زمانی که در فصل‌های گرم و سرد، میزان مصرف انرژی از متوسط معمول بالاتر رفته و به گفته متخصصان امر شبکه با بار بیشتر از توان خود مواجه می‌شود. در چنین حالتی که با نوعی عبور از پیک روبه‌رو می‌شویم اولین و فراگیرترین تصمیم مقامات تصمیم گیر خاموشی یا قطعی بوده است. به‌عنوان‌مثال در روزهای گرم تابستان سال گذشته و حتی اوایل تابستان امسال شاهد خاموشی‌های مکرر برق بودیم. یا مثلاً در روزهای سرد زمستان‌ها در سال‌های گذشته شاهد قطعی و افت فشار شدید گاز بودیم. باوجوداین در زمستان جاری بااینکه شاهد چندین برف سنگین و حتی در مواردی ۶متری در برخی استان‌های کشور مثل کردستان و آذربایجان بودیم هیچ‌گونه خاموشی یا قطعی را تجربه نکردیم و همین موضوع را می‌توان یک دستاورد بزرگ برشمرد.
این دستاورد زمانی مهم‌تر می‌شود که می‌بینیم حتی در بعضی کشورهای پیشرفته مثل آمریکا افراد به‌واسطه سرما جان خود را از دست می‌دهند. نمونه‌اش مرگ ۴۰ نفر در ایالت‌های تگزاس، لوئیزیانا، کنتاکی و میسوری در اسفند گذشته بود. به همین منظور نگاهی داشته‌ایم به روند اتفاقاتی که منجر به دستاوردی اینچنینی در زمستان جاری شد.
۱- زمستان سال گذشته در دی و بهمن شاهد خاموشی‌های گسترده ناشی از کمبود سوخت و افزایش مصرف بودیم.
به گزارش دنیای اقتصاد در ۲۴ دی‌ماه سال گذشته «اظهارات متولیان و نحوه خاموشی‌ها در استان‌های کشور نشان می‌دهد که قطعی برق بر اساس یک جدول زمان‌بندی انجام شده است، هرچند این بار جدول خاموشی‌ها به شکل خاموش اعمال شده و زمان انجام آن به عموم اطلاع‌رسانی نشده است. قطع برق در کلانشهرها ناشی از کمبود سوخت نیروگاه‌ها بوده است. درواقع محدودیت در عرضه سوخت گاز زمینه‌ساز قطعی گسترده برق در کشور شد».
۲- وزارت نفت دولت سیزدهم در حالی شروع به کار کرد که با کسری ۲۰۰ میلیون مترمکعبی گاز در زمستان روبه‌رو بود. ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها هم در آغاز دولت در وضعیت بسیار نامطلوبی قرار داشت و ۳۰ درصد از سال گذشته کمتر بود.
این مسئله را جواد اوجی وزیر نفت در ۲۷ شهریور ۱۴۰۰ اینچنین بیان می‌کند: «امسال با توجه به اینکه ما در زمینه تولید گاز طبیعی رقم اضافه‌ای نخواهیم داشت و مصرف گاز نسبت به پارسال با افزایش ۱۰درصدی روبه‌رو می‌شود، پیش‌بینی می‌کنیم در فصل سرد سال روزانه با ۲۰۰ میلیون مترمکعب کسری گاز روبه‌رو شویم، پارسال در فصل سرما روزانه ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون مترمکعب کمبود گاز وجود داشت که با محدودیت ارسال گاز طبیعی به صنایع و بخش نیروگاهی و جایگزین کردن سوخت مایع، جبران شد».
۳- راننده‌های تانکرهای سوخت‌رسان هم به دلیل حل‌وفصل نشدن مشکلات و پایین بودن کرایه حمل سوخت اعتصاب کردند و از شبکه حمل‌ونقل فراورده برای نیروگاه‌ها خارج شده بودند. شرکت ملی پالایش و پخش نیز که وظیفه تأمین سوخت مایع را بر عهده داشت در ابتدای فصل سرما یعنی آذرماه درگیر حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت شده بود.
۴- درعین‌حال باوجود همه پیش‌بینی‌ها زمستان امسال یکی از سردترین زمستان‌ها در سال‌های اخیر بود به‌گونه‌ای که در مقاطع متعددی دمای هوا در ۲۸ استان کشور به زیر صفر رسید و در بعضی مناطق دمای بیش از ۲۰ درجه زیر صفر تجربه شد. وضعیت به‌گونه‌ای بود که رکورد مصرف گاز خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده شکست و به ۶۹۲ میلیون مترمکعب در روز یعنی معادل تولید پارس جنوبی رسید.
۵- وزارت نفت به‌سرعت وارد عمل شد و در مقطع کوتاهی مشکل رانندگان تانکرهای حمل سوخت را حل کرد و آن‌ها را به شبکه حمل‌ونقل سوخت برگرداند. به این شکل در سخت‌ترین شرایط زمستان ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها یک میلیارد لیتر بیشتر از سال گذشته بود. همچنین باوجود سرمای هوا و رکوردشکنی مصارف خانگی، میزان تحویل گاز به نیروگاه‌ها در فصل سرد سال ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافت تا سوخت مایع کمتری مصرف شود و آلودگی کمتری ایجاد شود.
۶- در بخش بالادست تولید گاز نیز با اقدامات عملیاتی فوری، رکورد تولید گاز از پارس جنوبی شکسته شد و کمپرسورهایی که از سه سال پیش باید اورهال و تعمیر اساسی می‌شد، در ظرف مدت کوتاهی (یک‌سوم زمان معمول) تعمیر شد و به مدار تولید برگشت.
۷- درعین‌حال وزارت نفت برای متعادل کردن مصرف گاز بدمصرف‌ها و پرمصرف‌ها، تعرفه گاز پرمصرف‌ها را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد تا امکان مصرف گاز برای همه مردم فراهم شود. این اقدام در کنار فرهنگ‌سازی گسترده برای بهینه‌سازی مصرف سوخت سبب شد مصارف گاز پرمصرف‌ها نسبت به زمان مشابه، ۲۵ میلیون مترمکعب در روز یعنی معادل یک فاز پارس جنوبی کاهش پیدا کند.
۸- با فعال‌سازی دیپلماسی انرژی و مذاکرات فشرده و چندجانبه، قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان امضا شد. درنتیجه این سوآپ ورود ۵ میلیون مترمکعب گاز از انتهای شبکه توزیع گاز در شمال شرق کشور (جایی که همواره اولین محل افت فشار گاز در زمان‌های کمبود بوده است) انجام و شبکه گاز پایدار شد. درنتیجه جلو افت فشار در شمال شرق گرفته شد.
۹- درمجموع با این اقدامات نه‌تنها گاز خانه‌ها قطع نشد و شبکه گاز کشور با افت فشار مواجه نشد، بلکه سوخت کافی نیز در اختیار نیروگاه‌ها قرار گرفت و کشور در معرض خاموشی برق هم قرار نگرفت. گاز صنایع غیر عمده قطع نشد و به صنایع عمده هم به‌جای گاز، سوخت مایع با قیمت تقریباً رایگان اختصاص پیدا کرد.
درنهایت باید گفت «نگاه شبکه‌ای» به یک مسئله مهم که هرساله کشور را با بحران مواجه می‌کرد، هرچند با زحمت موجبات عبور از مسئله‌ای مهم با کمترین تنش را فراهم کرد. نگاهی که می‌توان آن را به دیگر کلان‌مسئله‌های کشور هم تسری داد.
نظر شما