به گزارش همشهری، در آخرین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، نتایج اجرای طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان در استان‌های مختلف کشور بررسی شد. در این نشست ابراهیم رئیسی اعلام کرد: موفقیت‌های طرح مدیریت هوشمند یارانه نان، باید به الگوی اختصاص یارانه سایر بخش‌ها تبدیل شود. او در عین حال اعلام کرده، اراده دولت بهینه‌سازی‌ نظام یارانه‌ها در کشور با هدف جلوگیری از هدر رفت سرمایه‌هاست.

مهیا در اتاق تشریح
یکشنبه شب اعضای ستاد اقتصادی دولت در حضور رئیس‌جمهوری به تشریح طرح مهیا (مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان) در استان‌های مختلف پرداختند. براساس خبر رسمی منتشر شده از این نشست مهم، وزارت اقتصاد دستاوردهای طرح مهیا را برای حاضران تشریح و اعلام کرد؛ تاکنون ۵۷ درصد نانوایی‌های کشور زیر پوشش این طرح قرار گرفته‌اند و قرار است تا پایان تیرماه این رقم به ۱٠٠ درصد برسد.
برآوردهای مقدماتی وزارت اقتصاد نشان می‌دهد که تاکنون ۴٠درصد یارانه آرد به ارزش سالانه معادل ۵٠هزار میلیارد تومان به‌صورت نان به مردم داده نمی‌شد و هدر می‌رفت. وزارت اقتصاد می‌گوید: از این پس و در نتیجه اجرای این طرح به‌صورت حقیقی و در قالب خدمات دیگر به مردم بازمی‌گردد. در گزارش وزارت امور اقتصادی و دارایی، آثار مثبت و سازنده حکمرانی مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات به‌عنوان یکی دیگر از ویژگی‌ها و نتایج اجرای طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان مطرح شده است. این گزارش نشان می‌دهد که دولت هم‌اکنون اشراف کامل‌تری بر میزان هدر رفت یارانه‌ها در زنجیره تامین آرد و نان به‌دست آورده است‌.
رئیس‌جمهوری در این نشست بر لزوم گران نشدن قیمت و ثابت ماندن بهای نان در سراسر ایران تأکید و اعلام کرد: هدف از اجرای این طرح، اصلاح زیرساخت‌ها و روش‌های پرداخت یارانه آرد و نان است و به هیچ عنوان افزایش قیمت نان مطرح نبوده و نخواهد بود.

روند ۱۱ساله مصرف آرد
گزارش وزارت اقتصاد در حالی منتشر می‌شود که گزارش‌های شرکت بازرگانی دولتی ایران نشان می‌دهد؛ مقدار فروش گندم بر حسب مصارف نانوایی‌های یارانه‌ای و نیمه‌یارانه‌ای در ۱۱سال گذشته از ۸میلیون و ۱۳۱هزار تن در سال ۱۳۹۰به رقم ۷میلیون و ۲۴۲هزار تن در سال ۱۳۹۵رسیده و پس از آن میزان مصرف گندم برای پخت نان در سال ۱۳۹۶به ۹میلیون و ۳۶۷هزار تن در سال ۱۳۹۶افزایش یافته و در پایان سال ۱۳۹۰این میزان مصرف به بالای ۱۰هزار و ۱۶۶تن رسیده است. به گزارش همشهری، این شرکت میزان مصرف گندم برای پخت نان در سال ۱۴۰۰را برای تنها نیمه نخست سال اعلام کرده که اگر آن را ۲برابر کنیم، میزان گندم آرد شده برای تامین آرد نانوایی‌ها به ۱۰میلیون و ۱۹۰هزار تن می‌رسد.

قاچاق یا انحراف مصرف؟
نکته مهمی که از انحراف در توزیع یارانه نان و آرد در گذشته حکایت دارد، در میزان فروش گندم برای مصارف صنف و صنعت دیده می‌شود، به‌گونه‌ای که میزان مصارف صنف و صنعت از یک میلیون و ۶۲۴هزار و ۶۰۰تن در سال ۱۳۹۷به رقم ۸۷۵هزار و ۳۰۰تن در سال ۱۳۹۹کاهش یافته و برآورد می‌شود میزان مصرف آرد صنف و صنعت در سال گذشته حداکثر یک میلیون و ۱۰۰هزار تن شده باشد. با این حساب بخش زیادی از آرد یارانه‌ای در طول ۶سال گذشته به سمت تامین نیاز صنف و صنعت با فروش غیرقانونی نان در نانوایی‌های سنتی سوق داده شده است.

کاهش تقاضا به‌دلیل کرونا
یک احتمال دیگر هم مطرح است که دلیل اصلی کاهش آرد صنعت و صنف در ۳سال گذشته عمدتا ناشی از شیوع ویروس کرونا و افت فعالیت خدمات ازجمله رستوران‌ها، هتل‌ها و نظایر آن باشد. چنان که در سال ۱۴۰۰به‌ویژه پس از واکسیناسیون سراسری و کاهش محدودیت‌ها و رشد بخش خدمات، دوباره میزان فروش گندم از شرکت بازرگانی دولتی به صنف و صنعت افزایش یافته است.

معمای قاچاق آرد
هرچند جزئیاتی از گزارش وزارت اقتصاد به دولت درباره میزان مصرف واقعی گندم و آرد در سال گذشته و ۳ماه نخست امسال منتشر نشده، اما یک گزاره که دولت را به تغییر فروش آرد و عرضه نان ناچار کرده، احتمال افزایش قاچاق گندم و آرد از داخل ایران به کشورهای همسایه به‌ویژه پس از جنگ روسیه علیه اوکراین است. اردیبهشت امسال بود که جواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهادکشاورزی، اعلام کرد: ۷۰درصد روغن و ۳۰درصد غلات جهان در منطقه اوکراین و روسیه تولید می‌شود که به‌علت جنگ اوکراین، قیمت مواد غذایی در جهان بین ۳۴ تا ۶۰درصد افزایش یافته و موجب جیره‌بندی در کشورهای اروپایی شده است. 
او تأکید کرد: شرایط جدیدی برای امنیت غذایی جهان ایجاد شده و دولت هم برای حفظ پایداری امنیت غذایی به‌علت قاچاق گسترده محصولات تولیدی با آرد، تصمیم به آزادسازی آرد برای مصارف صنعتی گرفته است. او با افشای کسری ۳میلیون تنی گندم در یکی از کشورهای همسایه خبر داد که این کشور قصد دارد با قاچاق از ایران، این گندم را تامین کند.

۴میلیون تن آرد کجاست؟
انتظار می‌رود با به نتیجه رسیدن طرح مهیا، دست‌کم از انحراف در توزیع ۴میلیون تن آرد در کشور جلوگیری شود. بر این اساس ضرورت دارد دولت گزارشی شفاف از میزان مصرف آرد به تفکیک استان‌های مختلف و همچنین سرانه مصرف هر ایرانی منتشر سازد. اقدامی که در نهایت باعث خواهد شد حتی با فرض افزایش قیمت نان در آینده هرچند دولت با آن مخالف است، بخش زیادی از منابع ناشی از صرفه‌جویی در مصرف داخلی آرد، دولت بتواند آن را در بین نیازمندان توزیع کند. اصلی‌ترین مطالبه مردم که می‌توان راه را برای همراهی عمومی با برنامه‌های دولت هموار سازد، این است که اعلام شود این ۴میلیون تن یارانه آرد، آن‌هم به ارزش ۵۰هزار میلیارد تومان، کجا و چگونه هزینه خواهد شد.