اهمیت گوهرسنگ و صنایع مرتبط با آن برای خراسان رضوی از آن جهت است که با انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها از سوی شورای جهانی صنایع‌دستی، مُهر گوهرسنگ بر پیشانی این خطه حک شده و سنگ‌تراشان و جواهرسازان بسیاری در این استان هستند که رزق و روزی‌شان به بازار این سنگ‌ها وابسته است.
کارشناسان بر این باورند مشهد تنها قطب گردشگری مذهبی نیست و می‌تواند قطب ژئوتوریسم برای سنگ‌های قیمتی و تجارت این کالای با ارزش نیز به شمار رود، اما قوانین و مقررات دست‌وپاگیر برای واردات و صادرات، بازار فعالان حوزه گوهرسنگ‌ها را کساد کرده و سایه سنگین خام‌فروشی گریبان فعالان این بخش را گرفته است.
از سوی دیگر شیوع کرونا ضربه مهلکی به این صنعت وارد کرده به طوری که با توقف ورود گردشگران به این استان بازار گوهرسنگ‌ها در مشهد نیز تعطیل شده و کسب و کار جواهرسازان و جواهرفروشان خوابیده است.براساس آمار، عمده صادرات سنگ‌های نیمه‌قیمتی به‌ویژه فیروزه نیشابور در کشور به‌طور خام در اندازه‌های چند صد کیلوگرمی و به شکل قاچاق است که واردات و صادرات آن جایی ثبت و ضبط نمی‌شود.
قدرت رقابت نداریم
یک کارشناس سنگ‌های قیمتی با اشاره به دو نمونه مشهور از سنگ‌های قیمتی معادن خراسان؛ عقیقِ جنوب خراسان و فیروزه نیشابور، بیان کرد: در همین دو فقره، ظرفیت‌های مغفول بسیاری برای صادرات و عرضه گسترده‌تر وجود دارد.
ایلیا دانش در گفت‌وگو با قدس اظهار کرد: عقیق خراسان به اندازه‌ای که باید، در سطح ایران و جهان معرفی نشده و از طرفی فیروزه نیشابور که معرفی بهتری داشته، آن‌قدر که باید، به عرصه جواهرسازی مدرن وارد نشده است.
وی عراق را مهم‌ترین بستر مناسب صادراتی برای کشور دانست و افزود: اگر بخواهیم به بسترهای بالقوه و مغفول دیگر اشاره کنیم، ترکمنستان در همسایگی ما، در سال ۲۰۱۹ درآمد سرانه دو برابر بیشتر از ما داشته و مردمش قدرت خرید پایینی ندارند و این یک بستر بالقوه برای صادرات است.
وی تأکید کرد: از نظر ترانزیت زمینی، فاصله از مشهد تا شهرهای اصلی ازبکستان، به‌اندازه برخی ترانزیت‌های داخل کشور است، همچنین در صورت ایجاد فضای تجارت آزاد، خراسان می‌تواند با فعالیت‌های تکمیلی و ایجاد ارزش‌افزوده روی گوهرهای بی‌نظیر کشور افغانستان، یک موقعیت انحصاری برای خود به وجود بیاورد.
وی با اشاره به اینکه در این حوزه توان حرفه‌ای و تخصص‌های کم‌نظیر و بلکه بی‌نظیرمحیط اطراف ما بسیار مستعد است، تصریح کرد: ما نمی‌توانیم با تراش‌ها و نقره‌هایی با طراحی ساده، به رقابت با جواهرسازی پیشرفته کشورهای دیگر برویم و برای داخل کشور، ارزآوری داشته باشیم، بنابراین ضمن حفظ جایگاه صنایع‌دستی خودمان، باید آمادگی‌های حرفه‌ای و صنعتی لازم برای فضای جدید را کسب کنیم.
هیچ المانی برای شهر جهانی نداریم
رئیس انجمن طلا، جواهر و سنگ‌های قیمتی خراسان رضوی هم در این زمینه با تأکید بر اینکه مشکلات مربوط به سنگ‌های قیمتی کشوری است و مختص استان نمی‌شود، اظهار کرد: ما در تفکرات، دیدگاه‌ها و زیرساخت‌های حوزه سنگ‌های قیمتی مشکل داریم و گویا اصلاح شدنی نیست.
شهرام مرصعی با اشاره به اینکه مشهد از پنج سال پیش به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها انتخاب شده است، اما حتی یک المان که نشان دهد این شهر، شهر گوهرسنگ‌هاست، وجود ندارد، عنوان کرد: به نظر می‌رسد کسانی که قانون‌گذار در امر گوهرسنگ‌ها هستند سواد و تجربه کافی در این زمینه ندارند و دیدگاه آن‌ها با شهر جهانی گوهرسنگ متفاوت است.
وی با تأکید بر اینکه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها یک استاندارد، شاخص و مؤلفه‌هایی دارد که هیچ‌کدام از آن‌ها در استان و کشور ما وجود ندارد، افزود: ما در حوزه گوهرسنگ‌ها روابط سیاسی و بین‌الملل نداریم، از طرفی در بعد اجتماعی نیازمند ورود و خروج افراد هستیم، یعنی دیدگاه کلانشهر مشهد باید از صرف زیارتی بودن خارج شود و بپذیرد که شهر گوهرسنگ‌ها هم هست؛ حتی شاید امروز شهر جهانی گوهرسنگ به لحاظ اقتصادی به برخی مسائل دیگر ارجحیت داشته باشد.
همه چیز علیه این صنعت است
وی تصریح کرد: در فضایی قرار داریم که همه چیز علیه صنعت طلا و جواهر و سنگ‌های قیمتی است و عملاً همیشه مورد تهدید و تحریم داخلی بوده و هیچ زمان با نگاه کارآفرینی و ایجاد ارزش‌افزوده و ورود ارز دیده نشده است.
وی با بیان اینکه تعرفه گمرکی برای چهار سنگ گرانبهای الماس، یاقوت قرمز و کبود و زمرد که معادن آن در کشور وجود ندارد در چهار سال گذشته به گونه‌ای بود که وارد کردن این سنگ‌ها غیرممکن بود، افزود: متأسفانه زمانی سیاست‌های انقباضی خود را به انبساطی تغییر دادیم و مجوز و اجازه واردات و صادرات با معیارهای قانونی و موجه را صادر کردیم که از سمت کشورهای دیگر مورد تحریم قرار گرفتیم و آن‌ها به ما اجازه واردات و صادرات این سنگ‌ها را نمی‌دهند و نتیجه کار هیچ فرقی با گذشته نکرده است.
تصمیمات متمرکز اشتباه
وی با تأکید بر اینکه پایه‌های اصلی این صنعت و دیگر شاخه‌های زیرمجموعه آن یا به وجود نیامده و یا اگر وجود داشتند، آهسته‌آهسته از میدان رقابت خارج شده‌اند، افزود: ممنوع کردن خروج مصنوعات قیمتی و اینکه مدعی هستند ارز از کشور خارج می‌شود، تصوری کاملاً اشتباه است بلکه برعکس اگر به کشورهایی که در این زمینه فعال هستند نگاه کنیم می‌بینیم درآمد ارزی هنگفتی در زمینه دادوستد مصنوعات قیمتی بدست می‌آورند.
وی در خصوص صادرات سنگ‌های قیمتی استان عنوان کرد: در حوزه فیروزه و عقیق اندک صادراتی داریم که آن هم عمدتاً صادرات مجدد است و در همین زمینه تولیدکنندگان برای صادرات با مشکلات فراوانی مواجه هستند و صادرات به صورت شخص و نفری در اوزان پایین است که اصلاً توجیه اقتصادی ندارد.
وی با اشاره به اینکه ارزش‌گذاری سنگ‌های قیمتی برای صادرات در تهران انجام می‌شود و شنیده شده به‌تازگی نماینده بانک مرکزی برای ارزش‌گذاری این مصنوعات به مشهد می‌آید، گفت: این کار اشتباهی است؛ به‌طور کل بخش‌های اقتصادی در هر استان از صفر تا ۱۰۰ باید توسط خودشان برنامه‌ریزی و کار شود درغیراین صورت مشکلات همچنان باقی خواهد ماند.
نظر شما