با شروع زمستان اما قدری از این نگرانی‌ها کاسته شد و بارش‌هایی در حد نرمال در خراسان رضوی را شاهد بودیم. گرچه این بارندگی‌ها در بسیاری از نقاط کشور فراتر از حد معمول بود و سیل و سیلاب‌های زیادی با خود به همراه داشت. در مجموع آنچه از بارندگی‌های دی‌ماه عاید کشور و استان شده پس از دوره‌ای بی‌بارانی قابل قبول و تا حدی قابل توجه بوده است.

افزایش آب پشت سدها با بارندگی‌های اخیر

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی درباره بارندگی‌های زمستانی امسال و تأثیر آن بر ذخیره آب پشت سدهای استان به قدس گفت: با اینکه در شروع سال آبی و در پاییز گذشته یکی از خشک‌ترین پاییزهای سال‌های اخیر را شاهد بودیم اما با شروع زمستان بارش‌های خوبی در استان شاهد بودیم.

محمد علایی افزود: هرچند نباید فراموش کرد که این بارندگی‌ها در تمام استان پراکندگی یک‌دستی داشته است و دربرخی از شهرستان‌ها نیز مقدار بارندگی کمی را شاهد بودیم، اما از ابتدای زمستان تاکنون میانگین بارشی خوبی در خراسان رضوی شاهد هستیم. با این تفاسیر مقدار ذخیره آب پشت سدهای استان نیز افزایش داشته است هرچند پس از دوره بی‌بارانی که شاهدش بودیم هنوز تا حد مطلوب مورد نظر فاصله داریم. امیدواریم این بارندگی‌ها تداوم داشته باشد و برای ماه‌های پیش‌رو ذخیره آبی ما بهتر و بهتر شود.

سدهای استان مشکل فرسودگی و انباشت رسوب ندارند

وی در واکنش به این پرسش که گفته می‌شود وضعیت سدهای استان به لحاظ انباشت رسوب پشت آن‌ها، در شرایط مطلوبی نیست، اظهار کرد: هیچ سدی در استان نداریم که با مشکل رسوب مواجه باشد فقط سد فریمان تا حدودی انباشت رسوب دارد که این موضوع نیز قابل مدیریت است. چون کشاورزان خودشان بهره‌بردار اصلی آب سد فریمان هستند تصمیم داریم مدیریت این موضوع به آن‌ها واگذار شود و با برداشت رسوب و انتقال آن به زمین‌های کشاورزیشان زمینه رفع این موضوع را فراهم آورند. اما درخصوص سایر سدهای استان مشکلی وجود ندارد و حتی زمان ورود سیلاب به پشت سد، دریچه‌های پایینی آن‌ها باز می‌شود تا از انباشت بیش از حد رسوب جلوگیری شود. نکته دیگر اینکه شرکت آب منطقه‌ای این آمادگی را دارد تا با کشاورزانی که تمایل به برداشت از رسوبات پشت سدهای استان دارند با دریافت مجوز همکاری کند.

وی درخصوص به پایان رسیدن عمر برخی از سدهای استان گفت: با اینکه برای هر سدی عمری در نظر گرفته می‌شود اما در حال حاضر به جز سدی که در شهرستان بردسکن است و از رده خارج شده و آبگیری نمی‌شود سد دیگری نداریم که عمر استفاده از آن پایان یافته باشد.

برنامه‌هایی برای مقابله با کم آبی

علایی همچنین درباره موضوع سازگاری با خشکسالی و اقدام‌هایی که برای تحقق این طرح توسط شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی در حال انجام است، بیان کرد: نباید فراموش کنیم که کشور و استان ما در شرایط خشکسالی شدید است و برای مقابله با این موضوع ناگزیریم شرایط را به سمت‌وسویی ببریم که با این موضوع سازگاری پیدا کنیم برای همین منظور چند فصل مهم را در این حوزه مد نظر داریم که ازجمله آن می‌توانیم به مجهز نمودن تمامی چاه‌های کشاورزی به کنتور هوشمند و مدیریت آن‌ها توسط شرکت آب منطقه‌ای، مقابله با اضافه‌برداشت تمامی چاه‌های موجود در استان، جداسازی آبیاری فضای سبز در شهرهای بزرگ به‌ویژه در مشهد از آب شرب و آبیاری آن با پساب، استفاده از پساب در نیروگاه‌های برق و صنایع آب‌طلب و توسعه کشت گلخانه‌ای و آبیاری مدرن تحت فشار در تولید محصولات کشاورزی اشاره کنیم که این برنامه‌ها به جد پیگیری می‌شود تا در آینده نزدیک موضوع سازگاری با کم‌آبی در خراسان رضوی محقق شود.

آمار نگران‌کننده حجم آب سدهای استان

۱۹ سد در خراسان رضوی وجود دارد که بیشتر آن‌ها ماهیت تأمین آب کشاورزی مورد نیاز کشاورزان استان را دارند نه استفاده به عنوان آب شرب، جز چند سدی که اطراف شهر مشهد قرار دارند و شرایط برای استفاده آب آن‌ها درخصوص مصارفی غیر از کشاورزی نیز وجود دارد.

با نگاهی به آمار و ارقام ذخیره فعلی این سه سد به واقعیتی تلخ می‌رسیم آن هم اینکه در حال حاضر مجموع ذخیره آب پشت سدهای طرق، کارده و ارداک حتی به ۳۰درصد میزان حجم مخازن آن‌ها هم نمی‌رسد!

حجم کل سد طرق در زمان آبگیری کامل ۳۶میلیون مترمکعب است که در حال حاضر ۱۳میلیون و ۶۵۰هزار مترمکعب آب پشت این سد وجود دارد که با وجود بارندگی‌های اخیر حتی ۲۰هزار مترمکعب نیز افت مخزن در یک هفته اخیر داشته است.

وضعیت سد ارداک بدتر از سد طرق است. این سد پس از بارندگی‌های اخیر ۲۳۰هزار مترمکعب ازحجم آبش در هفته گذشته کم شده و ذخیره فعلی آن ۹میلیون و ۴۳۰ هزار مترمکعب است. ظرفیت کامل ارداک که رقم ۳۰میلیون مترمکعب را نشان می‌دهد حتی کمتر از ۳۰درصد آب پشت ارداک وجود دارد!

شرایط سد کارده حتی وخیم‌تر از طرق و ارداک است. این سد با اینکه در یک هفته گذشته حدود ۷۰۰هزار مترمکعب به آب پشت آن افزوده شده اما با ۵میلیون و ۸۳۰ هزار مترمکعب آبی که پشت سد وجود دارد کمتر از یک ششم حجم کامل سد ۳۶میلیونی کارده آب دارد!

اوضاع سایر سدهای استان نیز به نسبت چندان تعریفی ندارد و تنها سد سده خواف پس از بارندگی‌های اخیر حجم ذخیره‌اش از یک میلیون و ۳۰هزار مترمکعب در هفته گذشته به ۳میلیون و ۲۴۰ هزار مترمکعب رسیده است. سد دهقان نیز با ورودی یک میلیون و ۳۰۰هزار مترمکعب پس از بارندگی‌های هفته گذشته به عنوان دومین سد در زمره سدهای استان با بیشترین میزان آبگیری قرار گرفته است.