در دفتری که از مجموعه «شخصیتهای مانا»، منتشره از سوی انتشارات سوره مهر به شما معرفی میکنیم، زندگی سیاسی دکتر سیدحسین فاطمی رجل نامور دوران نهضت ملی ایران، به تفصیل و به مدد اسناد مورد بازخوانی قرار گرفته است. محمد چگینی نویسنده این اثر که بر حسب شواهد، به خوبی از دشواریهای به سرانجام رساندن چنین پژوهشی مطلع بوده است، در دیباچه آن چنین مینویسد:
«با ظهور نهضت ملیشدن نفت، فاطمی با تلاش و تکاپوهایش، اعتماد دکتر مصدق را کسب کرد و سخنگو، معاون پارلمانی و وزیر امورخارجه دولت او شد. در دوره فعالیت خود با اقداماتی که انجام داد، خشم دربار و حامیان سلطنت را برانگیخت و از نخستین قربانیان استبداد محمدرضا پهلوی شد. فاطمی چندماه بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، بازداشت و در دادگاهی کاملاً فرمایشی محکوم به اعدام شد. زندگی فاطمی را میتوان به دو دوره تقسیم کرد:
اول، از ابتدا تا آغاز نهضت ملی شدن صنعت نفت که در این دوره او هنوز تجربه کافی در عرصه سیاسی را نداشت، اما شجاع، جسور و افراطی بود و به راحتی از شرایط حاکم بر کشور انتقاد میکرد. این امر به زیان وی بود و بارها شهربانی از انتشار روزنامه او جلوگیری کرد. فاطمی در ۱۳۲۴ برای مأموریت کاری و شرکت در کنفرانس جهانی کار به ژنو رفت، اما با پایان یافتن مأموریت به کشور بازنگشت و برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و بعد از اخذ مدرک دکتری در رشته حقوق، به ایران بازگشت.
دوم، دور بعدی زندگی فاطمی بعد از بازگشت به کشور در سال ۱۳۲۷ آغاز میشود. این دوره از ایام درخشان زندگی وی محسوب میگردد. فاطمی با انتشار روزنامه باختر امروز و مخالفت با استبداد و مبارزه با استعمار انگلستان، برای خود شهرت و آوازهای به هم زد. با آنکه فاطمی از چهرههای شاخص نهضت ملی نفت بود، اما هنوز هم برای بسیاری از مردم ایران از جمله نسل جوان، ناشناخته است. فاطمی شهرت خود را از مقالات ضداستعماری و ضداستبدادی کسب کرد که در صفحه اول باختر امروز درج میشد و نقشی مهم در جریان ملی شدن صنعت نفت به جای نهاد. فاطمی به خاطر اقداماتی که انجام داد، به چهرهای پرآوازه تبدیل شد و به دلیل سرنوشت غمانگیزی که پیدا کرد، همواره مورد احترام بوده است. حکومت بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ با جباریت تمام، عقدههایی را که در زمان زمامداری دکتر مصدق در دل داشت، بر سر فاطمی خالی و او را مسبب تمام وقایع دوره مصدق معرفی کرد! در واقع او فقط قربانی کینه محمدرضا شاه و اطرافیانش شد، نه چیز دیگری. دکتر فاطمی تنها دولتمرد عصر پهلوی دوم است که برخلاف تمامی شئون اخلاقی، انسانی و مقررات سیاسی و حقوقی، تیرباران شد. در نوشتار حاضر سعی شده تا زندگینامه فاطمی با تکیه بر کتب، اسناد و مطبوعات تدوین شود. در ابتدا قرار بود که این اثر، براساس اسناد به رشته تحریر درآید که متأسفانه این امر محقق نشد، ولی سعی شد تا این خلأ از طریق روزنامههای باختر و باختر امروز، جبران گردد. همچنین تلاش شده تا نگاه تحقیقی بر این متن سایه اندازد. البته شاید سرنوشت غمانگیزی که نصیب فاطمی شد تا حدی ما را از این امر باز دارد، چراکه بیطرفی در تاریخنویسی امری آسان نیست.»
نظر شما