دست‌اندرکاران این صنعت باارزش معتقدند مشکلات ارزی، تحریم و گرانی مواد اولیه مدت‌هاست گره بر تاروپود فرش دستباف ایرانی انداخته و بازار خرید و فروش این محصول را در رکود فرو برده تا حدی که این روزها بسیاری از کارگاه‌های بافت فرش تعطیل و خاک می‌خورند.
هرچند فرش ایرانی مانند زعفران یکی از برندهای نام‌آشنایی است که مشتریان بسیار پر و پا قرصی در سراسر دنیا دارد، اما تنگ شدن دایره تحریم‌ها و به دنبال آن مشکلات ارزی متأسفانه صادرات این محصول را از رونق انداخته و خرید و فروش فرش‌دستباف با رکود مواجه شده است تا حدی که آمارها نشان می‌دهد بسیاری از فروشندگان فرش دستباف در آستانه ورشکستگی قرار دارند!
تهدید معیشت میلیون‌ها فعال صنعت فرش
رئیس سابق خوشه صنعتی فرش دستباف خراسان رضوی در این خصوص می‌گوید: صنعت فرش ایران یکی از محل‌های درآمد ارزی غیرنفتی برای کشور است که در حال حاضر با رکود خود وضعیت معیشتی میلیون‌ها فعال این صنعت را تهدید کرده است به‌طوری که فرش‌های ایرانی بازارهای جهانی را یکی پس از دیگری از دست داده‌اند.
هادی مخملی در گفت‌وگو با خبرنگارما توضیح می‌دهد: هرچند تحریم‌های آمریکا که شامل فرش ایران هم شده عامل اصلی به شماره افتادن نفس فرش ایران در بازارهای جهانی است، اما دولت پیشین هم با خودتحریمی و حمایت نکردن از بافنده‌ها و صادرکنندگان و تولیدکنندگان فرش موجب شد چین، ترکیه و آذربایجان برند ایران را در بازارهای فرش جهان از آن خود کنند.
وی عنوان کرد: چالشی که در این زمینه با آن مواجه هستیم برگشت تعهدات ارزی است که برای صادرکنندگان در هنگام صادرات ایجاد می‌شود؛ هرچند مدت زمان برگشت این ارز با تلاش‌های صورت گرفته به یک سال افزایش یافته؛ اما تولیدکنندگان در برخی موارد فرش‌ها را به صورت امانی به فروش می‌رسانند و این زمانبر بودن فروش، بازگشت ارز را برای تولیدکنندگان به تأخیر می‌اندازد.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف خراسان رضوی ادامه می‌دهد: تعهدات ارزی صادرکنندگان با شرایط بازار فرش همخوانی ندارد، در واقع ایفای تعهدات ارزی برای صادرکنندگان کالایی مانند فرش که تولید ملی است باید کنار گذاشته شود.
آمار تکان‌دهنده صادرات
وی با انتقاد از اینکه چنانچه تولیدکنندگان ارز صادراتی را بازگشت ندهند مجرم شناخته می‌شوند، می‌گوید: این موضوع آمار بسیار تکان‌دهنده‌ای از صادرات فرش دستباف به وجود آورده به گونه‌ای که صادرات ۲میلیارد دلاری ما در سال‌های اوج صادرات به ۴۵ تا ۵۰ میلیون دلار در سال گذشته کاهش یافته است.
هادی مخملی می‌افزاید: شرایط دشوار بانکی، ضرورت بازگرداندن ارز و قوانین دست و پاگیر آن، افزایش نرخ حمل‌ونقل و قیمت مواد اولیه و کاهش تقاضا برای خرید در بازارهای صادراتی هزینه تمام‌شده تولید فرش را افزایش داده است.
در صورتی که تقاضا و علاقه برای داشتن فرش ایرانی در دنیا وجود داشته باشد می‌توان به رونق تولید و صادرات آن امید داشت، اما زمانی که فرش دستباف به عنوان یک کالای راهبردی ملی نتواند همه نوع تقاضا در بازارهای هدف صادراتی را تأمین کند و رقابت‌پذیر شود امیدی به رونق آن نیست.
وی تأکید می‌کند: در حالی مراودات خارجی و بین‌المللی ما بسیار ضعیف شده که کالاهای صادراتی مثل فرش نیاز به مراودات با دیگر کشورها دارد؛ از طرفی کاهش تسهیلات صادراتی و دشوار شدن شرایط گمرکی نیز بر کاهش صادرات فرش بی‌تأثیر نبوده است.
نابسامانی در تأمین و توزیع مواد اولیه
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی هم با بیان اینکه متأسفانه در حوزه تأمین و توزیع مواد اولیه فرش دستباف نابسامانی‌هایی وجود دارد که این امر منجر به تقلب و نارضایتی و عدم اطمینان تولیدکنندگان فرش دستباف به‌ویژه در کیفیت و قیمت مواد اولیه را فراهم آورده است، عنوان می‌کند: اگر در تأمین و توزیع مواد اولیه، سیستم مدون و منظمی پیش‌بینی شود علاوه بر مهیا شدن شرایط انتخاب و ایجاد رقابت در عرضه‌کنندگان؛ امکان نظارت و کنترل نیز به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
مهدی کلالی به خبرنگار ما می‌گوید: نبود مراکز عرضه دارای گواهی‌نامه و همچنین محصولاتی که نشان استاندارد داشته باشند، بخش اعظم مشکلات مطروحه را به وجود آورده که به برند فرش ایران در صادرات صدمات جبران‌ناپذیری وارد کرده است.
وی به ضرورت ایجاد مراکز معتبر و شناسنامه‌دار که محصولات آن‌ها با نشان استاندارد به فروش برسد، اشاره کرده و می‌گوید: تک‌بافی، عدم تولید بر مبنای تقاضای بازار و نداشتن اطلاعات کافی در زمینه تولید فرش و نبود ارتباط مستقیم با تجار طی سال‌های اخیر خسارت‌های فراوانی به تولیدکننده در بازار فروش به دنبال داشته است.
وی با اشاره به راه‌های غلبه و به حداقل رساندن مشکلات، به ایجاد و توسعه واحدهای کارگاهی و سوق دادن قالیبافان از حالت تک‌بافی به کارگاهی تأکید می‌کند و می‌افزاید: تولید بر مبنای سفارش یکی از راه‌هایی است که تولیدکننده با آگاهی از نیاز بازار تولید خود را بر مبنای نیاز بازار متمرکز کرده و با کمترین مشکل در بازاریابی و فروش مواجه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در شرایطی که با کمبود قالیباف مواجه هستیم باید شناسایی قالیبافان مستعد و ظرفیت‌سنجی در روستاها و شهرها صورت گیرد، ادامه می‌دهد: با شناسایی و ظرفیت‌سنجی می‌توان سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در این حوزه سوق داد. نبود بانک اطلاعاتی به‌روز که وضعیت بازار داخلی و خارجی را در اختیار تجار و تولیدکنندگان قرار دهد موجب شده بسیاری از محصولات تولیدی با مشکل فروش مواجه شوند.
وی به اقدام‌های مهم و اساسی در حوزه صادرات اشاره و تأکید می‌کند: تأمین مواد اولیه مرغوب برای تولید فرش‌های باکیفیت و از طرفی شناسنامه‌دار کردن فرش به‌منظور نظارت و کنترل کیفیت تولید و اطمینان خریداران و شناسایی سلیقه مورد نیاز بازار توسط رایزن‌های اقتصادی در کشورهای هدف می‌تواند توسعه صادرات را محقق کند.
نظر شما