به استناد همین سخن می توان اذعان کرد که به مرور زمان مصالح حاصل از هجرت حضرت معصومه (س) بیش از پیش هویدا می شود. کما اینکه اگر چنین هجرتی صورت نمی گرفت آن همه برکت علمی و رشد علوم صورت نمی گرفت و معارف اهل بیت(ع) تا این حد به سراسر عالم نشر نمی یافت.
دنبال روایت متفاوتی از حضرت معصومه(س) بودیم؛ روایتی که بتواند به ابعاد مختلف زندگی کریمه اهل بیت(ع) بپردازد و با نگاهی نو طرحی جدید را در ذهن مخاطب به تصویر بکشاند. با همین هدف سراغ آیت‌الله قوامی، مسئول بنیاد فقهی مدیریت اسلامی قم رفتیم و پای صحبت ایشان نشستیم.
چرا می‌گوییم حضرت فاطمه معصومه(س) با بقیه امامزادگان قابل قیاس نیستند؟ مگر ایشان چه ویژگی‌های خاصی داشتند؟
بعضی شخصیت‌ها این طورند. درباره سلمان هم رسول اکرم(ص) فرموده‌اند: «سلمان منا اهل البیت». برای جناب سلمان این یک مدال و نشان عالی از جانب پیامبر(ص) بود. باید دقت کنیم که این مسئله نافی شخصیت ابوذر و مقداد نیست و نشان‌دهنده شخصیت والای سلمان است. در مورد حضرت عباس(ع) هم همین طور است. تعبیر «نعم‌الاخ» را از امام حسین(ع) درباره ایشان نقل کرده‌اند.
گاهی اوقات افراد شأنی دارند که از درونشان جوشیده و حاکی از روح بزرگ و شخصیت عالی ایشان است واژه «شانا» در «ان لک عندالله شانا من الشان» به صورت نکره آمده است.
نکره در علم بلاغت علامت عظمت است. «شانا من الشان» نشان‌دهنده ناشناخته بودن نیز هست. اینکه فردی استثنا می‌شود طبیعی است بالاخره بین شاگردهای خوب کلاس یکی برتر است. در مورد حضرت معصومه(س) هم باید گفت ایشان بانویی عابده، عارفه، پاک و عفیفه بوده‌اند.
مهم‌ترین شاخصه حضرت معصومه(س) که می‌شود آن را قله زندگی ایشان دانست چیست؟
مهم‌ترین شاخصه زندگی ایشان تبعیت از رهبر دینی است.
این بانو، از رهبر دینی خود تبعیت کرده و هجرت می‌کنند و خطر می‌کنند. برای این بانوی ۲۸ساله با آن شرایط سنگین، مهاجرت کار آسانی نیست. اصولاً از دید قرآن زنان مهاجر مقام والایی دارند؛ «مؤمنات مهاجرات» در قرآن آمده است. «ان الذین آمنوا و هاجروا» نیز ذکر شده است.
به عبارتی ایشان مانند «هاجر» بوده‌اند. برای همین هم می‌گویند، حرم ایشان «حرم امن الهی» و «آشیانه آل‌محمد» و «عش آل‌محمد» است.
روح عبادی ایشان بسیار چشمگیر است. از ربیع‌الاول تا ربیع‌الثانی، بهار زندگی ایشان در قم ۱۷ روز بوده است. در این مدت دست‌های ایشان به آسمان بلند است. ایشان شبیه حضرت «مریم» در محراب بودند. ما شیعیان حضرت زهرا(س) را نیز با محراب می‌شناسیم. اصولاً محراب «محل حرب با شیطان» است. از اینجاست که طلسم شیطان شکسته خواهد شد. این را هم بگویم که حضرت معصومه(س) سه مثلث نورانی ولایت را در بر دارد: عمه ولی‌الله، دختر ولی‌الله و خواهر ولی‌الله هستند.ایشان با این هیبت، شخصیتی نافذ، انقلابی و برگزیده بودند. «بیت‌النور» ایشان هم نماد آن ۱۷ روزی است که مشغول به عبادت بودند. بیشترین عبادت را ایشان داشتند و قم را برای همیشه مصونیت و امنیت بخشیدند تا به انقلاب اسلامی رسید.
احادیثی که درباره فضیلت زیارت ایشان داریم چیست؟
هم از امام کاظم(ع)، هم از امام رضا(ع)، هم از امام صادق(ع) و هم از امام جواد(ع) روایتی هست که زنی از ما در قم مستقر می‌شود
«من زارها عارفا بحقّها فله الجنّه»... پس هر کس او را با معرفت زیارت کند، بهشت برای اوست. ببینید این حدیث تواتر معنوی دارد. ممکن است الفاظ احادیث با هم متفاوت باشد اما معنا یکی است. در انتها هم اشاره دارد که پاداش این زیارت، بهشت است. اینکه زیارت ایشان شرط هم دارد یعنی تا وقتی شرط حاصل نشود بحث قبولی زیارت مطرح نمی‌شود. اصولاً در هر زیارتی، شرط قبولی
زیارت «معرفت» است. ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که زیارت‌نامه حضرت معصومه(س) را حضرت رضا(ع) انشا کردند.
به قول «آیت‌الله حائری یزدی» حضرت فاطمه معصومه(س) «مریم اهل بیت(ع)» هستند. مریم(ع) مادر فرزندی به نام «روح‌الله» است. آیت‌الله حائری یزدی نخستین باری که به زیارت قم آمدند در حضور دیگران گفتند حضرت معصومه(س) هم فرزندش «روح‌الله» است!
چرا ایشان ازدواج نکردند؟
دختران حضرت موسی بن جعفر(ع) هیچ کدام ازدواج نکرده‌اند. خب شاید از ترس حکومت، کسی نمی‌توانسته به حضرت و خانواده ایشان نزدیک شود.
رژیم غاصبی پدر ایشان را زندانی می‌کند و به خانواده هم فشار می‌آورد، بنابراین کسی جرئت نمی‌کند داماد ایشان شود. می‌دانید که آن زمان حتی امام رضا(ع) را هم ترور شخصیت کرده بودند.
بالاخره بحث قسمت و قضای الهی هم بحث رازآلودی است. در مجموع یا به خاطر جریان‌های سیاسی بوده است یا اینکه دختران حضرت هم‌شأن و کفوی نداشته‌اند.
این نکته هم هست که بدون همسر و فرزند بتوانند فعالیت اجتماعی بیشتری داشته باشند و از حجاز به ایران بیایند. این‌ها آمدند در بیرجند، رشت و اقصی نقاط ایران مستقر شدند و ایران را به کشوری شیعی و اهل بیتی تبدیل کردند.
این ماجرا و این سرگذشت ایشان، حکمت و فلسفه الهی دارد، این‌ها رموزی دارد.
به هر حال ایشان با دشواری هجرت می‌کنند. کاروانشان در ساوه مورد تهاجم قرار می‌گیرد و خودشان هم بیمار می‌شوند.
از راهی دور، از مدینه تشریف آورده‌اند در گرما، بدون امنیت، بدون همسر و سرانجام با سختی‌های فراوان وارد قم شدند.
می‌دانید که چند نفر از برادران ایشان در ساوه مدفون‌اند؛ یعنی درست مثل حضرت زینب(س) که ۶ برادر داشتند، ایشان نیز ۶ برادرشان شهید شده‌اند.
در مورد خودشان هم برخی گفته‌اند مسمومشان کرده‌اند.
برخی از علما گفته‌اند که برای ما محرز شده است که حضرت معصومه(س) شهید شده‌اند.
چگونه حضرت معصومه(س) موجب شکوفایی و مرجعیت فکری و علمی شهر مقدس قم شدند؟
امام صادق(ع) فرموده است: «إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّهُ وَ لِرَسُولِهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ لِأَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَهُ وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهِ امْرَأَهٌ مِنْ وُلْدِی تُسَمَّی فَاطِمَهَ مَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّه» خدا حرمی دارد که مکه است، پیامبر(ص) حرمی دارد که مدینه است، امیرالمؤمنین(ع) حرمی دارد و ما هم حرمی داریم که آن حرم قم است... زنی از فرزندان من به نام فاطمه در آن دفن خواهد شد... خب می‌بینیم که مدت‌ها پس از شهادت ایشان به مرور قم تبدیل به پایگاهی برای شیعه می‌شود.
یعنی اشعریون در قم حاضر بودند؛ این‌ها ضمن ارتباط گیری با شبکه امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) در شبکه وکالت قرار می‌گیرند.
از آن موقع مرکزیت قم قوی‌تر می‌شود و آرام آرام طلبه‌ها به قم وارد می‌شوند، منتها پس از فراز و فرودهای بسیار، اگر ۱۰۰ سال اخیر را ملاحظه کنیم می‌بینیم با ورود آیت‌الله حائری حوزه قم دوباره جان می‌گیرد. قم پیشتر هم حوزه بود اما حوزه‌ای نبود که با حوزه «نجف» و «حله» هماوردی کند. در ایران هم علمایی بودند مثل شیخ صدوق، علامه مجلسی و... اما در قم مقیم نبودند در نهایت می‌بینیم وجود شریف حضرت معصومه(س) و برکات حضور ایشان در قم، سال‌ها بعد و تا امروز ادامه پیدا می‌کند.
به عنوان حسن ختام، نکته دیگری اگر مدنظرتان هست بفرمایید.
حضرت فاطمه معصومه(س) اهل کرامت است. حقیقتاً «مادر» هستند. می‌دانیم که حرف اول و آخر را در تریبت مادر می‌زند. مادر دامانش دامان مهر است.
در سایه و دامان همین مادر است که در حوزه علمیه قم علمای بزرگ می‌آیند ساکن می‌شوند و علمای دیگر هم پروریده می‌شوند. علمای ایران در واقع از روح مبارزاتی حضرت معصومه(س) که یک‌تنه از حجاز به ایران آمدند و مجاهدت کردند این‌ها را آموختند و قیام کردند.
گل سرسبد ایشان هم امام خمینی(ره) است و ایشان ثابت کرد که فرزند حضرت معصومه(س) است. همان «روح‌الله» است که آیت‌الله حائری یزدی اشاره کرده بودند.
نظر شما