به گزارش قدس آنلاین، حضرت خدیجه کبری (س) از بزرگ‌ترین و عالی مقام‌ترین بانوان اسلام محسوب می‌گردند و از مقام و منزلت و جایگاه رفیعی در نزد پیامبر و اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) برخوردار هستند. آن بانوی گرامی در سخت‌ترین و مهم‌ترین دوران حیات و آغازین روزهای شروع رسالت و بعثت پیامبر، بیشترین یاری و کمک را به‌لحاظ مادی و معنوی به آن حضرت رسانده و نقش مهمی در شکوفایی و به انجام رسیدن این رسالت عظیم بر عهده داشتند. به بیان مقام معظم رهبری اگر این حمایت‌ها در آن دوران سخت نبود، این دعوت با سختی‌های بسیاری مواجه می‌شد و دچار ضعف می‌گردید: «خدیجه کبری (س) در آغاز اسلام ایمان آورد. بزرگ‌ترین حرکت را به‌عنوان یک بانوی کامله و عاقله و بزرگوار انجام داد. اول مؤمنه به اسلام او بود. بعد هم همه ثروت خود را در راه دعوت اسلام و ترویج اسلام خرج کرد و تأثیر این کار را کسانی می‌دانند که در مبارزات و دوران اختناق نقش کمک‌های مالی را به مبارزین تجربه کردند که اگر کمک‌های خدیجه (س) نبود، شاید در حرکت اسلام و پیشرفت اسلام یک اختلال و وقفه عمده‌ای به‌وجود می‌آمد. بعد هم با رسول خدا و همه مسلمین به شعب ابی‌طالب تبعید شدند و چند سال، دو، سه سال، زندگی دشوار و طاقت‌فرسا را در آن‌جا تحمل کرد و در همان شعب ابی‌طالب هم دعوت حق را لبیک گفت و در حال تبعید از دنیا رفت.» (رهبر معظم انقلاب، ۲خرداد۱۳۶۵)
حادثه رحلت حضرت خدیجه (س) به همراه رحلت ابوطالب (ع)، سه سال قبل از هجرت را برای پیامبر (ص) «عام الحُزن» گردانید: «وَردَ عَلَی رَسولِ الله أمْرانِ شدیدانِ عَظیمانِ وَ جَزَعَ جَزَعاً شدیداً.» (بحار الانوار، ج ۱۹، ص ۵).
شناخت ابعاد وجودی این بانوی بزرگ اسلام، همواره بهترین الگوی زن مسلمان در تمامی عرصه‌های وجودی هست و خواهد بود.
ویژگی‌های بی‌نظیر مادر امت
قرآن آن حضرت و دیگر همسران پیامبر اکرم (ص) را «ام‌المؤمنین» لقب داده است. (احزاب: ۶) در نقل‌های دیگر نیز با توصیفاتی مهم و زیبا از ایشان یادشده است که همگی حکایت از مقام والا و شخصیت رفیع این بانوی گرامی اسلام حتی نسبت به دیگر همسران پیامبر دارند و موجب می‌شود که آن حضرت، بهترین الگو برای زنان مسلمان در تمامی عرصه‌های زندگی و حیات عائلی و اجتماعی باشد. در ادامه به بیان برخی از این ویژگی‌ها می‌پردازیم:
بهترین و پاکترین زنان: «بهترین زنان جهانیان عبارت‌اند از: مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم، خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد.» (الاستیعاب فی معرفه‌الاصحاب، ج۲، ص۷۲۰) همچنین در روایتی حضرت رسول اکرم (ص)، حضرت خدیجه را یکی از زنان برتر بهشت دانسته است. (الخصال، ج ۱، ص ۲۰۶) امیرمؤمنان (ع) نیز در شأن و منزلت آن بانوی بزرگوار می‌فرمایند: «سادات نساء‌العالمین اربع: خدیجه بنت خویلد و فاطمه بنت‌محمد و آسیه بنت مزاحم و مریم بنت عمران» «سرور بانوان دو جهان چهار بانو است که عبارتند از: خدیجه، فاطمه، آسیه و مریم» (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدیدمعتزلی، ج ۱۰، ص ۲۶۶)
این جایگاه عظیم قطعاً به دلیل پاکی و معصومیت وجودی آن حضرت بوده است، چنانکه آن حضرت را در زمان جاهلیت با القابی همچون «سَیدَهَ نِساءِ القُرَیش» (شرح مواهب (زرقانی)، ج۱، ص۱۹۹)، «سیدة البطحاء» و «طاهره» خطاب می‌کرده‌اند که حاکی از مقام رفیع معنوی و بزرگواری حضرت خدیجه (س) است.» (زندگانی پیامبر اسلام (رسولی محلاتی)، ص ۸۷) علاوه بر اینکه پیامبر (ص) تا آخر عمر شریفشان همواره از ایشان به نیکی یاد می‌کرد. همچنین از ایشان به عنوان مصداق بارز مقربون در آیه «عینا یشرب بها المقربون» (واقعه/ ۱۰- ۱۱) و آیات «والسابقون السابقون اولئک المقربون» (مطففین/۲۸) در تفاسیر یاد شده است. (تفسیر قمی، ج ۲، ص ۴۱۲).
پذیرش اسلام در سخت‌ترین زمان: حضرت خدیجه (س) به همراه حضرت علی (ع)، اولین افرادی بودند که دعوت آن حضرت را لبیک گفتند و ایمان آوردند. ایمان آوردن حضرت خدیجه از این جهت در آن برهه تاریخی حائز اهمیت است که آن حضرت از جایگاه مهمی در میان اهالی مکه برخوردار بودند و ایمان ایشان در اثبات حقانیت ایشان و شنیدن آن دعوت، نقش بسیار مهمی داشت و بهترین حمایت محسوب می‌گردید.
در روایات به این موضوع تصریح شده است؛ به‌عنوان نمونه نقل است که زمانی که پیامبر (ص) در بستر رحلت قرار گرفت، حضرت زهرا (س) پریشان و گریان بر بالین ایشان بود. حضرت خطاب به ایشان فرمود: «دل خوش‌دار که همانا علی نخستین شخص از این امت است که به ذات پاک خدا و رسولش ایمان آورد. او و خدیجه، مادر تو، اولین افرادی هستند که به اسلام پیوستند.» (بحارالانوار، ج۲۲، ص۵۰۲) همچنین امیرمؤمنان در «خطبه قاصعه» در رابطه با این ویژگی حضرت خدیجه (س) می‌فرمایند: «روزی که رسول خدا به پیامبری رسید، نور اسلام به هیچ خانه‌ای وارد نشد جز به خانه پیامبر (ص) و خدیجه (س) که من سومین نفر آنان بودم که نور وحی و رسالت را می‌دیدم و عطر نبوت را استشمام می‌کردم.» (نهج- البلاغه فیض الاسلام، ص ۸۱۱) یا در روایتی دیگر رسول خدا (ص) وقتی خواستند امام حسین (ع) را معرفی کنند، فرمودند: «ای مردم این حسین‌بن‌علی است که از جهت جد و جده بهترین مردم است. جدش رسول خدا، آقای فرزندان آدم و جده‌اش خدیجه، بر همه زنان عالم در ایمان به خدا و رسولش سبقت جسته است.» (کنایه از اینکه در بین زنان اولین مسلمان است). (سیدبن طاووس، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، ج۱، ص۱۱۹)
حضرت خدیجه (س) این ایمان قوی خود را در حساس‌ترین واقعه تاریخ اسلام یعنی واقعه «غدیر» نیز حفظ و آشکار کرد و دعوت همسرش را در پذیرش حضرت علی (ع) لبیک گفت و بی‌درنگ با حضرت علی (ع) بیعت کرد: «رسول خدا (ص) فرمود:ای خدیجه! این علی است مولای تو و مولا و امام مؤمنین بعد از من. خدیجه فرمود: راست فرمودی‌ای رسول خدا! همانا من همان‌گونه که شما فرمودی با او بیعت کردم؛ خداوند و تو را بر این کار شاهد می‌گیرم و همانا برای شهادت خداوند گواه و دانا کفایت می‌کند.» (بحارالانوار، ج ۱۸، ص ۲۳۳)
برگزیده خداوند: «آیا نمی‌دانی که خداوند آدم، نوح، آل ابراهیم، آل‌عمران، علی، حسن، حسین، حمزه، جعفر، فاطمه و خدیجه را بر جهانیان برگزید.» (بحارالانوار، ج۳۷، ص۶۳) در روایتی دیگر پیامبر (ص) می‌فرمایند: «جبرئیل نزد من آمد و گفت:ای رسول خدا! این خدیجه است، هرگاه نزد تو آمد، بر او از سوی پروردگارش و از طرف من، سلام برسان و او را به خانه‌ای از یک قطعه (از زبرجد) در بهشت که در آن رنج و ناآرامی نیست، مژده بده» (بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۸)
در روایت دیگری نقل شده است که حضرت خدیجه (س) در بهشت دارای خیمه مخصوصی می‌باشد. ابوبصیر می‌گوید: «خدمت امام صادق (ع) بودم که با پای خود به زمین زد، دریایی پیدا شد که در آن کشتی‌هایی از نقره بود من و حضرت سوار یک کشتی شدیم تا رسیدیم به محلی که خیمه‌هایی از نقره برپا بود حضرت داخل آن‌ها شد و خارج شد به من فرمود دیدی خیمه اولی که داخل شدم. گفتم آری فرمود آن خیمه پیامبر (ص) است دیگری خیمه امیرالمؤمنین (ع) سومی خیمه فاطمه (س) چهارم خیمه خدیجه (س) پنجم خیمه امام حسن (ع) ششم خیمه حضرت حسین (ع) هفتم خیمه علی‌بن‌الحسین (ع) هشتم خیمه پدرم و نهم خیمه من هر یک از ما از دنیا برود در یکی از این خیمه‌ها ساکن می‌شود.» (بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد، ج۱، ص۴۰۵)
مورد توجه خداوند: روزی جبرئیل به حضور پیامبر (ص) آمد و جویای خدیجه (س) شد. پیامبر (ص) او را نیافت. جبرئیل گفت: «وقتی که او آمد، به او خبر بده که پروردگارش به او سلام می‌رساند.» (بحارالانوار، ج۱۶، ص۸) خدیجه (س) بانویی است که پیامبر خدا (ص) در حق او می‌گوید: «ای خدیجه! خداوند متعال هر روز به وجود تو چندین بار به ملائکه‌اش مباهات می‌کند.» در روایتی دیگر ابوسعید خدری می‌گوید، رسول خدا (ص) فرمود: «وقتی که در شب معراج، جبرئیل مرا به سوی آسمان‌ها برد و سیر داد، هنگام مراجعت به جبرئیل گفتم: «آیا حاجتی داری؟» جبرئیل گفت: «حاجت من این است که سلام خدا و سلام مرا به خدیجه برسانی» پیامبر (ص) وقتی که به زمین رسید، سلام خدا و جبرئیل را به خدیجه ابلاغ کرد. خدیجه گفت «همانا ذات پاک خدا سلام است، و از او است سلام، و سلام به سوی او باز گردد و برجبرئیل سلام باد.» (بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۷)
شفیعه روز محشر: حضرت خدیجه تا بدان اندازه نزد خداوند آبرو و جایگاه دارند که از مقام «شفاعت» برخوردارند. در روایتی نقل شده است که حضرت خدیجه (س) در کنار پنج تن آل عبا (ع)، در آخرت محبان و شیعیان را شفاعت می‌کند. بشربن حبیب می‌گوید: از امام صادق (ع) راجع به تفسیر آیه «بین آن دو پرده‌ای است و در اعراف مردانی هستند»، سؤال شد، امام فرمود دیواری بین بهشت و جهنم است، پیامبر (ص)، علی، حسن، حسین، فاطمه و خدیجه (س) بر روی آن ایستاده‌اند فریاد می‌زنند کجایند دوست‌داران ما؟ کجایند شیعیان ما؟ دوستان و شیعیان را به خدمت آن بزرگواران می‌آورند که آن‌ها را به نام و نام پدرهاشان می‌شناسند این است تفسیر آیه «هر کدام آن‌ها را به چهره می‌شناسند» دست آن‌ها را می‌گیرند و از پل صراط عبور می‌دهند و وارد بهشت می‌نمایند.» (بحارالانوار، ج۲۴، ص۲۵۵)
برخورداری از علم و دانایی: حضرت خدیجه از معدود بانوان با سواد بودند. ایشان به کتب تورات و انجیل تسلط کاملی داشتند و با شرکت در برخی محافل یهودیان و مسیحیان درباره پیامبر آخرالزمان به تحقیق پرداخته و دورنمایی از آخرین پیامبر الهی در دایره معلومات ایشان به تصویر کشیده شده بود. (سیره ابن هشام، ج۱، ص۱۹۹) همچنین در روایت است: «خدیجه (س) از زیباترین زنان بود. عقلش کامل‌ترین عقول، نظرش تمام‌ترین آراء در میان زنان بود. عفّت و دینداری و حیاء و مروّت و مال او زبان‌زد همه زنان و بیشتر از آنان بود.» (ریاحین الشریعه، ج۲، ص۲۰۴)
یاور همسر در سخت‌ترین زمان: حضرت خدیجه (س) به‌لحاظ موقعیت اجتماعی و خانوادگی که در میان قریش داشتند، از توانایی مالی بسیاری برخوردار بودند و در زمینه تجارت نیز از بزرگان آن دوران محسوب می‌گردیدند. آن حضرت بعد از ایمان آوردن به دعوت حضرت رسول (ص)، تمام ثروت عظیم خود را در خدمت اسلام و حمایت از رسالت حضرت پیامبر فدا نمود که این حمایت‌های مالی در آن برهه حساس توانست تأثیر بسیار زیادی در استحکام این حرکت عظیم داشته باشد. به گفته مفسران آیه «و وجدک عائلا فاغنی؛ و تو را فقیر یافت و بی‌نیاز نمود» در شان حضرت خدیجه نازل شده که با ثروت وی رسول اکرم از فقر نجات یافت. (مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۶۷)
نقش این حمایت‌ها در دوران سخت محاصره و تحریم اقتصادی شعب ابی‌طالب بیشتر نمایان شد. آن زمان که دشمنان پیامبر اسلام (ص) پس از ناامیدی در خاموش نمودن دعوت اسلام، سعی کردند مسلمانان را در محاصره و تحریم اقتصادی، سیاسی و فرهنگی قرار دهند تا آنان پس از تحمل سختی‌ها و مرارت‌های مختلف، از ایمان سر باز زنند. طبق نقل‌های تاریخی، مشرکین پیامبر اکرم (ص) و وابستگان و اطرافیان و پیروان حضرتش را در شعب ابی‌طالب تحت محاصره همه‌جانبه‌ای قرار دادند. محاصره‌ای که تا سه سال ادامه داشت. در این شرایط، حضرت خدیجه (س) با تمام توان خود به حمایت از پیامبر اکرم (ص) پرداخت و در این‌راه تمامی اموال خویش را در راه حمایت از اسلام و مسلمین ایثار نمود.
به تعبیر رهبر معظم انقلاب، حضرت خدیجه (س) در ایام سخت شعب ابی‌طالب، «وقتی که نهایت شدت روحی برای پیامبر بود، جناب ابی‌طالب که پشتیبان پیامبر و امید او محسوب می‌شد و خدیجه کبری که او هم بزرگ‌ترین کمک روحی برای پیامبر به شمار می‌رفت...» پیامبر گرامی اسلام (ص) در رابطه با این وجهه از شخصیت ایشان می‌فرمایند: «او هنگامی که شما مرا تکذیب می‌کردید، تصدیق کرد و هنگامی که کافر بودید، او به من ایمان آورد و برای من فرزندانی آورد.» (بحارالانوار، ج۱۶، ص۸)
صدیقه و معصومه امت پیامبر (ص) : به هنگام معرفی آن بانو به جبرائیل امین، از ایشان با تعبیر «هذِهِ صِدِّیقَه اُمَّتِی» (این بانو، صدیقه امت من است) یاد شده است. (البدایه‌والنهایه، ج۲، ص۶۲) امام صادق (ع) می‌فرماید: «مقصود از صدیقه، «معصومه» است.» (اصول کافی، ج۱، ص۴۵۷)
تربیت کوثر عالم: نقش مهم حضرت خدیجه (س) که به‌حق می‌تواند الگویی کامل برای زنان مسلمان دوران ما باشد، نقش «مادری» آن بانوی گرامی است. ایشان به‌عنوان مادر دخت پیامبر گرامی اسلام (ص)، حضرت فاطمه زهرا (س)، بهترین ثمره خلقت را در دامن پرمهر خود به گونه‌ای تربیت کردند که هم برای پدر خود بعد از وفات مادر، همیاری مهربان بود بدان اندازه که پیامبر خود به آن حضرت لقب «ام‌ابیها» را خطاب نمود و هم برای علی ابن‌ابیطالب (ع) همسری مهربان و مدافعی قهرمان و نیز مادری دلسوز و معلمی کامل برای فرزندان خود بود. مادری که شجره طیبه امامت از خانه او رشد نمود و شکوفا شد. به‌حق می‌توان گفت که اگر حضرت خدیجه کبری (س) و تربیت پیامبرگونه او نبود، بانویی همچون زهرای مرضیه (س) تربیت نمی‌یافت که راه پدر گرامی خود را ادامه دهد و دین را به تکامل معنوی و ارتقای حقیقی خود برساند.
مقام معظم رهبری در توصیف این نقش حضرت و تأثیر آن در شخصیت حضرت زهرا (س) می‌فرمایند: «دختری که در کوره گداخته مبارزات سخت پیغمبر (ص) در مکه متولد شد و در شعب ابی‌طالب یار و غمگسار پدر بود. دختری حدوداً هفت، هشت‌ساله یا دو، سه ساله (بنابر اختلاف روایات، کمتر و بیشتر) در شرایطی که خدیجه و ابوطالب از دنیا رفتند، آن شرایط دشوار را تحمل کرد. پیغمبر تنهاست، بی‌غمگسار است، همه به او پناه می‌آورند، ولی کیست که غبار غم را از چهره خود او بزداید؟ یک‌وقت خدیجه بود که حالا نیست. ابوطالب بود که حالا نیست. در چنین شرایط دشواری، در عین آن گرسنگی‌ها و تشنگی‌ها و سرما و گرمای دوران سه‌ساله شعب ابی‌طالب که از دوران سخت زندگی پیغمبر است و آن حضرت در دره‌ای با همه مسلمانان معدود، در حال تبعید اجباری زندگی می‌کردند، این دختر مثل یک فرشته نجات برای پیغمبر، مثل مادری برای پدر خود، مثل پرستار بزرگی برای آن انسان بزرگ، مشکلات را تحمل کرد. غمگسار پیغمبر (ص) شد و بارها را بر دوش گرفت.» (بیانات در دیدار جمعی از زنان، ۲۵آذر۱۳۷۱)
نظر شما