همه ما می دانیم که قهرمانان واقعی چه شکلی هستند. در اخبار، آتش نشان ها را می بینیم که در شرایطی فراتر از بدترین کابوس های ما کار می کنند. امروز می خواهیم نگاهی دقیق تر به تجهیزات حفاظتی بیندازیم که به شما کمک می کند با خیال راحت از این موقعیت های خطرناک جان سالم به در ببرید. لباس آتش نشانی چیزی بیش از یک پارچه آبی تیره یا خاکی با نوارهای بازتابنده است که در نگاه اول می توانید آن را ببینید. در این مقاله لایه های جداگانه ساختار لباس آتش نشانی و عملکرد آنها را توضیح می دهیم.

همانطور که می دانید نقش آتش نشان ها در جامعه ما بسیار گسترده است. آتش نشانان نه تنها نقشی محوری برای نجات جان انسان ها در حین حادثه آتش سوزی ایفا می کنند، بلکه با خاموش کردن آتش های خطرناک، مانع از رسیدن خسارات به اموال بیشتر می شوند. شغل آتش نشانی یکی از تهدید کننده ترین مشاغلی است که نیاز به کار فیزیکی شدید در محیط های خطرناک دارد. استفاده از لباس آتش نشانی برای مبارزه موثرتر با آتش است . حوادث آتش سوزی و حفظ جان گرانبهای انسانها  نیاز به تهیه تجهیزات حفاظت فردی مناسب آتش نشانی دارد . لباس های آتش نشانی یکی از بخش های مهم تجهیزات حفاظت فردیPPE است. بیشتر قسمت بدن آتش نشان توسط این لباس محافظت می شود.

استانداردهای لباس آتش نشانی:

یک لباس آتش نشان با در نظر گرفتن فعالیت های مختلف مانند خاموش کردن آتش، نجات انسان، بالا رفتن از پله ها در حین عملیات و غیره، برای انجام چندین عملکرد طراحی شده است. این به فرد درجه ای از محافظت در برابر خطرات محیطی و همچنین آتش سوزی را می دهد. با پوشیدن لباس آتش نشانی مناسب ، صدمات ناشی از سوختگی هنگام انجام عملیات اطفاء حریق و یا عملیات نجات که با قرار گرفتن در معرض حرارت ایجاد می شود از بین می رود.

یک لباس عملیاتی آتش نشانی خوب باید آتش نشان را از خطرات زیر محافظت کند:

• فلاش آتش

• گرمای رسانا

• گرمای تابشی

• گرمای جذب شده

• بخارات رطوبت

• عایق حرارتی

• آب گریزی

• قابل تنفس

• قابل انعطاف

• سبک وزن

• ماندگاری در چندین شستشو

• مقاومت بالا در برابر ضربه، سوراخ شدن و پارگی

 لایه های محافظتی در لباس آتش نشانی
طبق استانداردهای  NFPA 1971 و همچنین EN 469، تمام لباس ها  باید دارای سه جزء اصلی باشند:

پوسته بیرونی: پوسته بیرونی لباس عملیاتی مبارزه با حریق پس از قرار گرفتن در معرض تشعشعات حرارتی یا  آزمایشات کوتاه تماس مستقیم با شعله ،باید در برابر اشتعال مقاومت داشته باشد. همچنین پوسته ی بیرونی باعث حفظ ایمنی پوشنده در برابر خطرات شیمیایی نیز می شود. لایه بیرونی قوی ترین جزء ساخت لباس آتش نشان است که برخی از ویژگی های کلیدی آنها:

• محافظت در برابر حرارت و شعله

• محافظت در برابر مواد شیمیایی و آب

• محافظت در برابر سایش، بریدگی و پارگی

استحکام و عملکرد پارچه مورد استفاده برای لایه بیرونی به ترکیب آن (ترکیب الیاف)، پردازش و وزن آن بستگی دارد. در سال 2021 شاهد گرایش به سمت سبک‌ترین پارچه‌های ممکن هستیم که باعث کاهش تجمع گرما و ناراحتی در هنگام پوشیدن می‌شود و در عین حال محافظت کافی در برابر گرما و خطرات فیزیکی را ارائه می‌دهد.

پوسته داخلی: پوسته داخلی به طور کلی از یک مانع رطوبتی و یک مانع حرارتی تشکیل شده است.

• مانع رطوبتی: این لایه به طور کامل از رطوبت وارد شده، چه مایع و چه بخار جلوگیری می کند. مانع رطوبت لایه میانی ساخت لباس آتش نشانی است. عملکرد اصلی آنها جلوگیری از ورود آب، مواد شیمیایی و عوامل بیماری زا است. مانع رطوبت نیز نقش مهمی در تنفس و عایق بودن لباس کلی ایفا می کند. به این ترتیب، کمک قابل توجهی به راحتی عمومی و محافظت از فرد پوشنده می کند. معمولا از اجزای مختلفی تشکیل شده است. یک لایه قابل تنفس و ضد آب روی یک ماده حامل مقاوم در برابر شعله اعمال می شود. جهت گیری دیافراگم در این طرح بر عملکرد کلی به روش های زیر تأثیر می گذارد: جهت گیری غشاء به پارچه بیرونی: عایق بهتر و حفاظت حرارتی موثرتر - جهت گیری غشاء به بدن: تنفس بهتر و راحتی بیشتر . کیفیت درزبندی این مانع رطوبتی از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا برای عملکرد کت و شلوار بسیار مهم است. بزرگترین نقطه ضعف در ساختار لباس کار آتش نشانی درزها است. توصیه می کنیم به طور مرتب درزها را بررسی کنید تا مطمئن شوید که ساختار کت و شلوار هنوز سالم است.

• مانع حرارتی: این لایه ای از مواد عایق است که جریان گرما را از طریق لباس به تاخیر می اندازد. لایه داخلی، یعنی سد حرارتی، برای عملکرد کلی لباس ضد حریق آتش نشانی از اهمیت بالایی برخوردار است. مهمترین خواص آنها عبارتند از: عایق با جیب های هوا و اتاقک های میکرو اقلیم در لباس برای راحتی بیشتر و استرس گرمایی کمتر. این لایه پوشیدن و درآوردن لباس را بسیار آسان می کند. آستر داخلی صاف راحتی بیشتری را ایجاد می کند . همچنین هنگام پوشیدن لباس آتش نشانی از چسبیدن لباس زیر به آن جلوگیری می کند.

آستر داخلی: پارچه مقاوم در برابر شعله و سبک وزن است.

لباس عملیاتی آتش نشانی از چه پارچه ای ساخته می شود؟
لباس آتش نشانی معمولا از یک پارچه 3 لایه ساخته می شود. به طور خاص، لایه بیرونی از مواد ضد حریق مانند الیاف آرامید ، ترکیبی از الیاف آرامید و نوولوئید و پنبه مقاوم در برابر آتش ساخته شده است. و این پارچه ها معمولاً در تماس مستقیم با آتش به مدت 10 ثانیه شکننده می شوند، به استثنای الیاف آرامید و نوولوئید که در مواجهه با چنین شرایطی آسیب کمتری دارند. از سوی دیگر، لایه دوم از ماده ای تخصصی ساخته شده است که می تواند بخار را دفع کند تا از پوشنده در برابر دود مضر و دودهای شیمیایی در حین عملیات اطفاء حریق محافظت کند. اگرچه لایه ی وسط در برابر دود موثر است، اما گزارش‌هایی نیز از بیمار شدن آتش نشانانی به دلیل تعریق زیاد و گرمای داخل لباس عملیاتی وجود دارد. بنابراین، به همین دلیل، لباس آتش نشان در اروپا معمولاً بدون این مانع بخار ساخته می شود. جدای از آن، لایه میانی همچنین به تنظیم دمای داخل لباس آتش نشانی کمک می کند تا از گرم شدن بالای آتش نشان در برابر دمای شدید خارجی و ایجاد حالت گرمازدگی جلوگیری کند. شکل لایه بیرونی لباس آتشنشانی معمولاً از سرژ پشمی تشکیل شده است که به خوبی بافته می شود تا به یک پارچه متراکم تبدیل شود. و در مورد لایه میانی، بسیار بافت درشت تر است و از پشم برس خورده تشکیل شده است تا به طور موثر در برابر گرما مقاومت  بالایی  داشته باشد. و در آخر، لایه سوم لباس آتش نشانی عملیاتی به عنوان آستر داخلی لباس  عمل می کند که اغلب از پارچه پنبه ای سبک وزن ساخته شده است.

قسمت های مختلف یک لباس محافظ آتش نشانی  

• کلاه آتش نشانی با محافظ گردن

• ژاکت ضد حریق

• طناب آتش نشانی

• دستکش های حفاظتی آتش نشان

• شلوار محافظ آتش نشانی

• کفش حفاظتی آتش نشان

کلاه آتش نشانی: کلاه ایمنی مخصوص از سر آتش نشانان محافظت می کند. کلاه آتش نشانی از یک پلاستیک مخصوص ساخته شده است که حتی در دمای بسیار بالا ذوب نمی شود. یک پارچه چرمی یا نسوز به گردن وصل می شود تا هیچگونه آتش و یا شراره های آتشین بین کلاه ایمنی و یقه کاپشن قرار نگیرد. جنس رویه کلاه‌ها از مواد فسفری است که در تاریکی می‌درخشند. برای محافظت از چشم ها در برابر خراش ها، کلاه ایمنی دارای یک گیره یا عینک است.

لباس آتش نشانی: ژاکت و شلوار و کاپشن آتش نشانی  به سه لایه تقسیم می شوند. پوسته بیرونی، آستر و پوسته داخلی. عایق بین لایه ها هوا است، زیرا هوا هدایت حرارتی ضعیفی دارد. بنابراین زمان زیادی طول می کشد تا دما از بیرون به داخل ژاکت نفوذ کند. پوست بیرونی ژاکت از الیاف آرامید تشکیل شده است که پارچه ای مقاوم در برابر آتش است. به دلیل شکل ین لایه، هوای زیادی در ژاکت یا کاپشن محبوس می شود. در عین حال این لایه ضد آب و قابل تنفس است. داخلی ترین لایه ژاکت یا کاپشن دوباره از پارچه مقاوم در برابر شعله ساخته شده است، اما مانند لایه بیرونی  ایمنی زیادی را برآورده نمی کند. شلوارها نیز به همین ترتیب ساخته شده اند. از آنجایی که بسیاری از عملیات های آتش نشانی در جاده ها انجام می شود، گاهی اوقات در شب کاپشن و شلوار آتش نشانی  مجهز به نوارهای بازتابنده برای افزایش دید آتش نشانان است.

طناب آتش نشانی : با طناب آتش نشانی، آتش نشانان می توانند خود را در مناطقی که خطر سقوط وجود دارد ایمن کنند تا سقوط نکنند. در صورتی که بخاطر  آتش سوزی راه برگشت نیز مسدود باشد، امداد رسانی با پرتاب به بیرون از طریق پنجره با طناب آتش نشانی امکان پذیر است.

دستکش آتش نشانی : هر یک از این دستکش های آتش نشانی  باید از فرد پوشنده در برابر قطعات تیز محافظت کنند. دستکش های آتش نشانی برای اطفای حریق ،  همچنین باید از آتش نشان در برابر شعله و گرما محافظت کنند، دستکش های آتش نشانی باید قابلیت انجام کارهای  حساس و با درجه لمس بالا  را نیز  امکان پذیر کند ، به همین دلیل گاهی ممکت است یک آتش نشان دارای دو دستکش با قابلیت متفاوت باشد.

کفش آتش نشانی: الزامات ویژه ای نیز برای کفش آتش نشانان در نظر گرفته شده است. چکمه ها باید ضد اشتعال و ضد آب باشند، دارای یک کلاهک فولادی برای محافظت در برابر سقوط اجسام باشند و در صورتی که در حین انجام وظیفه روی چیزی تیز پا گذاشته شود، در برابر سوراخ شدن مقاوم باشند. علاوه بر این، زیره باید ضد لغزش، عایق الکتریکی و رسانا نیز باشد. از آنجایی که معمولاً در حین عملیات به اقدام سریع نیاز است، آتش نشانان باید بتوانند با کفش های خود به سرعت بدوند پس نباید از راحتی غافل شد.

لباس ضد حریق با دستگاه تنفس
اگر قرار است از آتش نشان ها برای مبارزه با آتش سوزی یا نجات افراد در حملات داخل ساختمان استفاده شود، تجهیزات آتش نشانی گسترده تری مورد نیاز است. دمایی تا 1000 درجه سانتیگراد در ساختمانهای در حال سوختن حاکم است. هوای موجود حاوی بسیاری از مواد سمی است، معمولاً اکسیژن به مقدار کافی در دسترس نیست.  آتش نشانان به منظور محافظت از خود در برابر سموم تنفسی، دستگاه تنفسی مستقل را که به عنوان دستگاه تنفس هوای فشرده نیز شناخته می شود، استفاده می کنند. در مخزن های  زرد رنگ که آتش نشان ها به پشت خود حمل می کنند هوای معمولی وجود دارد. با این حال این هوا بسیار فشرده است و تحت فشار 300 بار است. یک مخزن 6.8 لیتری در مجموع تقریباً 1800 لیتر هوا برای تنفس دارد. این به آتش نشانان اجازه می دهد تا در محیط هایی که اکسیژن کافی وجود ندارد تا حدود 30 دقیقه در حال انجام وظیفه باشند.

وزن و رنگ لباس آتش نشانی
لباس محافظ استاندارد آتش نشانی به تنهایی که برای هر عملیات معمولی پوشیده می شود، علیرغم استفاده از مدرن ترین و سبک ترین مواد، آتش نشانان را حدود 10 کیلوگرم سنگین تر می کند. علاوه بر این هر آتش نشان با تجهیزات کامل برای انجام عملیات اطفاء حریق و یا عملیات نجات ، حدود 15 کیلوگرم اضافی بر روی بدن خود حمل می کند. لباس های آتش نشانی به رنگ های نارنجی، آبی تیره و رنگ های شنی به طور فزاینده ای دیده می شوند. لباس های با تکنولوژی بالا از سه لایه تشکیل شده است. لایه بیرونی الیاف آرمید غیر قابل اشتعال است ، در زیر یک لایه بالشتک هوا قرار دارد و لایه زیرین کت و شلوار رطوبت را از بین می برد.