبقاتی است و این موضوعی است که هم دولت و هم مجلس از آن آگاه هستند، بنابراین انتظار می‌رود نمایندگان مجلس شورای اسلامی از قوه قضائیه بخواهند مجوزهایی را که آموزش و پرورش برای مؤسسات کنکور و انتشار کتاب‌های کمک درسی و کمک آموزشی متعدد کنکور صادر می‌کند لغو نماید و با تحقیق و تفحص در سازمان سنجش اجازه ندهند سازمان سنجش اقدام به چاپ کتاب‌های تست کنکور توسط کارکنانش کند.

همه از آموزش یکسان برخوردار باشند

بهناز شهنواز، دکترای برنامه‌ریزی درسی و کارشناس آموزشی نیز در این خصوص می‌گوید: اگر کتاب‌های کمک درسی و کمک آموزشی توسط دفتر تألیف و برنامه‌ریزی درسی مجوز انتشار بگیرند و به عنوان مکمل برای کتاب‌های درسی باشند ایرادی ندارد. اما متأسفانه برخی سودجویی‌ها در این میان موجب می‌شود کتاب‌های غیرمفید متعددی تألیف شود که برای دانش‌آموزان جز دغدغه‌های مختلف نتیجه دیگری ندارد چرا که اگر دانش‌آموز قدرت خرید این کتاب‌ها را داشته باشد با انبوهی از مطالب مواجه می‌شود که برای مطالعه آن‌ها نیازمند مشاوره و برنامه‌ریزی است و اگر قدرت خرید نداشته باشد دچار یأس، ناامیدی و اضطراب خواهد شد.

شهنواز با اشاره به اینکه در حال حاضر محتوای کتاب‌های درسی ما در مقاطع مختلف در مقایسه با محتوای کتاب‌های درسی سایر کشورها زیاد است، ادامه می‌دهد: اگر یک کتاب درسی نیازمند کتاب کمک درسی است آموزش و پرورش باید در مرحله نخست کتاب درسی را غنی کند و اگر باز هم مطالب کتاب نیازمند توضیح بیشتر بود از محتوای آن کتاب کم کند و کتاب کمک درسی را به عنوان ضمیمه در اختیار همه دانش‌آموزان قرار دهد تا علاوه بر رعایت عدالت آموزشی در کشور، همه دانش‌آموزان بتوانند از این کتاب‌ها استفاده کنند. 

متأسفانه در حال حاضر کتاب‌های کمک درسی فقط در برخی از مدارس خاص در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد و دانش‌آموزان مناطق نابرخوردار روستایی و یا حتی تعداد زیادی از دانش‌آموزان مناطق کم برخوردار امکان تهیه و خرید این کتاب‌ها را ندارند؛ این مسئله با عدالت آموزشی در تعارض است و نوعی تبعیض آموزشی در مناطق برخوردار با مناطق کم‌برخوردار و نابرخوردار کشور محسوب می‌شود.