یک روز عرصه علم است و جهاد، جهاد علمی است... یک روز عرصه فعالیت‌های اجتماعی است... لکن از همه این‌ها مهم‌تر عرصه تبیین و روشنگری است. اگر روشنگری بود، همه این عرصه‌های گوناگون در وقت خود و جای خود وضعشان روشن خواهد شد و مردان خودشان را پیدا خواهند کرد». برای بررسی دقیق‌تر ابعاد مختلف «جهاد تبیین» به سراغ حجت‌الاسلام سیدمحمدحسین راجی، رئیس اندیشکده راهبردی سعداء و نویسنده کتاب‌هایی چون «صعود چهل ساله» و «اصول اقتدار، نمونه‌ای برای جهاد تبیینی» رفتیم و مفهوم «جهاد تبیین» را در منظومه اندیشه رهبر معظم انقلاب با ایشان مورد بحث قرار دادیم.
چه تعریف جامعی از جهاد تبیین وجود دارد؟
خداوند در قرآن می‌فرماید: «جاهدوا فی سبیل‌الله» جهاد باید در راه خدا باشد. پس جهد و کوششی را تلاش می‌گویند که برای یک هدف والا و مقدس باشد. جهاد همراه با سختی است بنابراین کار بدون تلاش و سختی، جهاد نیست. جهاد حتماً سختی دارد. دلالت التزامی جهاد حتماً تحمل سختی است. به فرموده رهبر معظم انقلاب در جاده آسفالته، انسان پایش را روی گاز بگذارد و با باک پُر از بنزین سفر کند، این را مبارزه نمی‌گویند. مبارزه آنجایی است که انسان با مانعی برخورد کند که این مانع در جبهه‌های انسانی می‌شود دشمن و در جبهه‌های طبیعی می‌شود موانع طبیعی. اگر انسان با این موانع درگیر شود و سعی کند آن‌ها را از میان بردارد، این می‌شود مبارزه.
این جهادی که در ذهن ماست که جهاد نظامی باشد هم حتی با سختی کشیدن بدست نمی‌آید. در هشت سال دفاع مقدس، رزمندگان سختی‌های فراوانی کشیدند. نکته‌ای که باید دقت شود این است که برای این جهاد -که الان دیگر سخت‌ترین جهاد است- رهبر انقلاب لفظ جهاد عظیم تبیین را ذکر کرده‌اند؛ چون واقعاً سخت است در دورانی که دشمن ذهن‌ها را موشک‌باران کرده و متأسفانه عملکرد برخی از مسئولان در سال‌های گذشته عملکرد بسیار بدی بوده و این موجب شده دشمن بتواند نقاط قوت ما را کوچک و نقاط ضعف ما را بسیار بزرگ جلوه دهد و روی آن مانور دهد. در این دوران جهاد تبیین هم اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و هم سختی بیشتری دارد.
«تبیین» به معنی باز کردن هر گرهی است که هر چیزی در ذهن انسان ایجاد می‌کند. تبیین، درست تصمیم گرفتن را به انسان نشان می‌دهد چون اگر انسان داده‌ها و ورودی‌هایش غلط باشد، تصمیمش هم غلط خواهد شد. بعضی مواقع چون تصمیم‌هایمان با تحلیل غلط همراه بوده و تبیین همراهشان نبوده است، غلط از آب درخواهند آمد.
اطلاق عنوان جهاد برای امر تبیین به چه دلیل است؟
هر تلاشی برای خنثی کردن توطئه دشمن، جهاد است و چون امروز مهم‌ترین نقشه دشمن این است که ذهن‌ها را منحرف کند پس طبیعتاً ایستادگی در مقابل نقشه دشمن جهاد خواهد بود.
چرا جهاد تبیین، چندین بار مورد تأکید رهبر انقلاب قرار گرفته و علت اهمیت آن چیست؟
دلیلش این است در هر دورانی دشمن نقشه‌ای دارد و از یک راه ورود پیدا می‌کند؛ یک دورانی نظامی است و دورانی اجتماعی و دورانی سیاسی است الان دشمن دارد روی ذهن مردم کار می‌کند. به فرموده رهبر انقلاب، امروز مهم‌ترین چالش کشور ما «چالش ذهنی» است؛ یعنی ذهنیتی دارد شکل می‌گیرد که در بعضی امور با واقعیت سازگاری ندارد؛ حقیقتاً این مسئله در واقعیت لمس نمی‌شود اما در فضای مجازی و در ذهن طرف وجود دارد.
خدا در قرآن می‌فرمایند: «لااکراه فی الدین قدتبین الرشد من الغی» یعنی افکار برخلاف افعال، قابل اجبار نیست؛ ممکن است حکومت بتواند بعضی از چیزها را اجبار کند اما فکر مردم با اجبار صورت نمی‌گیرد و با تبیین صورت می‌گیرد. اگر تبیین درست صورت بگیرد آن چیزی که در ذهن مردم است با واقعیت همخوانی پیدا می‌کند و گرنه در ذهن یک چیز است و در واقعیت یک چیز دیگر خواهد بود.
آیا هر تبیینی جهاد است؟
خیر، جهاد تبیین آنجایی است که دشمن در آن ورود کرده است مثل این می‌ماند بگوییم آیا هر حمله نظامی و اسلحه به دست گرفتنی جهاد است؟ خیر، جهاد یعنی آن نقطه را که دشمن می‌زند شما آن نقطه را بزنید. تبیین هم همین طور است یعنی همان نقطه را که دشمن بزند و شبهاتی را مطرح کند ما باید بتوانیم همان نقطه را تبیین کنیم.
به فرموده رهبری، خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود. در قبال این حرکت گمراه‌کننده‌ای که از صد طرف به سمت ملت ایران سرازیر است و تأثیرگذاری بر افکار عمومی که یکی از هدف‌های بزرگ دشمنان ایران و اسلام و انقلاب اسلامی است... «حرکت تبیین» خنثی‌کننده این توطئه دشمن و این حرکت دشمن است.
مسائلی که تاکنون رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند که باید تبیین شود کدام‌اند؟
مسائلی که ایشان در موارد متعدد فرموده‌اند که باید تبیین شود عبارت‌اند از: تبیین معارف اسلامی، تبیین ضرورت رعایت تقوا، تبیین سخن تازه انقلاب و مبانی آن، تبیین چرایی ضرورت حاکمیت اسلام، تبیین اهداف انقلاب، تبیین حقایق مستحکم نظام اسلامی، تبیین ابعاد انقلاب اسلامی، تبیین الگوی مردم‌سالاری دینی و علت دشمنی آمریکا و منطق زیر بار زور نرفتن ملت ایران، تبیین شاخصه‌های اصلی خط امام(ره)، تبیین منطق مقابله با آمریکا، تبیین هدف اصلی استکبار، تبیین ایده اقتصاد مقاومتی، تبیین کار بزرگ شهدا، تبیین تاریخ معاصر، تبیین حقوق زن و مرد در اسلام، تبیین مسئله نماز برای مردم، تبیین شخصیت عظیم پیامبر و تبیین مسئله وحدت.
وظایف اقشار و نهادهای مختلف در جهاد تبیین چیست؟
بالا بردن سطح آگاهی از مهم‌ترین وظایف اقشار و نهادهای مختلف در جهاد تبیین است. کسانی که می‌خواهند تبیین کنند خودشان نباید در دام دشمن بیفتند، خود باید مباحث را با قدرت بدانند به عنوان مثال اکنون که بزرگ‌ترین شبهه درباره نظام است، آن‌ها باید نقاط کارآمد نظام را بدانند، نقاطی که ما در آن ضعیف هستیم را در مقایسه با سایر کشورهای دنیا بدانند و این مسئله به شدت سخت است چون مطالعات بسیار عمیقی لازم است.
به عنوان پرسش آخر بفرمایید ابزارهای ورود به عرصه تبیین کدام‌اند؟
سخن متین، منطق مستحکم و استفاده از عاطفه افراد از مهم‌ترین ابزارهایی است که می‌توانیم جهاد تبیین را به کمک آن‌ها انجام دهیم.
نظر شما