گرچه روابط سیاسی میان تهران و دمشق مطلوب عنوان می‌شود اما آمارها و میزان تبادلات تجاری، حاکی از سطح پایین مراودات اقتصادی است.
مسئله‌ای که سیدرضا فاطمی امین، وزیر صمت نیز در مصاحبه‌اش به آن اشاره کرده و گفته است: «هدف از سفر به سوریه، گسترش روابط اقتصادی در بخش‌های مختلف با سوریه است. نخستین نکته‌ای که ما بر آن متمرکز خواهیم شد متعادل کردن تراز تجاری دو کشور است؛ قطعاً سوریه با مشکلاتی جدی در زمینه اقتصادی مواجه است و شاید صادرات یک‌طرفه تصوری عملی نباشد بنابراین نکته کلیدی اینجاست که روابط اقتصادی متعادلی ایجاد کنیم که دو طرف از آن نفع ببرند».
تشکیل کمیته مشترک تجاری و صنعتی میان دو کشور
البته علیرضا پیمان‌پاک، رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به هیئت بلندپایه اعزامی به سوریه گفته است در این سفر قرار است کمیته مشترک تجاری ایران و سوریه و همچنین کمیته صنعتی مابین دو کشور تشکیل شود. این برنامه‌ریزی‌های وزارت صمت برای توسعه روابط اقتصادی با سوریه در حالی است که کشورمان هدف‌گذاری ۲۰۰ میلیون دلاری را برای صادرات به سوریه در نظر دارد. موضوعی که کیوان کاشفی، رئیس اتاق مشترک ایران و سوریه نیز چندی پیش درباره آن تصریح کرد: «برنامه‌ریزی برای صادرات ۲۰۰ میلیون دلاری به سوریه در سال ۱۴۰۰ انجام شده که در صورت تحقق این هدف‌گذاری، رشد ۸۰ درصدی صادرات را در مقایسه با سال گذشته شاهد خواهیم بود».
سوریه جزو اصلی‌ترین اهداف صادراتی ایران
همچنین بر اساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، کشورمان در طرح جدید توسعه صادرات غیرنفتی بنا دارد ۹ کشور از جمله سوریه را به‌عنوان اصلی‌ترین اهداف صادراتی در نظر بگیرد و حجم صادرات کالایی خود را به ۷۰ میلیارد دلار تا سال۱۴۰۴ برساند؛ بنابراین با توجه به این شرایط، به نظر می‌رسد سفر وزیر صمت به سوریه در راستای حرکت در مسیر تحقق چشم‌اندازهای ترسیم شده وزارت صمت در حوزه تجارت صورت می‌گیرد تا بتواند سوریه را به تعداد شریکان تجاری ایران بیفزاید.
از سوی دیگر، این سفر و تلاش مسئولان ایرانی برای افزایش مراودات در حالی اهمیت و حساسیت خودش را نشان می‌دهد که براساس آمارها، سهم ایران از بازار سوریه تنها ۳درصد است و عملاً جای خود را به رقبایی همچون روسیه و ترکیه با حجم تجارت ۳۰ درصدی داده است.
در واقع، این امر بیانگر این است که روابط گسترده سیاسی با کشورهایی همچون سوریه و عراق و بهره‌مندی از آن در راستای اهداف اقتصادی عملاً صورت نگرفته یا به نتیجه ملموسی منتهی نشده است، موضوعی که بار دیگر ضعف کشور در زمینه دیپلماسی اقتصادی و عدم به کارگیری ظرفیت سیاسی در خدمت توسعه اقتصادی را گوشزد می‌کند.
حذف یا کاهش تعرفه‌های تجاری اولویت کاری گروه اعزامی
در همین زمینه، نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و سوریه در گفت‌وگو با خبرنگار قدس درباره اهداف و برنامه‌های وزیر صمت در سفر به سوریه، اظهار کرد: نخستین هدف این سفر، حضور در افتتاحیه نمایشگاه جمهوری اسلامی ایران در دمشق است، همچنین قرار است نشست مشترک بین وزیران و مسئولان سوریه با وزیر صمت کشورمان برگزار شود.
علی‌اصغر زبردست افزود: علاوه بر این، برخی مسائل میان تاجران و صادرکنندگان ایرانی با کشور سوریه وجود دارد، از جمله در زمینه حمل‌ونقل و تبادلات میان دو کشور که باید به‌صورت زمینی و از طریق عراق صورت بگیرد. البته هنوز این اقدام اتفاق نیفتاده و مسئولان کشورمان بایستی توافقات کشور سوریه و عراق را با همدیگر داشته باشند تا بتوان از ایران به سمت سوریه ترانزیت داشت، در غیر این صورت بازرگانان ما هزینه‌های بسیار زیادی را متحمل خواهند شد؛ بنابراین صادرکنندگان باید این موضوع را نیز در سفر وزیر صمت به دمشق به طور جدی پیگیری کنند.
وی تصریح کرد: از جمله اقدام‌ها و موضوعات مهم دیگری که بایستی در این سفر در نظر گرفته شود، این است که دولت سوریه تعرفه‌های بسیار بالایی را بر کالاها و محصولات ایرانی تعیین کرده، بنابراین نیاز است با این کشور به توافقاتی رسید تا تعرفه‌ها را بردارند یا کاهش دهند. در صورت اجرای این موضوع، قطعاً فرصت صادرات کشورمان در سوریه بیشتر می‌شود، اما از آنجایی ما با این کشور فاصله زیادی داریم، اجناس کشورهایی همچون ترکیه، اردن و نیز کشورهای همسایه جنسشان ارزان‌تر به سوریه می‌رسد.
حضور بخش خصوصی و فنی و مهندسی ایران در سوریه کمرنگ است
این فعال اقتصادی ادامه داد: موضوع دیگر، مربوط به مسائل بازسازی سوریه است. گرچه مجموعه‌ای از شرکت‌های دولتی و نیمه‌دولتی و نهادهای ایرانی در سوریه مستقر هستند، اما استنباط این است که حضور بخش خصوصی و بخش فنی و مهندسی ایران بسیار کمرنگ است. باید برای این موضوع نیز تدبیری اندیشید تا زمینه مناسبی برای صادرات فنی و مهندسی ایران پدید آید، به همین خاطر می‌توان با تجار سوریه نشست بازرگانی برگزار کرد و از ظرفیت حضور رئیس‌کل اتاق ایران نیز در این سفر در راستای به نتیجه مطلوب و توسعه حجم صادرات فنی و مهندسی بهره برد.
زبردست همچنین درباره تصاحب بازار سوریه توسط دیگر کشورهای منطقه، اظهار کرد: سوری‌ها به‌ظاهر مدعی‌اند ارتباطات رسمی‌شان با ترکیه قطع است، اما شاهدیم کالاهای فراوان ترکی به‌صورت قاچاق به داخل سوریه وارد می‌شود. از سوی دیگر، شاهدید که روس‌ها در زمینه بازسازی سوریه وسیع‌تر و قوی‌تر عمل کرده‌اند. این شرایط در حالی است که کشورمان با حجم گسترده اقدامات و امکانات و به کارگیری توان و نیروی انسانی، در دوران سختی و جنگ کمک‌حال سوری‌ها بوده اما شاهدیم دولت این کشور خدمات فنی و مهندسی مورد نیاز را از روس‌ها دریافت می‌کند، بنابراین باید برای حضور فعال و مستمر در بازارهای سوریه برنامه‌ریزی و اقدام‌های قابل اجرا داشت.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوریه گفت: سوری‌ها از محصولات کشاورزی خوبی مانند زیتون و روغن‌زیتون برخوردارند که قابلیت صادرات به کشورمان را دارد. متقابلاً، ایران نیز امکانات بسیار زیادی در زمینه ساختمانی، آهن‌آلات و ملزومات ساختمانی همچون سیمان و کاشی دارد که دولت سوریه برای احیا و توسعه کشورش بدان نیازمند است. بدین ترتیب، ضروری است برای توسعه ارتباطات تجاری میان دو کشور به این ظرفیت‌ها و امکانات توجه شود و از آن مهم‌تر، کشورمان در نقش‌آفرینی مؤثر در بازار سوریه گام بردارد.
نظر شما