با این حال، گزارش عملکرد بودجه سال ۹۹ برای نخستین بار چهار ماه زودتر از موعد مقرر و در شهریور ماه به دیوان محاسبات ارسال شد.

گامی رو به‌ جلو در نظام بودجه‌ریزی کشور

ارسال بهنگام گزارش عملکرد دستگاه‌ها توسط دولت به دیوان محاسبات و نیز تهیه زودهنگام گزارش تفریغ بودجه از سوی دیوان و ارسال آن به مجلس، گامی رو به‌ جلو در نظام بودجه‌ریزی است و به نظر می‌رسد گزارش‌های تفریغ بودجه در سال‌های آینده دچار تحولات عمده‌ای شود.

محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه‌ و بودجه مجلس در مصاحبه‌ای درباره آن تصریح کرد: «زیرساخت‌های فناوری در دیوان موجود است و به لحاظ نرم‌افزاری و سخت‌افزاری این امکان وجود دارد که به سمت برخط شدن و گزارش‌های هفتگی بودجه حرکت کنیم. یکی از شعارهای مدیریت جدید دیوان همین بحث هوشمند شدن و برخط شدن گزارش‌های نظارتی است که البته با ارائه گزارش‌های دوماهه به مجلس از عملکرد بودجه سالانه تا حد زیادی این موضوع محقق شده و در چهار ماهه نخست سال هم گزارش تبصره‌ها و جداول را دیوان در اختیار نماینده‌ها گذاشته است».

وی افزوده است: «برای برخط شدن گزارش‌های تفریغ بودجه باید زیرساخت‌ها و خلأهای قانونی در سایر سازمان‌ها و دستگاه‌ها نیز حل شود و جدا از دیوان محاسبات باید تک‌تک سازمان‌ها به خصوص سازمان برنامه ‌و بودجه و سایر دستگاه‌هایی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند به‌ صورت به‌روز گزارش خود را ارائه دهند».

در همین زمینه سیدمحمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه ‌و بودجه مجلس در گفت‌وگو با قدس، اظهار کرد: یکی از وظایف قانونی دیوان محاسبات کشور، تهیه گزارش تفریغ بودجه بر اساس گزارش عملکرد دولت است که بر اساس قوانین و آیین‌نامه داخلی مجلس، بایستی این گزارش تا پایان دی‌ماه به مجلس ارسال شود. با توجه به اینکه گزارش تفریغ بودجه یعنی فارغ شدن دولت از بررسی عملکرد آن، بنابراین این گزارش به همراه نظرات کارشناسی و مغایرت‌های قانونی توسط دیوان محاسبات به مجلس ارسال می‌شود.

در صورت ارائه گزارش تفریغ بودجه در زمان مقرر، همراه با نظرات و تحلیل‌های اقتصادی کارشناسی و نیز شناسایی و بیان انحراف‌های موجود از قوانین و مقررات، همین موضوع می‌تواند مبنای خوبی برای تصمیم‌گیری در سال‌های آینده باشد. با این ‌حال، از یک سو به دلیل زمانی که در قانون برای ارسال گزارش تفریغ در نظر گرفته شده بود و از طرفی هم با توجه به اینکه لایحه بودجه هر سال ۱۵ آذرماه به مجلس ارسال می‌شد، بنابراین باید گفت بررسی و رسیدگی به گزارش تفریغ اثربخشی کافی و مؤثر برای تصمیم‌گیران به ‌ویژه نمایندگان مجلس و دیوان محاسبات به‌عنوان دستگاه نظارتی زیرمجموعه قوه مقننه را نداشت.

امسال با برنامه‌ریزی خوبی که صورت گرفته، دیوان محاسبات توانست به ‌موقع گزارش تفریغ بودجه و عملکرد سال ۹۹ دولت را تا پایان شهریورماه امسال بررسی کرده و همراه با نظرات کارشناسی خود به مجلس ارسال کند. علاوه بر این در حال حاضر که لایحه بودجه در حال تنظیم است، دولت نیز با استفاده از همین گزارش تفریغ می‌تواند بر عملکرد و فعالیت‌های نهادها نظارت داشته باشد و انحرافات و احکامی را که شاید به ‌نوعی نتیجه مطلوبی نداشتند را در لایحه بودجه اصلاح کند. ارسال زودتر گزارش تفریغ برای مجلس هم فرصت قابل قبولی است و نمایندگان و کمیسیون‌های مجلس می‌توانند در این بازه سه‌ماهه گزارش را در اختیار داشته و با وزارتخانه‌های مربوطه جلسات متعددی را برگزار کنند و نقطه نظرات آن‌ها را بشنوند و آن را در بودجه ۱۴۰۱ عملیاتی سازند.

شناسایی حیاط ‌خلوت‌ها

این نماینده مجلس تصریح کرد: بنابراین هر گزارشی که جامع بوده و به ‌موقع تهیه ‌شده باشد، قطعاً آثار مثبتی در حوزه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی خواهد داشت. مجلس مصوب کرده بود دولت می‌تواند اعتبارات عمرانی را تا پایان شهریورماه هزینه کند، با توجه به همین مسئله نیز انجام تفریغ بودجه ۹۹ در شهریور امسال کار بسیار باارزشی است که امیدواریم نمایندگان، کارشناسان اقتصادی و دولت نیز از این گزارش استفاده کافی را در راستای پیش‌بینی‌های دقیق و شفاف و با کمترین انحرافات بودجه ۱۴۰۱ داشته باشند.وی معتقد است: هر چه دیوان محاسبات بتواند بررسی‌های دقیقی از عملکرد بودجه‌های سنواتی داشته باشد و گزارش‌های تحلیلی آن را به ‌موقع ارائه کند، حرکت در مسیر شفافیت و شناسایی حیاط‌ خلوت‌ها راحت‌تر خواهد بود و قوانین متناسب با شرایط تصویب خواهد شد. در واقع دولت می‌تواند از محتوای گزارش تفریغ برای ایجاد بودجه‌ای شفاف با درآمدهای پایدار و مبتنی بر برآوردهای هزینه‌ها بهره ببرد. برای مثال یکی از مسائل عمده کشور، میزان هزینه‌های جاری در کشور است که توسط دستگاه‌های اجرایی برآورد و مصرف می‌شود. در چنین شرایطی، اگر در گزارش‌های دیوان به این موارد و میزان انحراف از قوانین و مقررات در انجام پرداخت‌ها دقت شود می‌توان برنامه‌ریزی بهتری برای سال آینده داشت. در واقع اگر قرار است مدیریت هزینه داشته باشیم، با واکاوی و آسیب‌شناسی بودجه از طریق همین گزارش می‌توان مشخص کرد کدام دستگاه منابع بیشتری صرف کرده و هزینه‌های بیشتری داشته تا آن را تعدیل کرد.بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس، گزارش تفریغ دیوان محاسبات در حالی به مجلس ارائه می‌شود که رئیس‌کل دیوان نیز مهلت یک‌ساعته برای قرائت خلاصه‌ای از گزارش دارد. پس‌ از آن گزارش دیوان به کمیسیون‌های اختصاصی مجلس ارجاع داده می‌شود که بر اساس آن، کمیسیون‌های تخصصی نیز وظیفه دارند در مدت یک ماه نظراتشان را به کمیسیون برنامه‌ و بودجه ارائه دهند. در ادامه، کمیسیون بودجه نیز باید در مدت دو ماه نظرات کمیسیون‌ها و بررسی خود را در قالب گزارشی کامل و نهایی به صحن علنی مجلس ارسال کند. این روند در حالی است که تاکنون ارائه گزارش یا نتیجه بررسی کمیسیون‌ها به کمیسیون برنامه ‌و بودجه صورت نگرفته است.