بندر امیرآباد در کنار آنکه یک ظرفیت صادراتی و تجاری در منطقه به شمار می‌رود با دارا بودن کارخانجات متعددی همچون گچ، فولاد، کاغذ و سیلوهای متعدد از بنادر نسل سوم کشور است و عمده ۷.۵ میلیون تن کالای صادراتی کشورهای مختلف جهان از بنادر آستاراخان،  آکتائو، اولیا، باکو، گوسان و ماخاچ وارد بندر امیرآباد می‌شود.
اتصال به شبکه ریلی کشور، بهره‌مندی از ۱۵ پست اسکله با ظرفیت ۷.۵ میلیون تن و بهره مندی از ظرفیت اتصال کریدور ترانزیت بین المللی شمال به جنوب (INSTC) از دیگر ویژگی های شاخص بندر امیرآباد است.

قطعا به دلیل برخورداری از همین ظرفیت‌های متنوع اقتصادی و تجاری است که امیرآباد این روزها یکی از نمادهای توجه مسوولان امر به مقوله ترانزیت کالا و ایجاد زیرساخت‌های اساسی حمل و نقل درجهت رسیدن به استانداردهای جهانی و استفاده از حداکثر از ظرفیت ترانزیتی کشور به شمار می‌رود تا جایی که رئیس جمهور و مسوولان اقتصادی کشور در دولت سیزدهم برای افزایش درآمد ارزی، ایجاد اشتغال، جذب سرمایه گذاری خارجی و بخش خصوصی، افزایش نقش جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر و ایجاد گذرگاه در شمال کشور روی این بندر منحصر به فرد حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند.

کارشناسان مصداق چنین توجهی را در سفر روز چهارشنبه ۲۹ دی ماه سال جاری رییس جمهور به دعوت رسمی همتای روس خود به روسیه می دانند و معتقدند عمده‌ترین هدف سفر آیت الله رییسی به روسیه رایزنی و تبادل نظر برای تامین منافع ملی در ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی و همچنین احیای ظرفیت‌های معطل مانده در مناسبات و روابط خارجی بوده که یکی از دستاوردهای این سفر مهم، توافق در ارتباط با پروژه‌های مهمی مانند راه آهن اینچه برون- گرمسار برای خط آهن شرقی کشور، بندر امیرآباد و انزلی بوده است.

کارشناسان می‌گویند با توافق راهبردی دولت با روسیه که بسته‌ای از توافقات لجستیکی و ترانزیتی است، جریان عبور بار از کریدور شمال- جنوب افزایش خواهد یافت و در عین حال جایگاه راهبردی ایران در سطح منطقه با فعال شدن این کریدور ارتقا می‌یابد و هم‌زمان با مذاکرات احیای کریدور شمال- جنوب، تأمین اعتبار خرید کشتی‌های رو-رو با ظرفیت کانتینر یخچالی در بندر امیرآباد هم باید انجام گیرد تا برنامه افزایش ترافیک کالا از این بندرعملیاتی می‌شود.

از سوی دیگر کارشناسان اقتصادی پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای را هم یک فرصت طلایی دیگر برای توسعه و رونق بنادر شمالی کشور بویژه بندر امیر آباد می دانند تا صادرات مورد نیاز به کشورهای عضو در حوزه کالا و کشتی را ارائه کند چراکه کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای حدود ۴۰ درصد جمعیت جهان و نیز ۲۵ درصد مساحت دنیا را به خود اختصاص داده‌اند و ایران با بهره‌برداری از بندر امیرآباد می‌تواند از این فرصت طلایی استفاده کرده و محور ترانزیتی به این کشورها و نیز کشورهای دوست و همکار آنها باشد.

اما باتمام محسناتی که برای این بندر منحصر به فرد بر شمرده می‌شود ولی متاسفانه تمامی ظرفیت‌های آن تاکنون شکوفا نشده چراکه واکاوی داده‌های آماری نشان می‌دهد که از مجموع ۷.۵ میلیون تن ظرفیت خروج و تخلیه کالای صادراتی بندر امیرآباد، در زمان حاضر تنها نزدیک به ۳۰ درصد آن مورد استفاده قرار می گیرد.

شوق توسعه صادرات از بندر امیرآباد

با این حال بدون استفاده ماندن حدود ۷۰ درصد ظرفیت صادرات و واردات بندر امیرآباد با وجود برنامه‌هایی که دولت سیزدهم برای توسعه اقتصادی و تجارت دریایی در منطقه دارد موضوعی نیست که بتوان به راحتی از کنار آنگذشت و استاندار مازندران تاکید دارد که با ایجاد مشوق های قانونی باید شوق صادرات از این بندر را افزایش داد.

سید محمود حسینی‌پور در باره ضرورت تقویت بندرامیرآباد  گفت : با وجود فراهم بودن زیرساخت‌های منحصر به فرد در بندر امیرآباد، اما از این ظرفیت‌ها باوجود مشکلات اقتصادی و تحریم‌های کشورهای غربی در سال‌های گذشته استفاده نشده است.

وی خاطر نشان کرد: دولت سیزدهم و رئیس جمهور محترم به اجرای طرح های صادراتی با بهره گیری از بنادر شمال کشور به خصوص بندر امیرآباد تاکید دارد و باید به معنای واقعی تمام موانع برای تحقق این امر در استان در کمترین زمان ممکن برداشته شود.

استاندار مازندران تاکید کرد : توسعه ناوگان حمل و نقل بین المللی دریایی با وجود ظرفیت های قابل توجه کشاورزی، صنعتی و تولیدی در مازندران و دیگر استان های کشور باید در اولویت قرار گیرد و ظلم در حق تولیدکننده است که کالاهای آنان با وجود آن که زمینه صادراتی در منطقه وجود دارد، فاسد شود.

حسینی پور اضافه کرد: بندر امیرآباد به خاطر اتصال به شبکه ریلی و برخورداری از اسکله رو- رو می‌تواند به مهم ترین پایانه صادراتی استان تبدیل شود.

نماینده عالی دولت در مازندران وجود پایانه های مختلف صادراتی را زیرساخت مهمی برای ارتقاء مبادلات خارجی دانست و تاکید کرد : با فعال کردن پایانه‌ها بخش اعظمی از مشکلات مازندران در بخش صادرات رفع خواهد شد ضمن این که توسعه پایانه‌های صادراتی به خاطر ایجاد ارزش افزوده از طریق صادرات محصولات نه تنها تحریک کننده رشد اقتصادی است بلکه سبب افزایش و کیفی شدن تولیدات داخلی می شود و با رونق تولید مشکل بیکاری و کمبود فرصت های شغلی هم رفع خواهد شد.

حسینی‌پور یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم را تقویت ارتباطات و مبادلات با کشورهای حوزه اوراسیا برشمرد و تاکید کرد که مازندران با داشتن ظرفیت های زیاد از جمله زیرساختی مانند بندر امیرآباد قادر است نقش مهم و منحصر به فردی در این زمینه ایفا کند.

استاندار مازندران گفت: باید رویه بلااستفاده ماندن توان صادراتی بندرامیرآباد برچیده شود و لازم است با ارائه مشوق‌های لازم، شوق صادرات از این بندر تقویت شود.

سرمایه‌گذاری در بندرامیرآباد

کارشناسان اقتصادی برای توسعه پایانه‌های صادراتی از درگاه امیرآباد معتقدند باید اجرای طرح‌های سرمایه گذاری جدید در این بندر افزایش یابد تا راهبردهای دولت سیزدهم برای توسعه اقتصادی در کشور محقق شود.

مدیرکل بندر امیرآباد  با بیان اینکه در بخش سرمایه‌گذاری این بندر، کل سرمایه‌گذاری جذب‌ شده بخش خصوصی از دو سال پیش تاکنون ۱۷ هزار و ۷۳ میلیارد ریال بوده است، گفت: از این میزان ۹ هزار و ۲۲۸ میلیارد ریال به بهره‌برداری رسیده و بقیه در حال ساخت است.

محمدعلی اصل سعیدی‌پور افزود : هرچند ورود بخش خصوصی و ساخت واحدهای تولیدی در این منطقه موجب رونق بهتر بندر شده است، اما بر اساس آمار، همچنان تراز تجاری این بندر منفی است و برای مطرح ترین و پرکارترین بندر شمال کشور این آمارها جالب نیست و باید سرمایه گذاری در این بندر افزایش یابد.

وی با اعلام این که در سال ۱۳۹۹ و ۹ ماهه امسال به میزان چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تن تخلیه و بارگیری ۹۰۰ فروند شناور در بندر امیرآباد انجام شد، ادامه داد : از این میزان، سه میلیون و ۵۰۰ هزار تن مربوط به تخلیه و بقیه بارگیری صادرات کالا بود.

اصل سعید پور گفت : قرار بود با راه‌اندازی بندرامیرآباد، بنادر جنوب ایران به دریای خزر متصل شوند و همچنین این بندر به دروازه ایران به حوزه کشورهای سی آی اس تبدیل شود تا ترانزیت کالا از جنوب به کشورهای حاشیه دریای خزر و حوزه کشورهای سی ای اس به آسانی و با ظرفیت بالا انجام پذیرد، اما تاکنون اجرای سیاست درستی بر آن حاکم نیست و اگر این بندر را ناموفق ندانیم، زیاد هم موفق نباید دانست و نیاز است تا با انسجام مدیریتی کلان در مازندران و سیاست‌های دولت سیزدهم، این دروازه کشور را گشود.

مدیرکل بندر امیرآباد خاطر نشان کرد: یکی از ظرفیت‌های بالفعل بندر امیرآباد، وجود شبکه ریلی داخلی و اتصال آن به شبکه سراسری راه‌آهن است که با توجه به این ظرفیت برجسته، حمل ریلی کالا در این بندر موجب تسهیل در صادرات کالا شده است اما نکته مهم برای توسعه این بندر به عنوان سومین بندر مهم کشور، مزیت طرح اسکله رو- رو ریلی است تا کشتی‌ها پس از پهلو گرفتن در اسکله نیاز به توقف طولانی مدت برای تخلیه بار توسط مکنده‌ها و یا جرثقیل نباشند و با سرعت بالا از اسکله رورو لوگوموتیوها، واگن‌های بار را از داخل کشتی خارج کنند تا علاوه بر خروج زود هنگام کشتی‌ها از اسکله، مجبور نباشند تا در دریا نیز روزها لنگر بیاندازند و در نوبت تخلیه و یا بارگیری بمانند.

وی گفت: در سال‌های گذشته زیرساخت‌های خوبی برای توسعه کشور با صادرات کالا از بندر امیرآباد فراهم شده است که باید با رایزنی های اقتصادی در منطقه حجم تجارت خارجی کشور را افزیش دهیم.

لزوم احیاء کریدور شمال- جنوب

همچنین صاحبنظران معتقدند با توسعه بندر امیرآباد، کریدور شمال به جنوب کشور رونق خواهد گرفت و زمینه برای افزایش محموله‌های صادراتی به نقاط مختلف جهان افزایش می یابد.

نایب رییس خانه صنعت و معدن مازندران معتقد است هم‌زمان با مذاکرات برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای و صادراتی ایران با کشورهای منطقه در قالب عضویت کشورمان در سازمان شانگهای و همچنین مذاکرات مهم اقتصادی کشورمان با روسیه، احیای کریدور شمال- جنوب و تأمین اعتبار خرید کشتی‌های رو-رو با ظرفیت کانتینر یخچالی در بندر امیرآباد که دارای زیرساخت های رو- رو است ضروری است و این کار اگر انجام شود، برنامه افزایش ترافیک کالا در این بندر عملیاتی می شود.

سعید فرجی افزود: طبق توافقات ایران و روسیه، نکته مهم دیگر برای توسعه بندر امیرآباد، موضوع اتصال مستقیم به روسیه است که برای تحقق آن، باید از ظرفیت کانال ولگا دون که نزدیک ۱۰۰ کیلومتر است و روسیه را به دریای سیاه وصل می‌کند، استفاده کنیم.

وی اضافه کرد: برای استفاده از ظرفیت ولگادون که اتصال دهنده دریای خزر به جهان است نیازمند همکاری‌های سطح بالا در حوزه دیپلماسی ترانزیتی و سیاسی هستیم. در این صورت می‌توانیم از دریای خزر مستقیم به ولگادون متصل شویم و دسترسی به اروپا داشته باشیم. ایران تاکنون نتوانسته است از این مسیر استفاده کند.

نایب رییس خانه صنعت و معدن مازندران تصریح کرد: شبکه اتصال ولگا دون، بندر امیرآباد به بندر آستاراخان روند توسعه اقتصادی و حجم صادرات در کشور را افزایش خواهد داد و اکنون ظرفیت خوبی در بندر امیرآباد ایجاد شده و این بندر اکنون پایگاه تامین کالاهای اساسی است اما نکته قابل توجه در امیرآباد ایجاد ترافیک بار است تا از ظرفیت نزدیک ۷.۵ میلیون تی. ای. یو بندر استفاده شود.

فرجی با اشاره به مذاکرات اخیر ایران و روسیه نیز ادامه داد: نگاه لجستیکی و کریدوری در توافق اخیر ایران و روسیه کمک می‌کند تا در تمام مودهای حمل‌ونقلی وارد شویم و با تأمین اعتبار درست، گسست کریدوری را از محور شمال- جنوب رفع کنیم.

مازندران پایگاه مهم صادراتی کشور

در ورای موضوعات مطرح شده، مازندران با وجود منطقه امیرآباد از ظرفیت‌های بندری بسیار مناسبی برخورداراست و می‌تواند به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی و قرار گرفتن در مسیر کریدور شمال- جنوب، توسعه روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه به‌ویژه کشورهای حاشیه دریای خزر را بیش از پیش تجربه کند که این امر به شکوفایی اقتصادی این دیار کمک می کند.

عضو هیات علمی رشته اقتصاد دانشگاه مازندران گفت: در راستای روابط تجاری با کشورهایی مانند روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان، قزاقستان، ازبکستان باید نقشه راه تجاری و اقتصادی داشته باشیم، زیرا رقبای ما بیکار نخواهند ماند و به‌طور حتم به دنبال توسعه روابط و همکاری های مشترک با کشورهایی هستند که ایران می‌تواند از بازار اقتصادی آنها بهره مند شود.

دکتر محمد رامه با اشاره به اینکه جمعیتی افزون بر ۳۰۰ میلیون نفر در شمال دریای خزر زندگی می‌کنند و نباید از وجود چنین بازاری غافل شویم، ادامه داد: نوع نگاه دولت به مقوله ترانزیت کالا از بندر امیرآباد باید ویژه باشد و در عین حال باید صادرات‌محور عمل کنیم و در راستای تسهیل قوانین صادراتی گام برداریم تا این‌گونه هم بتوانیم بخشی از نیاز بازار کشورهای شمالی دریای خزر را برطرف کنیم و از سوی دیگر روند توسعه اقتصادی مازندران هموار تر شود.

وی با بیان اینکه، در زمان حاضر از مسیر دریایی ایران، شاهد جابه‌جایی کالا به کشورهای حاشیه دریای خزر هستیم، گفت: برای سال‌های آینده پیش بینی می‌شود که فعالیت خطوط منظم کشتیرانی از بندرآباد با توجه به مذاکرات اقتصادی انجام شده ایران با کشورهای منطقه افزایش یابد و در این راستا باید از ظرفیت بخش خصوصی به شکلی مطلوب بهره ببریم.

رامه افزود: بندر امیرآباد از مزیت کوتاه شدن مسیر، کاهش هزینه حمل‌و نقل و تسریع در جابه‌جایی کالا در صادرات کالا از ایران به کشورهای همسایه برخوردار است و این امکان وجود دارد که ایران به عنوان پل ترانزیتی از مسیر کشورهای حاشیه دریایی خزر به خلیج فارس و آب‌های آزاد عمل کند، بنابراین باید از این ظرفیت فوق العاده استراتژیک کشور به نحو مطلوب استفاده کنیم.

عضو هیات علمی رشته اقتصاد دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه رویکرد دولت سیزدهم در توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای همسایه با استفاده از ظرفیت‌های دریایی و بندری کشور است، گفت: این نگاه برای اقتصاد ایران سازنده است و موجب پویایی اقتصاد ایران خواهد شد.