برای این منظور نه تنها مردم کشورمان بلکه غیرایرانی‌های مقیم نیز باید واکسن کووید ۱۹ دریافت کنند؛ نکته مهمی که در سند ملی واکسیناسیون به آن اشاره شده و به خوبی نشان می‌دهد سلامت و جان تمامی پناهندگان و مهاجران برای ما از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

مهاجرانی که واکسن زدند یا نزدند

«عبدالباسط» مهاجر میانسالی که دو سال پیش به صورت قاچاق به ایران آمده و به همراه ۲۰ نفر از هموطنانش در یک ساختمان ۶۰ متری در بخش گیلاوند شهرستان دماوند زندگی می‌کند، به ما می‌گوید: سه ماه پیش به اصرار صاحبکارم به مرکز واکسیناسیون شبکه بهداشت گیلاوند رفتم و دز نخست واکسن کرونا و پس از سه چهار هفته هم دز دوم را تزریق کردم و مشکل خاصی هم پیش نیامد. اما خیلی از دوستانم که غیرمجاز وارد ایران شده‌اند از ترس اینکه شناسایی و به افغانستان بازگردانده شوند از مراجعه به مراکز واکسیناسیون خودداری می‌کنند. 
 اما «فاروغ» مهاجر دیگری که به صورت غیرقانونی در ایران به‌سر می‌برد و برای دریافت واکسن اقدام نکرده، علاوه بر ترس از شناسایی و برگشت به کشورش دلایل دیگری را مطرح می‌کند و به قدس می‌گوید: هرچند بعضی از دوستان و بستگانم واکسن زده‌اند اما خودم اصلاً به تأثیرگذاری واکسن کرونا باور ندارم؛ ضمن اینکه شنیده‌ام اتباع خارجی مقیم برای دریافت واکسن باید به صورت گروه‌های ۲۰ نفره به مراکز واکسیناسیون مراجعه کنند. 

منتظر واکسن‌های اهدایی کوواکس نماندیم

رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت از تزریق نزدیک به ۲ میلیون دز واکسن کرونا به اتباع غیرایرانی خبر می‌دهد و به قدس می‌گوید: تاکنون یک میلیون و ۲۰۰ هزار 
تبعه خارجی مقیم ایران دز اول و نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر هم دز دوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. در واقع تقریباً بیشتر اتباع خارجی که به صورت مجاز در ایران به‌سر می‌برند در مقابل کرونا واکسینه شده‌اند و سایر اتباع غیرایرانی نیز در آینده واکسینه می‌شوند. 

محمد مهدی گویا، با اشاره به اینکه ایران تقریباً همزمان با واکسیناسیون اتباع خود، اقدام به واکسیناسیون اتباع خارجی مقیم این کشور کرده است، تصریح می‌کند: در واقع از پنج ماه پیش برای مقابله با کرونا واکسیناسیون اتباع خارجی را آغاز کردیم و برای این منظور هم منتظر واکسن‌های اهدایی سازمان ملل متحد و دیگر کشورها نماندیم. یعنی وزارت بهداشت با هماهنگی و همکاری وزارت امورخارجه و وزارت کشور، اتباع خارجی ساکن در کشور را زیر پوشش واکسیناسیون کرونا قرار داد. برای این کار هم در ابتدا سالخوردگان و گروه‌های پرخطر را که بیماری زمینه‌ای داشتند و سپس سایر افراد را زیر پوشش واکسن کرونا قرار دادیم و الان هم این کار با قوت در حال انجام است. 

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر تمامی مهاجران و پناهندگان در ایران در کنار مردم ما در برابر کووید ۱۹ واکسینه می‌شوند، می‌افزاید: البته قبلاً اولویت واکسیناسیون با مردم کشورمان بود که در همه جای دنیا هم چنین بوده است؛ اما الان همه می‌توانند واکسن بزنند.

گویا در خصوص واکسن اهدایی به ایران از محل سازوکار بشردوستانه سازمان جهانی بهداشت، می‌گوید: تقریباً ۱.۵ میلیون دز واکسن از طریق سازمان ملل برای مهاجران و پناهندگان به ایران تحویل شد. البته هندوستان هم یک میلیون دز واکسن بهارات به ایران اهدا کرد که این رقم جزو سازوکار یاد شده محسوب نمی‌شود.

وی سپس به موضوع تزریق واکسن کرونا به اتباع خارجی به شرط مراجعه در گروه‌های ۲۰ نفره می‌پردازد و می‌گوید: این موضوع اصلاً صحت ندارد و کذب محض است. چون هر کسی برای تزریق واکسن کرونا مراجعه کند می‌تواند این خدمت را دریافت کند.

وی در خصوص راهکار وزارت بهداشت برای رفع هراس اتباع غیرمجاز برای انجام واکسیناسیون کرونا هم می‌گوید: برای واکسینه کردن افراد هیچ ممانعتی برای اتباع غیرمجاز ایجاد نمی‌کنیم. این افراد مثل همه شهروندان ایرانی می‌توانند در هر زمان و به هر مرکزی که تمایل داشتند، مراجعه کنند تا به صورت رایگان به آنان واکسن تزریق شود. 

دلیل تأخیر در واکسیناسیون اتباع

 دبیر کل سازمان جمعیت هلال احمر ایران هم در ارزیابی‌اش از روند واکسیناسیون اتباع خارجی در ایران به قدس می‌گوید: جمعیت هلال احمر وظیفه تأمین واکسن پناهندگان، مهاجران و اتباع خارجی در ایران را به عهده دارد که بحمدالله به خوبی این مأموریت را انجام داده است. 

محمدحسین قوسیان مقدم ادامه می‌دهد: جمعیت هلال احمر برای انجام واکسیناسیون اتباع خارجی آمادگی کامل دارد و حتی در دولت گذشته نیز چندین بار درخواستش را به وزارت بهداشت و درمان اعلام کرده است، اما این وزارتخانه معتقد است می‌تواند همه افراد را زیرپوشش واکسیناسیون کرونا قرار دهد و در این زمینه نیازی به وجود یک نهاد موازی نیست. 

با وجود این ما همچنان معتقدیم جمعیت هلال‌احمر می‌تواند از ظرفیت بین‌المللی خود در زمینه واکسیناسیون اتباع خارجی استفاده کند و اگر این مأموریت به ما محول شود آن را انجام می‌دهیم. 

وی در خصوص تأخیر در انجام واکسیناسیون اتباع خارجی در ایران می‌گوید: دلیل اصلی تأخیر در واکسیناسیون اتباع کمبود واکسن بوده است؛ یعنی هم برای ایرانی‌ها و هم برای اتباع خارجی واکسن نبوده است، به همین دلیل افراد اولویت‌بندی شدند. مثلاً ابتدا سالمندان و کادر درمان در اولویت قرار گرفتند و سپس نوبت به گروه‌های سنی و... رسید. بنابراین چنین محدودیتی برای مردم ما هم وجود داشت؛ اما از زمانی که واکسن به میزان کافی در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته هیچ تفاوت و محدودیتی وجود ندارد و اگر الان ادعایی از سوی اتباع خارجی در ایران مطرح باشد، موضوع قابل بررسی است. 

بار همه مسئولیت‌ها را یک‌تنه به‌دوش می‌کشیم 

محمدتقی هاشمی، مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی نیز رفتار جمهوری اسلامی ایران را در واکسیناسیون اتباع خارجی، بشردوستانه و بیش از تعهدات بین‌المللی توصیف می‌کند و به قدس می‌گوید: ما در حوزه واکسیناسیون پناهندگان یک‌تنه بار همه مسئولیت‌ها و وظایف انسانی را به دوش می‌کشیم و این ظلم مضاعفی به جمهوری اسلامی ایران است. 
وی با اشاره به ارزشمند بودن اصل انجام واکسیناسیون اتباع خارجی در ایران می‌گوید: این اتفاق علاوه بر اینکه سلامت و جان آنان را تضمین می‌کند موجب افزایش ایمنی مردم در مقابل ویروس کرونا هم می‌شود. بنابراین به موازات واکسیناسیون شهروندان ایرانی علیه کرونا انجام واکسیناسیون اتباع غیرایرانی هم آغاز شده و همه مراکز واکسیناسیون در خراسان رضوی ملزم به تزریق واکسن به این افراد شدند. 

هاشمی سپس به چالش‌های ایران در واکسیناسیون اتباع غیرایرانی اشاره می‌کند و می‌گوید: برای همه واکسن تهیه کرده‌ایم و فرایند تزریق واکسن را هم به آن‌ها گفته‌ایم اما این جامعه به لحاظ فرهنگی پذیرش کمتری برای تزریق واکسن دارد. 
وی ترس از شناسایی و بازگشت به کشور مبدأ را از جمله دلایل خودداری بعضی از اتباع خارجی در دریافت واکسن کرونا یاد می‌کند و می‌گوید: ما برای از بین بردن این ترس رسماً بارها اعلام کردیم جای هیچ نگرانی در این خصوص نیست.

هاشمی می‌گوید: ایران به‌شدت تحت تحریم‌های غیرانسانی و غیرقانونی قرار دارد. حتی به ما واکسن کرونا هم نمی‌فروختند. تولید واکسن کرونا هم در ایران آن‌قدر نیست که نیازها را تأمین کند. یعنی مشکل دیگری که برای واکسینه کردن این افراد داشتیم تهیه واکسن برای پناهندگان و جمعیت مهاجر ساکن در کشور بود. تعداد این افراد در ایران به ۵/۳ میلیون نفر می‌رسد که برای این عده فقط در نوبت اول و دوم باید ۷ میلیون دز واکسن تهیه شود. البته با توجه به خطرپذیری افراد سالخورده دز سوم هم باید تزریق شود. بنابراین رقم یاد شده به ۲.۵ برابر افزایش می‌یابد. یعنی باید ۹ میلیون دز واکسن تأمین شود که هر دز آن ۳ تا ۱۵ دلار قیمت دارد که این موضوع هزینه بالایی را به کشور تحمیل می‌کند.

ضمن اینکه مجامع حقوق بشری تنها ۴ درصد هزینه‌های پناهندگان را تأمین می‌کنند.  وی با اشاره به اینکه کشورهای مختلف رفتارهای متفاوتی در خصوص واکسیناسیون اتباع خارجی داشته‌اند، می‌گوید: روال کار در کشورهای دیگر به این صورت نیست که افراد به صورت غیرمجاز بتوانند در آنجا زندگی کنند چون با این‌گونه افراد به‌شدت برخورد می‌کنند. مثلاً همین حالا که روزانه صدها تبعه افغانستانی وارد مرزهای ما می‌شوند، ما تنها کاری که می‌کنیم این است که آنان را پذیرش کرده و خدمات غذایی، بهداشتی و درمانی و... به آن‌ها ارائه می‌دهیم و سپس آن‌ها را بدرقه می‌کنیم، در حالی که اگر مثلاً یک چوپان ما از مرز عبور کند و وارد افغانستان شود نه تنها گوسفندانش مصادره می‌شوند بلکه خودش را دو سال زندانی می‌کنند. در واقع کشورهای دیگر رفتار مهربانی با مهاجران غیر مجاز ندارند.