چنین افرادی «هولیگان اجتماعی» نامیده می‌شوند که برخلاف وندال‌ها که فقط به اموال و تأسیسات عمومی آسیب می‌زنند، هیچ حد و مرزی در تخریب ندارند و جنون رفتاری آنان ممکن است به هر حرکتی منجر شود. ضمن اینکه هیچ دلیلی جز فاصله طبقاتی و تبعیض اجتماعی برای رفتارشان ندارند. بهبود وضعیت اقتصادی و اجرای یکسان قانون بهترین راهکار برای کاهش فاصله طبقاتی است؛ در غیر این صورت نتیجه چندانی در کاهش محرومیت‌ها در جامعه عایدمان نخواهد شد.
یک پرونده: جوانی ۲۵ ساله با کلاه مشکی و صورت پوشیده با ریختن مواد اشتعال‌زا روی پنج خودرو بنز و یک دستگاه خودرو بی‌ام‌و آن‌ها را به آتش می‌کشد.
متهم جوان در کلانتری ضمن اشاره به وضعیت مالی ضعیف خانوادگی‌اش، انگیزه خود را از انجام این اعمال، حسادت به داشتن خودروهای گرانقیمت بیان می‌کند.
پرونده‌ای دیگر: مردی حدود ۴۵ساله با پرتاب مرگبار سنگ به سمت دو خودرو سواری در بزرگراه‌های یادگار امام و نواب صفوی در پایتخت مرگ دو تن و دست‌کم جراحت ۶ تن و آسیب دیدن هشت خودرو سواری را رقم می‌زند. این مرد پس از دستگیری می‌گوید خودروهای گرانقیمت را هدف می‌گرفته تا بگوید شما خودرو گران دارید و من هیچ چیز ندارم. این کار را می‌کردم تا خودم را خالی کنم. آن‌طور که سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ در تشریح حوادث اینچنینی گفته است پلیس در همین مدت زمان تقریباً یک و نیم ماهه حدود ۱۰ نفر را دستگیر کرده و حتی یکی از این افراد با سنگی ۵۰ کیلوگرمی دستگیر شده است. پدیده‌هایی مثل سنگ‌پرانی و حمله به خودروهای لوکس شهروندان ریشه در چه عواملی دارد؟ آیا فقر و فاصله طبقاتی در بروز و ظهور آن نقش دارد؟ اگر پاسخ مثبت است، آیا سیاست‌گذاری‌ها در کشور به نفع محرومان و کاهش فقر است یا برعکس به نفع اغنیا؟ و سرانجام اینکه اگر فکری برای رفع عوامل شکل‌گیری چنین پدیده‌هایی نشود باید منتظر چه عواقبی باشیم؟
پدیده نوکیسگان و تازه به دوران رسیده‌ها
مجید ابهری، پژوهشگر و متخصص علوم رفتاری، فقر را مهم‌ترین عامل شکل‌گیری پدیده سنگ‌پرانی و تخریب خودروهای شهروندان می‌داند و به قدس می‌گوید: گسترش فاصله طبقاتی و تبعیض‌های اجتماعی موجب بروز آسیب‌هایی در جامعه می‌شود که برخی از آن‌ها مادی و برخی دیگر عاطفی و فرهنگی است. وی با اشاره به اینکه افزایش فاصله طبقاتی و بروز تبعیض‌های اجتماعی در جامعه به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان گاهی نتایج شومی به‌دنبال دارد که جامعه را با چالش‌های واقعی روبه‌رو می‌سازد، می‌گوید: در واقع ما با پدیده نوکیسگان و تازه به دوران رسیده‌هایی روبه‌رو هستیم که هزینه غذای سگ و گربه‌شان از درآمد یک خانواده پنج نفره بیشتر است؛ کسانی که میهمانی‌های خود را در برج‌های آنچنانی برگزار می‌کنند و در فضای واقعی و مجازی تلفن همراه، ساعت مچی، کفش و لباس‌های خود را که قیمت هرکدام از آن‌ها گاهی به چند صد میلیون تومان می‌رسد، به نمایش می‌گذارند و به این شکل جامعه را با خطر فساد اخلاقی و رشد آن مواجه می‌کنند.
در نتیجه بعضی از جوانان و افرادی که باوجود داشتن تحصیلات، بیکار هستند و حتی توان خرید یک موتورسیکلت و یا دوچرخه را ندارند وقتی می‌بینند فردی کم سن و سال‌تر از آن‌ها پشت فرمان اتومبیلی نشسته که بیش از یکی دو میلیارد تومان قیمت دارد دچار جنون تبعیض اجتماعی می‌شوند که کمترین پیامدش افسردگی، اعتیاد، ورود به باندهای قمار و قاچاق و اقدام به خودکشی است یا اگر توان تحلیل و پذیرش این راهکارها را نداشته باشند دست به اقدامات خطرناک و جنون‌آمیزی مثل پرتاب کردن سنگ‌های ۵۰ کیلویی و تکه‌های بلوک سیمانی به سمت خودروهای لوکس می‌زنند.
موضوع، حسادت نیست
جعفر بای، آسیب‌شناس اجتماعی نیز چنین نگاهی دارد و به قدس می‌گوید: چنین اقداماتی یک واکنش و رفتار جنون‌آمیز و سادیسمی است که ریشه در توزیع نامناسب ثروت و شکاف شدید طبقاتی در جامعه دارد. یعنی در اینجا موضوع حسادت مطرح نیست؛ بلکه این افراد تعادل روانی ندارند و به لحاظ شخصیتی هم مشکلاتی دارند و از سوی دیگر بد بودن شرایط اقتصادی هم به آنان فشار روانی وارد می‌کند. به عبارت دیگر مسائل اجتماعی عقده‌های روانی ایجاد می‌کند که همه این موارد موجب می‌شود دست به رفتارهای جنون‌آمیز و سادیسمی بزنند. البته به باور آن‌ها این‌گونه رفتارها، انتقامی و واکنشی اعتراضی هستند که به بهبود وضعیت جامعه کمک می‌کند.
وی با اشاره به اینکه سنگ‌پرانی موضوع تازه‌ای نیست، تصریح می‌کند: ما قبلاً هم با چنین رفتارهایی روبه‌رو بودیم فقط الان با توجه به تورم، گرانی افسارگسیخته و همچنین تشدید فاصله طبقاتی در جامعه، توسعه یافته و کمی عمیق‌تر و خشن‌تر شده است. مثلاً از خط کشیدن روی خودروهای مردم رسیدیم به آتش زدن خودروهای لوکس. این محقق آسیب‌های اجتماعی درزمینه رشد خشونت در نسل جوان جامعه هشدار می‌دهد و با اشاره به اینکه سیاست‌گذاری‌ها و قوانین چندان در راستای کاهش فقر و محرومیت‌زدایی و در پی آن کاهش فاصله طبقاتی نبوده است، می‌افزاید: گاهی برآیند مصوبات، عکس فقرزدایی بوده‌است.
در واقع بعضی سیاست‌گذاری‌ها مثل پرداخت نقدی یارانه‌ها بسیار سطحی بوده و موجب افزایش فقر در دهک‌های پایین جامعه و افزایش فاصله طبقاتی شده است. بنابراین برای رفع چنین مشکلاتی در وهله نخست دولتمردان و مسئولان باید تلاش کنند جلو تورم افسار گسیخته را بگیرند و به‌جای تزریق نقدینگی در جامعه، درآمدهای ملی را وارد عرصه تولید و صنعت کنند تا همه طبقات جامعه از منافع آن بهرمند شوند.
نظر شما