همین موضوع سوء‌ظن‌ها را نسبت به توطئه احتمالی دشمن برای ایجاد آشوب داخلی در کشورمان قطعیت می‌بخشید. در آبان ۹۸ به دنبال سوء تدبیر دولت در افزایش ناگهانی بنزین، رسانه‌های بیگانه تلاش داشتند با موج‌سواری بر این اقدام نسنجیده، به اعتراضات دامن بزنند. اما در ماجرای اخیر با اطلاع‌رسانی دقیق و سریع رسانه ملی، مردم از چند و چون ماجرا خبردار شدند و در ادامه با به وسط گود آمدن مقامات، این مسئله به‌خوبی مدیریت شد و ضمن بازگشت تدریجی جایگاه‌ها به مدار سوخت‌رسانی، دسیسه دشمنان در ایجاد آشوب ناکام ماند.
همه ابهامات درباره حادثه هک
با وجود این، آنچه در ماجرای حمله به سامانه هوشمند سوخت ابهام‌برانگیز و محل بحث است، این است که این اتفاق چگونه روی داده، منشأ و علت آن چیست و اینکه ضعف سیستم‌های سایبری چقدر در این موضوع نقش داشته است؟ مقامات دولتی از همان ابتدا ماجرا را به حمله سایبری ربط دادند و روی آن مانور دادند. برای نمونه سید ابراهیم رئیسی چهارشنبه یعنی تنها یک روز پس از این اتفاق در جلسه هیئت دولت گفت این اقدام حمله سایبری بوده که در گام نخست زندگی روزمره مردم را هدف قرار داده است. غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل نیز شامگاه یکشنبه در گفت‌وگویی در این‌باره گفت: این حمله با حمله سایبری به راه‌آهن و بندر شهید رجایی شبیه است و از نظر ما به‌طور قطع به‌وسیله آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها انجام شده است. وی در عین حال امکان خرابکاری در این ماجرا را رد نکرده و تأکید کرد ممکن است عوامل داخلی نیز در این حمله سایبری دخالت داشته باشند. همزمان با این اظهارات برخی کارشناسان ضعف ساختاری در امنیت سایبری و وابستگی آن به قدرت‌های خارجی در این حوزه‌های حیاتی را هم به عنوان عاملی در حادثه اخیر ذکر کرده‌اند. به عنوان نمونه حمزه پاریاب در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با اشاره به انتقال بی‌سروصدای اطلاعات جایگاه‌های سوخت و تراکنش‌های بانکی از طریق ماهواره‌ای با مالکیت عربستان و امارات، این قرارداد را یک خطای بزرگ و راهبردی در قبال حفاظت از داده‌های حیاتی کشور دانست. این کارشناس و پژوهشگر حوزه امنیتی با بیان اینکه در سال‌های گذشته، مسئولان بخش‌های فضایی و وزارت ارتباطات، از عبارت ماهواره «ایران‌ست» در توضیح نحوه انتقال دیتاهای ماهواره‌ای جایگاه‌های حمل سوخت استفاده می‌کردند، اضافه کرد: این نام، یک توصیف گول‌زننده است؛ چراکه در واقعیت، قراردادی با شرکت ماهواره‌ای «عرب ست» برای استفاده از خدمات این مجموعه منعقد شده؛ یعنی به طور خلاصه، ماهواره ساخته شده توسط شرکتی ایتالیایی- فرانسوی که مالکیت آن در اختیار شرکتی مستقر در عربستان است، به عنوان لینک ارتباطی بخش‌های حساس و عمومی کشورمان مانند شبکه بانکی و توزیع سوخت مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
آیا خرابکاری بوده است؟
به سراغ مدیرکل روابط عمومی وزارت نفت رفتیم تا نظر وی را درباره این ماجرا و حواشی آن جویا شویم. «علی فروزنده شهرکی» در ابتدا در باره آخرین اقدام‌های انجام شده پس از حمله به سامانه هوشمند سوخت به خبرنگار ما گفت: آنچه مردم باید درباره اقدام‌های پیرامونی بدانند این است که اکنون بیش از ۳هزارو۲۰۰ جایگاه (تا لحظه تنظیم این گزارش) به سامانه هوشمند سوخت متصل شده‌اند و ۷۰۰، ۸۰۰ جایگاه باقیمانده هم به طریق دستی و نرخ آزاد، سوخت را به مردم تحویل می‌دهند. این یعنی تقریباً بالای ۹۷ تا ۹۸درصد جایگاه‌ها به هر دو روش می‌توانند به مردم سوخت تحویل دهند. وی درباره زمان بازگشت تمام جایگاه‌ها به مدار سوخت‌رسانی هم با بیان اینکه نمی‌توانیم با قطعیت در این‌باره نظر دهیم تصریح کرد: نزدیک ۵۰ هزار نازل داریم که تک تک آن‌ها باید به صورت دستی وصل شوند و همین مسئله کمی زمانبر است.
فروزنده درباره منشأ این حادثه و ابهاماتی که مطرح شده، افزود: اینکه این موضوع تنها نتیجه حمله سایبری خارجی بوده و یا اینکه برخی دست‌های نفوذی هم در این ماجرا دخیل بوده‌اند، فعلاً چیزی نمی‌توانم بگویم. اما نکته مهم این است که از ابتدای وقوع این رخداد بررسی منشأ و علت حادثه مورد توجه نهادهای امنیتی ذی‌ربط قرار گرفته است. از سوی دیگر ضرورت توجه بیشتر به شیوه‌های ایمن‌سازی حوزه‌های مهم کشور و شناسایی باگ‌های امنیتی به عنوان یک نیاز اساسی مد نظر جدی قرار دارد. وی در این‌باره افزود: نهادهای مسئول از جمله خود وزارت نفت، نهادهای امنیتی، سازمان‌های مربوط به امنیت سایبری و پدافند غیرعامل این موضوع را زیرذره‌بین برده‌اند و در حال کنکاش درباره این قضیه هستند. هنوز نتیجه این بررسی‌ها به‌طور کامل مشخص نشده که بتوان درباره آن اظهار نظر کرد وآن را به مردم منتقل کرد، پس باید کمی صبر کنیم تا این موضوع روشن‌تر شود آنگاه اطلاع‌رسانی خواهد شد.
ضرورت تقویت زیرساخت‌های سایبری
مدیرکل روابط عمومی وزارت نفت در ادامه آن‌گونه که برخی کارشناسان هم به آن اشاره داشته‌اند، موضوع تقویت پدافند غیر عامل و زیرساخت‌های سایبری را بسیار مهم خواند و گفت: تقویت این حوزه‌ها امری بسیار حیاتی است. نباید از یاد برد که امروز دشمنان جنگ سایبری را به عنوان یک جنبه مهم در هدف قرار دادن منافع ما انتخاب کرده‌اند. سامانه‌های مختلف بانکی، غیر بانکی، همین سامانه‌های سوخت و همه سامانه‌های برخط یا غیر برخط که سیستمی عمل می‌کنند و مبتنی بر آی تی هستند، نیاز به مراقبت دارند، به‌ویژه آن‌ها که زمان زیادی از راه‌اندازی آن‌ها گذشته و ممکن است زمان راه اندازی کاملاً امن باشند، اما پس از آن و با ورود فناوری‌های جدیدی نیاز به نوسازی داشته باشند. حادثه اخیر را در این زمینه باید به فال نیک گرفت. همه نهادها در زمینه تقویت سایبری باید کوشش کنند، وزارت نفت هم حتماً در راستای این‌گونه ایمن‌سازی‌ها، برنامه‌های جدی‌تری را سرلوحه کارش قرار خواهد داد.
نظر شما