در این میان برخی هم از امنیتی شدن این موضوع ابراز نگرانی کرده و با تأکید بر راهکار دیپلماتیک، معتقدند تعهد کابل به اجرای کامل قرارداد سال ۱۳۵۱ بین دو طرف می‌تواند مشکل‌گشا باشد.

هر چند دولت طالبان که اکنون ۶ ماهی است بر کابل حکومت می‌راند از تمایل به تأمین حقابه ایران سخن گفته و حتی برخی رسانه‌ها از رهاسازی آب سد کمال خان به سوی کشور ما خبر دادند، اما در عمل تاکنون اتفاقی نیفتاده و آبی هنوز به ایران وارد نشده است. بدعهدی طرف افغان در این ماجرا حتی صدای مقامات کشورمان را هم درآورده، طوری که روز گذشته علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو با بیان اینکه تاکنون اقدامی از سوی طالبان در خصوص آزادسازی حقابه ایران صورت نگرفته، گفت: تذکرهای لازم در این زمینه به کابل داده شده که امیدواریم در روزهای آینده این مهم اتفاق بیفتد. 

کم‌کاری وزارت نیرو محرز است

یک مستندساز حوزه بحران که به‌تازگی در سفری سه روزه بازدید میدانی از حوضه آبی مشترک ایران و افغانستان داشته در مورد چالش آبی میان تهران و کابل، کم کاری مسئولان کشورمان را مؤثر می‌داند. محسن اسلام‌زاده می‌گوید: اینکه چرا وضعیت آب‌های مرزی ما نه تنها با افغانستان بلکه با کشورهایی مانند ترکیه و عراق هم بحرانی شده را باید از وزارت نیرو و به‌ویژه مدیر کل رودخانه‌های مرزی و آب‌های مشترک وزارت نیرو جویا شد. آقای وطن فدا سالیان سال در این مسئولیت بوده‌اند و باید عملکرد ۱۵ ساله خودشان را بازگو کنند. باید نتیجه بیش از ۲۰ کمیساریای آب‌های مرزی که با حضور ایشان برگزار شده، مطالبه شود که چرا چنین وضعیت خطیری پیدا کرده‌ایم. 

اسلام‌زاده با بیان اینکه در افغانستان امروز و در میان غفلت دیپلماتیک ما روی رودخانه هیرمند دو سد کجکی و کمال خان را ساخته‌اند، تصریح کرد: مسئله تأسف‌برانگیز بعدی این است که روی «فراه رود» نیز سد ساخته شده که  امروز ۸۰ درصد آن تکمیل شده است. در بخش‌های دیگر نیز شاهد هستیم روی هریررود که آب آن به مشهد می رسد هم بند ساخته‌اند و این آب بند در حال تکمیل است. حال باید پرسید که چرا دیپلماسی آب وزارت نیرو این‌گونه بوده که در تمامی حوضه‌های آبی مرزی در مضیقه قرار گرفته‌ایم و منطقه سیستان و خراسان با بحران مواجه شده است.  این نشان از دهن کجی به ایران در عین انفعال و کم‌کاری دستگاه سیاست خارجی و وزارت نیرو در سال‌های گذشته است. 

از ظرفیت سران طوایف و معتمدان محلی استفاده شود

این مستندساز حوزه بحران در پاسخ به این پرسش که طالبان تا چه میزان در این زمینه راغب به حل مشکل است هم عنوان کرد: ماجرای آب در افغانستان موضوع حساسی است و در افکار عمومی آب‌فروشی هم‌وزن وطن‌فروشی است. این موضوع طالبان و غیرطالبان ندارد. اشرف غنی محدودیت‌های آبی مورد نظر سیاست‌های آمریکا را اعمال کرده است و امروز رودخانه بین‌المللی ثبت شده در دنیا با بند کمال‌خان منحرف شده که دهنه آبریز آن به سمت گودزره است و می‌بینیم رودخانه‌های بین‌المللی را منحرف کرده اند که خلاف تمام کنوانسیون‌های بین‌المللی و حق همسایگی است.

محسن اسلام‌زاده در این باره تصریح کرد: البته طالبان قابل تعامل است و امروز برخی توافق‌ها به نتیجه رسیده و به‌زودی آب خواهد آمد. به نظر من باید با مذاکره و حسن همجواری این ماجرا حل شود و نباید با اقدام‌های سلبی وضع را بحرانی‌تر کنیم. مسئله بعدی موضوع استفاده از ظرفیت سران طوایف، ریش‌سفیدان و معتمدان محلی در این ماجراست. از سران طوایف این مناطق که پرسیده می‌شود مشخص است دولت هیچ تعاملی با آن‌ها نداشته و این هدررفت منابع خیلی تلخ است.

وی در انتها افزود: در این ماجرا شاهد آن هستیم مسئولان برای خودشان وجهه امنیتی تعریف کردند و باید معلوم شود این افراد چه کسانی هستند. امروز مسئله آب امنیتی و حساس شده است؛ بنابراین برای موفقیت دولت رئیسی در این زمینه، ابتدا باید کلیشه‌های امنیتی شکسته شود.