رشد ۲۰ تا ۲۵ درصدی قیمت نفت نسبت به سه ماه پیش و عبور قیمت در شاخص‌های مختلف از مرز ۸۰ دلار در هر بشکه شرایط جدیدی را برای تولیدکنندگان نفت فراهم کرده است. یکی از گران‌ترین انواع تولید نفت، تولید از منابع شیل است؛ افزایش قیمت نفت پس از گذر از دوره افت شدید ناشی از تبعات شیوع کرونا، تولیدکنندگان نفت شیل را بار دیگر ترغیب کرده تا در خصوص افزایش تولید، سرمایه‌گذاری کنند. رسانه‌های غربی نیز که اغلب، تولید و انتشار خبر در آنها نیز برمبنای منافع امریکا صورت می‌گیرد، شروع به انتشار گزارش‌هایی در زمینه رشد قریب‌الوقوع تولیدات نفت شیل امریکا کرده‌اند تا فضاسازی مناسب رسانه‌ای نیز به کمک پایان دادن به دوران افول نفت شیل امریکا بیاید.

کاهش تقاضای جهانی نفت و افت قیمت آن در پی همه‌گیری جهانی ویروس کرونا، ورشکستگی شرکت‌های متعدد نفتی امریکا که در تولیدات نفت شیل فعالیت داشتند را به دلیل عدم توانایی آنها برای بازپرداخت به موقع اقساط وام‌های کلانی که در راه توسعه نفت شیل گرفته بودند و عدم توانایی آنها برای مدیریت هزینه‌ها رقم زد.

صنعت نفت شیل امریکا روز به روز با افول بیشتر مواجه شد، افزایش مخالفت‌ها با ابعاد گسترده آثار زیست‌محیطی تولیدات نفت شیل نیز بر این افول دامن زد. از طرفی دولت فعلی امریکا، طرح‌های کلانی برای کربن‌زدایی از اقتصاد امریکا دارد و حرکت به سمت تولید انرژی پاک، تغییر راهبردی در زمینه تأمین انرژی ایالت متحده امریکا را به دنبال خواهد داشت.

در شروع هزاره سوم در سال ۲۰۰۰ و در نخستین دهه قرن جدید میلادی، افول قریب الوقوع تولید نفت امریکا به دلیل کاهش ذخایر قابل استحصال آن و وابستگی شدید این کشور به نفت خاورمیانه در سال‌های بعد، به کابوسی برای سیاست‌مداران این کشور تبدیل شده بود به طوری که کارشناسان بسیاری بر این باور بودند که امریکا منابع نفتی عظیمی که بتواند این کشور را از تشدید وابستگی به نفت خاورمیانه نجات دهد، پیدا نخواهد کرد.

در قرن بیستم بیشترین میزان تولید نفت امریکا به سال ۱۹۷۰ میلادی باز می گردد. در این سال متوسط تولید روزانه نفت امریکا ۹ میلیون و ۶۳۷ هزار بشکه در روز بود. این رقم ۱۰ سال بعد یعنی در سال ۱۹۸۰ میلادی به ۸ میلیون و ۵۹۷ هزار بشکه در روز، در سال ۱۹۹۰ به ۷ میلیون و ۳۵۵ هزار بشکه در روز، در سال ۲۰۰۰ به ۵ میلیون و ۸۲۲ هزار بشکه در روز و در سال ۲۰۱۰ به ۵ میلیون و ۴۸۴ هزار بشکه در روز رسید.

روند کاهشی تولید نفت امریکا تا سال ۲۰۱۰ ادامه یافت و سیاست‌مداران این کشور در طول سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ به شدت بر روی تغییر روند در بخش تولید نفت و جلوگیری از آنچه وابستگی شدید به نفت خاورمیانه عنوان می‌کردند، تلاش کردند. حاصل این تلاش، ورود تولیدات نفت شیل به سبد تولید نفت امریکا بود.

تولید نفت شیل در امریکا در سال ۲۰۰۴ به میزان ۳۴۱ هزار بشکه در روز بود، این رقم سهم قابل توجهی در تولیدات ۵ میلیون و ۴۴۱ هزار بشکه‌ای روزانه نفت امریکا در سال ۲۰۰۴ نداشت. در واقع جهش در تولید نفت شیل از سال ۲۰۰۸ همزمان با افزایش قابل توجه قیمت‌های جهانی نفت آغاز شد.

میزان تولید نفت شیل امریکا در سال ۲۰۱۰ به ۷۰۳ هزار بشکه در روز رسید و این رقم با عبور از مرز یک میلیون بشکه در روز، در سال ۲۰۱۲ به یک میلیون و ۷۷۵ هزار بشکه در روز رسید.

یکی از مهمترین موانع افزایش تولیدات نفت شیل، قیمت بالای تمام شده تولید هر بشکه آن بود به طوری که در برخی میادین اصلی نفت شیل امریکا، این رقم به بیش از ۹۰ دلار در هر بشکه می‌رسید. با ارتقای تکنولوژی و اعطای تسهیلات کم بهره به شرکت‌های متعدد فعال شده در عرصه استخراج نفت شیل، همزمان با کاهش قیمت تمام شده تولید هر بشکه نفت شیل به زیر ۴۰ دلار، سهم تولیدات نفت شیل امریکا از کل تولیدات نفت این کشور، از حدود ۶ درصد در سال ۲۰۰۴ به ۵۳ درصد در سال ۲۰۱۸ رسید. در این سال روزانه به طور متوسط ۵ میلیون و ۴۶۰ هزار بشکه نفت شیل در امریکا تولید شد.

در سال گذشته میلادی متوسط تولید روزانه نفت امریکا ۱۱ میلیون و ۳۱۳ هزار بشکه در روز بوده که از این رقم حدود ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه آن، از تولیدات نفت شیل بوده است. یعنی در سال ۲۰۲۰ میزان تولید نفت امریکا از میادین متعارف نفتی چیزی در حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز بوده است. در واقع سهم نفت شیل امریکا در مجموع تولید نفت این کشور به بیش از ۶۷ درصد رسیده است.

۱۰ سال پیش یعنی در سال ۲۰۱۰، میزان تولیدات نفت امریکا به طور متوسط روزانه ۵ میلیون و ۴۸۴ هزار بشکه در روز بوده که از این رقم ۷۰۳ هزار بشکه در روز تولیدات نفت شیل بوده، در واقع سهم تولید نفت شیل امریکا در سال ۲۰۱۰ از مجموع تولیدات نفت این کشور حدود ۱۲.۸ درصد بود.

افزایش تولیدات نفت شیل امریکا از حدود ۷۰۰ هزار بشکه به بیش از ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز و کاهش تولیدات متعارف نفت این کشور از حدود ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه به حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در ۱۰ سال گذشته نشان دهنده این است که روند افزایشی تولیدات نفت این کشور در ۱۰ سال اخیر، مرهون انقلاب نفت شیل است.

حال در صورتی که روند افزایشی تولیدات نفت شیل جای خود را به روند کاهشی دهد، افول نفت امریکا با وجود تزریق مُسکن ۱۰ ساله‌ای به نام نفت شیل، آغاز می شود که آثار این اتفاق از سال گذشته خود را نشان داده است. تولید نفت شیل امریکا در سال ۲۰۲۱ با ۲۰ درصد کاهش نسبت به شروع سال ۲۰۲۰ آغاز شد و روند کاهشی در تولیدات نفت شیل این کشور ادامه دار شد.

در واقع افول نفت امریکا که روند تولیدات نفت این کشور از منابع متعارف در ده سال ابتدایی قرن جاری، حاکی از وقوع آن بود، با مُسکن نفت شیل، به قیمت باقی گذاشتن آثار متعدد زیست‌محیطی ناشی از روش‌های برداشت نفت شیل، ۱۰ سال به تأخیر افتاد؛ اما آثار افول نفت در امریکا با مشکلاتی که بر سر راه ادامه تولید گسترده نفت شیل وجود دارد، در نیمه نخست ۲۰۲۱ مشهود شد. اکنون امریکا با استفاده از تمامی ابزارهای خود، در پی رسیدن قیمت نفت به ۸۰ دلار، به دنبال تزریق دوباره مُسکن نفت شیل به اقتصاد خود است. در واقع تلاش دارد دوباره شرکت‌های نفتی ورشکسته در زمینه نفت‌شیل را سرپا کرده و در این راه به نظرمی‌رسد اعطای وام‌های کلان بلندمدت به این شرکت‌ها از سوی سیستم بانکی امریکا با دستوری از سمت دولت این کشور، صورت گیرد تا امریکا با استفاده از فرصت رشد قیمت نفت، از منابع نفت شیل استفاده کرده و ضمن کاهش واردات نفت، صادرات نفت خود را افزایش دهد.

مقام‌معظم رهبری در شروع سال ۹۱ (۲۰۱۲ میلادی) در بخشی از سخنرانی خود در حرم مطهر رضوی فرموده بودند: «کشورهای غربی ازلحاظ منابع نفتی دچار مشکل شده‌اند و روزبه‌روز مشکل آن‌ها بیشتر خواهد شد. منابع نفتی کشورهای اروپایی و به‌طورکلی کشورهای غربی، بعضی چهار سال دیگر تمام خواهد شد، بعضی ۶ سال دیگر تمام خواهد شد، بعضی ۹ سال دیگر تمام خواهد شد؛ لذا مجبورند از منابعِ غیر خودشان استفاده کنند. کشور آمریکا که امروز حدود سی‌وچند میلیارد بشکه نفت ذخیره دارد، طبق محاسباتی که کارشناسان کشورمان کرده‌اند ـ که آمارشان متکی به آمار خود آمریکایی‌ها است ـ نفتش تا سال ۲۰۲۱، یعنی تا نُه سال دیگر تمام خواهد شد. نفت دنیا که امروز بیش از پنجاه‌درصدش از خلیج فارس خارج می‌شود، آن روز متکی خواهد شد به سه منبع عمده نفتی در منطقه ما و در خلیج فارس؛ که البته یکی از آن سه منبع، ایران است».

اظهارات آن زمان رهبر معظم انقلاب، مطابق بر تحلیل‌های کارشناسان انرژی جهان بود و امریکا برای تغییر در این روند، در فاصله سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ از تمامی ابزارهای تحریمی، جنگی، سیاسی و اقتصادی استفاده کرد و در این راه حتی از انجام اقدامات متعدد غیربشردوستانه و غیرانسانی نیز در ناآرام‌کردن کشورهای تولیدکننده نفت و افزایش مقطعی قیمت نفت به منظور استفاده از ابزار نفت شیل و نجات از شرایطی که وقوع آن با استناد به واقعیات آن زمان (۱۰ سال پیش)، بسیار محتمل بود، استفاده کرد تا شاهد به پایان رسیدن تولیدات نفت خود در سال ۲۰۲۱ نباشد.

آثار اظهارات آن زمان معظم له، در سال ۲۰۲۱ در صنعت نفت امریکا قابل مشاهده است. بازگشت کابوس وابستگی شدید به ذخایر نفتی خاورمیانه، بدون شک امریکا را بر آن خواهد داشت تا بازی نفتی جهان را باردیگر برهم بزند؛ یکبار این کشور با انقلاب نفت شیل و درگیر کردن بازار جهانی نفت با ابزارهای مختلف سیاسی و تحریمی به منظور تغییر قیمت‌های نفت به نفع تولیدات نفت شیل، نقش اوپک و تولیدات نفتی خاورمیانه را تحت تأثیر قرار داد و اینبار که در سال ۲۰۲۱ مشاهده کرده اثر ۱۰ ساله و مُسکن‌وار نفت شیل رو به پایان است، در پی افزایش تولید نفت شیل با استفاده از فرصت رشد قیمت نفت برآمده؛ این کشور بدون شک همزمان با افزایش تولید نفت از منابع شیل و افزایش سطح صادرات نفت، بازهم به دنبال برهم زدن نظم بازار جهانی نفت برخواهد آمد تا هرچه بیشتر بتواند نفت شیل تولیدی خود را در سبد نفت خام جهان بگنجاند.

امریکا می داند در بلندمدت نمی‌تواند روی منابع نفت شیل خود به منظور داشتن قدرت موثر در مدیریت بخش انرژی جهان حساب کند؛ از اینرو به دنبال ایجاد تغییر جدید در تولید انرژی اولیه و برهم زدن بازارهای جهانی انرژی به نفع اقتصاد آتی خود است.

* منبع آمار، اداره اطلاعات انرژی امریکا است

منبع: تسنیم

انتهای پیام/