به گزارش قدس آنلاین، با کاهش شیوع کرونا در پاییز سال جاری و لغو ویزای هوایی عراق، مقرر شد تا سفرهای زیارتی به عتبات برقرار شود و دفاتر و شرکت‌های زیارتی به شیوه جدید اعزام داشته باشند. بر همین اساس در نخستین گام، سازمان حج و زیارت طی فراخوانی از افرادی که متقاضی سفر به عتبات بودند، پیش ثبت‌نام به عمل آورد که با توجه به هزینه بالای سفر عتبات نسبت به آخرین اعزام‌ها در سال ۹۸، حدود ۱۴ هزار نفر آمادگی خود را برای تشرف به عتبات اعلام کردند.
سفر عتبات در سال‌های گذشته توسط شرکت شمسا انجام می‌شد و شرکت مرکزی دفاتر خدمات زیارتی سراسر ایران از سال ۸۴ روند اعزام و سایر امور اجرایی سفر عتبات را بر عهده داشت، اما در حدود ۲ سالی که سفر عتبات به دلیل شیوع کرونا متوقف شده بود، مسؤولان وقت سازمان حج و زیارت با بررسی وضعیت سفرهای زیارتی، طرحی نوین را با هماهنگی بعثه مقام معظم رهبری اجرایی کردند که بر اساس آن دیگر یک شرکت مسؤولیت اعزام را بر عهده نداشته و دفاتر زیارتی هم می‌توانند با جذب زائر، آنها را به این سفر معنوی اعزام کنند.
تشکیل کارگروهی برای آسیب‌شناسی شیوه سفرهای زیارتی/ ملاک، رضایت حداکثری زائر است
با تغییرات مدیریتی سازمان حج و زیارت، بسیاری از دفاتر زیارتی منتظرند تا نظر رئیس جدید سازمان حج و زیارت درباره نحوه اعزام‌های عتبات را بدانند تا بر اساس آن بتوانند برای سال آینده برنامه‌ریزی کنند.
محمدصادق حسینی، رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به شیوه نوین اعزام زائران به عتبات، می‌گوید: ما اصراری به ادامه این روند یا حتی واگذاری اعزام‌ها به یک شرکت نداریم. هدف ما ارزان و آسان شدن سفرهای زیارتی است. بر همین اساس، کارگروهی به منظور بررسی وضعیت موجود و آسیب‌شناسی سفرهای زیارتی تشکیل می‌دهیم تا بتوانیم در این باره تصمیم‌گیری کنیم.
وی با بیان اینکه ملاک ما رضایت حداکثری زائر است، می‌افزاید: ما هر روشی که زائر رضایت داشته باشد و خدمات مناسب‌تری به آنها ارائه شود، اجرایی خواهیم کرد.
با اجرایی شدن شیوه نوین اعزام زائران به عتبات، برخی از زائران از وضعیت نامناسب خدمات‌دهی کاروان‌ها گلایه داشتند و برخی دیگر هم هزینه همراهی با کاروان‌های زیرنظر سازمان حج و زیارت را بالاتر از هزینه کاروان‌های غیرمجاز عنوان کرده و ترجیح دادند که با کاروان‌های غیرمجاز به عتبات سفر کنند، چرا که حتی ۵۰۰ هزار تومان هزینه کمتر برای اعزام گروهی و خانوادگی به عتبات مبلغ قابل توجهی است.
سازمان حج و زیارت در شیوه جدید اعزام‌ها، به جای نظارت وارد امور اجرایی شده است
از طرفی، برخی از دفاتر زیارتی که اقدام به اعزام زائران با شیوه نوین کرده‌اند، معتقدند که در این روش، سازمان حج و زیارت به جای نقش نظارتی، وارد بخش اجرایی شده است و همچنان تصدی‌گری در سفرهای عتبات را دنبال می‌کند؛ به طوری که هزینه سفرهای زیارتی به سازمان حج و زیارت واریز می‌شود و سازمان در مرحله نخست بین ۴۳۰ تا ۴۶۰ هزار تومان از مبلغ واریزی را برای امور مختلف کسر کرده و از باقی مانده این مبلغ، ۹۰ درصد را برای کارگزار واریز کرده و ۱۰ درصد باقی مانده را پس از بازگشت کاروان به کشور در صورت رضایتمندی زائران به کارگزار می‌دهد.
علی رستم‌منش، یکی از مدیران دفاتر زیارتی با بیان اینکه در طرح نوین سفرهای زیارتی قرار بود سازمان حج بخش نظارتی داشته باشد و باقی امور به عهده شرکت‌های کارگزاری و دفاتر زیارتی باشد، می‌گوید: هزینه سفر عتبات برای کارگزار مبدا ۱۱۹ هزار تومان است که ۹ درصد این مبلغ را باید به عنوان ارزش افزوده و ۱۰ درصد دیگر هم به عنوان مالیات بدهد. کارگزار نهایی یا عامل و شرکت مجری هم به ازای هر زائر ۱۲۰ هزار تومان می‌گیرد. با این وجود، سازمان حج و زیارت پس از واریز مبلغ سفر از سوی زائر به حسابش، ۱۰ درصد هزینه را که حدود ۸۰۰ هزار تومان است، به عنوان تضمین کار بلوکه می‌کند. البته قرار بود این مبلغ نهایتا یک هفته پس از بازگشت کاروان و در صورت رضایتمندی زائران از خدمات ارائه شده به شرکت مجری داده شود، اما هنوز ما هزینه اعزام زائران در آذر و دی را هم نگرفته‌ایم.
قیمت‌گذاری نامناسب هیأت تصنیف
وی با بیان اینکه سازمان حج و زیارت به دفاتر زیارتی که زیرمجموعه خود محسوب می‌شود، اعتماد ندارد، می‌افزاید: ما اختیاری در سفرهای عتبات نداشته و حتی اجازه نداریم گروه‌ها را در سامانه وارد کنیم. علاوه بر این، سازمان حج و زیارت هیأت تصنیف راه‌اندازی کرده که قیمت‌گذاری آنها، با مبالغی که اکنون در عراق هزینه می‌شود، مطابقت ندارد. به طور مثال، وقتی می‌خواهم هتلی در نجف را اجاره کنم، هیأت تصنیف می‌گوید که قیمت این هتل شبی پنج دلار است، اما مدیر هتل کمتر از هفت دلار به ما نمی‌دهد. با این وجود، سازمان اصرار دارد که باید همان پنج دلار بگیریم که این امر، مقدور نیست. بر همین اساس دفاتر و شرکت‌های زیارتی برای ادامه فعالیت مجبورند گزارش دهند که همان مبلغ اجاره کرده‌اند و مازاد هزینه‌ای را که شده است، در سایر هزینه‌های سفر بگنجانند.
حسن کریمیان‌فر، رئیس هیأت مدیره شرکت مرکزی کارگزاران زیارتی استان تهران نیز می‌گوید: کارشناسان مسکن سازمان حج در ایام کرونا که زائری نبود و اعزامی صورت نمی‌گرفت، به هتل‌ها رفتند و آن زمان به مبالغی رسیدند و توقع دارند اکنون که سفرهای زیارتی رونق گرفته، مدیران هتل‌ها مثل زمانی که زائری نبود و هتل‌ها خالی بود، اتاق‌ها را اجاره دهند. این امر در حالی است که حالا مدیران هتل‌ها از مبلغی اعلام می‌کنند، کوتاه نمی‌آیند.
آشپزخانه مرکزی در عراق، دوباره راه‌اندازی شد
مشکلات دفاتر زیارتی برای سفرهای عتبات به شیوه نوین به اینجا ختم نمی‌شود. بلکه برخی از هزینه‌ها و کیفیت وعده‌های غذایی ابراز نارضایتی داشتند. بر همین اساس هم سازمان حج و زیارت با راه‌اندازی مجدد آشپزخانه مرکزی از اول اسفندماه تغذیه زائران عتبات را یکسان‌سازی کرد.
البته راه‌اندازی آشپزخانه‌های مرکزی هم چندان نتوانست دفاتر زیارتی را قانع کند. چرا که هزینه‌های تمام شده برای زائران را نه تنها کاهش نداد، بلکه موجب بالا رفتن آنها و تحمیل بخشی از هزینه‌ها به دفاتر زیارتی شد.
چه کسی از هزینه‌های اضافه تحمیل شده بر زائران سود می‌برد؟
کریمیان‌فر با بیان اینکه سازمان حج و زیارت در امور اجرایی و حتی وعده‌های غذایی زائران به جای نظارت، وارد عمل شده است، می‌گوید: با راه‌اندازی آشپزخانه‌های مرکزی، همه دفاتر و شرکت‌های زیارتی مکلف شدند که ناهار و شام زائران را از آشپزخانه مرکزی تهیه کنند. اما نکته اینجاست که هزینه تمام شده برای این وعده‌های غذایی ۳.۷ دلار اعلام شده است. در صورتی که می‌توان این وعده‌های غذایی را با ۲.۵ دلار هم تهیه کرد.
وی می‌افزاید: مسؤولان سازمان حج و زیارت می‌گویند، صبحانه، سالاد و عوامل پذیرایی و دو نوع میوه برای ناهار و یک نوع میوه برای شام باید ۲ دلار شود و تأمین آن را هم به دفاتر و شرکت‌های مجری سپرده‌اند. در حالی که این امکان‌پذیر نیست و تأمین آنها با هزینه بیش‌تری تمام می‌شود. حتی وقتی از آنها می‌خواهیم خودشان آن را با همین مبلغ تهیه کنند و در اختیار ما قرار دهند، نمی‌پذیرند. چرا که می‌دانند نه تنها سودی ندارد، بلکه اصلا با این مبلغ شدنی نیست.
اکنون سفر عتبات فقط به صورت هوایی انجام می‌شود و هزینه آن نیز بین هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است که با توافق صورت گرفته شرکت شمسا با ایران‌ایر، دفاتر زیارتی می‌توانند بلیت پرواز رفت و برگشت عتبات را با مبلغ ۴ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان تهیه کنند. همچنین هزینه اقامت و تغذیه زائران برای یک هفته ۱۲۰ دلار است که با دلار ۲۷ هزار تومانی، این مبلغ سه میلیون و ۲۴۰ هزار تومان خواهد شد. بر همین اساس، هزینه تمام شده برای سفر عتبات با یک حساب سرانگشتی هفت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.
با این وجود و با توجه به هزینه‌های اضافه که به زائر تحمیل می‌شود، زائران باید بیش از یک میلیون تومان اضافه بپردازند که البته بخشی از این هزینه برای بیمه (۳۰ هزار تومان)، هلال احمر (۱۳۷ هزار تومان) و فعالیت‌های فرهنگی بعثه، امنیت زائران (۴ دلار) و ارزی و تکلیفی (۸ دلار) است.
البته برخی از مدیران دفاتر زیارتی و مجریان اعزام زائران می‌گویند که این هزینه‌های اضافه از زائران باعث شده که هزینه تمام شده سفر عتبات بالا برود و کاروان‌های غیرمجاز عتبات از کاروان‌های زیر نظر سازمان حج و زیارت پیشی بگیرند و با اعلام هزینه‌های پایین‌تر، زائر بیش‌تری جذب کنند.
مراکز پزشکی حج و زیارت شبانه‌روزی نیست!
به گفته یکی از مدیران دفاتر زیارتی، اکنون هزینه‌های اضافه زیادی از سوی سازمان حج و زیارت بر دوش زائران تحمیل می‌شود. در حالی که دولت جدید و رئیس جمهور به سفر ارزان‌قیمت تأکید دارند. بنابراین حتی برای یک سفر ۴۵۰ - ۵۰۰ هزار تومان هم مبلغ قابل توجهی است و بسیاری از مشتاقان زیارت عتبات به دنبال کاروانی حتی ۲۰۰ هزار تومان ارزان‌تر هستند. به عنوان نمونه ۱۳۷ هزار تومانی که هلال احمر برای خدمت پزشکی از زائران دریافت می‌کند، چندان کارایی ندارد و به جای اینکه به صورت شبانه‌روزی به زوار خدمات ارائه شود، در ساعات خاصی پزشکان حضور دارند. همچنین گاهی اوقات شاهدیم که در کاروانی حتی یک نفر هم به مرکز پزشکی حج و زیارت مراجعه نمی‌کند، اما همه اعضا برای خدمات هلال احمر مبلغی را پرداخت کرده‌اند. از طرفی هم گاهی وقتی زائری بیمار می‌شود و به درمانگاه هلال احمر مراجعه می‌کند، مسؤولان آنجا می‌گویند که به بیمارستان عراقی باید مراجعه کنید. این چنین خدماتی نمی‌تواند برای زائر اثربخش باشد.
شیوه جدید اعزام‌های عتبات چگونه به نفع زائر می‌شود؟
رئیس هیأت مدیره شرکت مرکزی کارگزاران زیارتی استان تهران نیز معتقد است که هزینه‌های اضافی که بر زائران تحمیل می‌شود، بر پیکره اعزام‌ها آسیب می‌رساند. بنابراین، برای اینکه شیوه نوین اعزام‌ها به نفع زائر باشد، باید سازمان حج و زیارت نقش نظارتی فقط داشته باشد و رقابت را به دفاتر بسپارد، اما اکنون سازمان حج و زیارت به جای نظارت، اجرا را در دست گرفته است و حتی در حالی که مثلا روزانه ۵۰۰ زائر به عتبات مشرف می‌شوند و هر کاروان هم یک مدیر دارد، اما سازمان حج و زیارت حدود ۵۰ نفر عوامل اجرایی از نماینده سازمان، معاون، معاون اجرایی، دو نفر ناظر، بازرس در عراق دارد که هزینه حضور آنها را از زائر می‌گیرد.
کریمیان‌فر همچنین با انتقاد از روش اجرایی شدن شیوه نوین اعزام‌ها از مسؤولان خواست تا نسبت به این موضوع تجدید نظر کنند. چرا که در صورت بازگشایی مرز زمینی و افزایش تعداد زائران، هتل‌داران عراقی و حتی سایر خدمات در این کشور به واسطه رقابت نادرست دفاتر افزایش خواهد یافت و این امر به ضرر زائران تمام خواهد شد.
سفرهای زیارتی به عتبات از اوایل آذرماه به صورت رسمی از سوی سازمان حج و زیارت آغاز شد و زائران با شیوه نوین اعزام‌ها، از سوی دفاتر زیارتی به این سفر معنوی مشرف می‌شوند. هزینه سفر عتبات در حال حاضر برای سفر دو طرف هوایی از هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است که در صورت بازگشایی مسیر زمینی از ۱۳ اسفندماه ـ که طرف عراقی وعده داده است ـ هزینه این سفر به کمتر از پنج میلیون تومان کاهش خواهد یافت.
منبع: فارس
نظر شما