امنیت بالای حوزه حمل و نقل ایران و مزیت‌های بی‌شمار نهفته در آن از گذشته تاکنون، مثال‌زدنی است و حالا با عبور این قطار کانتینری از بخش ایرانی کریدور شرق به غرب به سوی ترکیه، دولت سیزدهم هم بنا به گفته رئیس جمهور به یکی از اولویت‌های سیاست خارجی که همانا نقش آفرینی مؤثر ایران در افزایش هم‌گرایی منطقه‌ای از طریق گسترش تجارت از مسیر ایران به عنوان یک مسیر امن، کم‌هزینه و سریع به طور عملی ورود کرده است.به انگیزه فعال شدن این کریدور ریلی با سید علی حسینی رئیس کمیسیون حمل و نقل و لجستیک اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران درباره مزایای تجاری و اقتصادی این اتفاق و ضرورت سرمایه‌گذاری در حوزه ریلی کشور گفت‌وگویی داشتیم. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید.

در نگاهی کلی، صنعت لجستیک کشور، برای سیستم ریلی چه جایگاهی قائل است؟
بدون شک ارتقای سطح کیفی هر جز از اقتصاد، به بالا رفتن کیفیت اقتصاد کلان ختم می‌شود؛ بنابراین در طول سال‌های گذشته بالا بردن سهم سیستم ریلی در حمل‌ونقل چه در حوزه داخلی و چه در بعد ترانزیت و صادرات یکی از اهداف مهم صنعت لجستیک کشور بوده است. در راستای این هدف، استفاده از تجربیات جهانی باید در دستور کار باشد و اتصال سریع بنادر به خطوط ریلی یک ضرورت است، همان‌طور که بنادری مانند خرمشهر، بندر امام خمینی، بندرعباس و... به ریل متصل شده‌اند. توسعه کریدورهای منطقه‌ای و تزانزیت کالا از مسیر بنادر ما می‌تواند هم توسعه آفرین و هم اشتغال زا باشد. بخش ریلی نسبت به سایر شیوه‌های حمل و نقل، کم هزینه‌تر است و دولت می‌تواند با بهره‌گیری از توانمندی‌های بخش خصوصی ناوگان را جوان‌تر و رقابت بیشتری در حوزه حمل و نقل کشور ایجاد کند که مزایای ناشی از کاهش سن ناوگان برای کل اقتصاد کشور خواهد بود؛ چرا که حمل و نقل یکی از زیرساخت‌های اصلی اقتصاد است.

در روزهای اخیر، شاهد فعال شدن ترانزیت تمام ریلی قطار کانتینری قزاقستان به اروپا از کریدور ایران بودیم. چرا چنین اتفاقی در مقطع زمانی فعلی برای ما و کشورهای حوزه آسیای میانه حائز اهمیت است؟
از آن جایی که ما پیش از این همواره روی کریدور شمال- جنوب تأکید ویژه داشتیم و از کریدور شرق به غرب و برعکس تا حدودی غفلت کرده بودیم، این اتفاق می‌تواند به چنین غفلتی پایان دهد. این کریدور به واسطه توانمندی ایران در حوزه حمل و نقل ریلی و سرمایه‌گذاری‌هایی که دولت در این حوزه انجام داده، اتصال ما را از طریق سرخس و اینچه‌برون به حوزه ریلی آسیای مرکزی مقدور می‌کند و ما را از مسیر کشور ترکمنستان به قرقیزستان و بعد قزاقستان و سپس راه آهن چین متصل می‌سازد. فعال شدن کریدور ریلی مذکور وقتی حائز اهمیت بیشتر است که یادآور شویم این مسیر به دلیل مناقشه اوکراین بسته شده بود و مسیر باز شده ظرف روزهای اخیر، می‌تواند خود را به عنوان جایگزینی مطمئن و امن به خوبی نشان دهد. در واقع دلیل اصلی راه افتادن این خط، نیازی است که بازار حمل و نقل ریلی بین‌الملل به ایران پیدا کرده است، وگرنه ما از مدت‌ها پیش این مسئله را گفته بودیم و روی آن تبلیغات انجام داده بودیم، اما همیشه با کم اهمیتی از سوی فعالان صنعت حمل و نقل در آسیای میانه و اروپا روبه‌رو می‌شدیم. حالا اما چون مسیر قبلی به بن بست خورده، اهمیت مسیر جدید بیش از پیش مشخص می‌شود.

به فرض پایان یافتن مناقشه اوکراین، حفظ این کریدور جدید برای ایران چه مزایایی خواهد داشت؟
اگر بتوانیم این کریدور ریلی جدید را حفظ کنیم حتی در صورت پایان یافتن مناقشه اوکراین هم می‌تواند به عنوان مسیری با صرفه بالای اقتصادی برای کشورهای حاضر در این منطقه باقی بماند. ضمن اینکه ایران برای افزایش عملیات صادرات و واردات کالا هم می‌تواند از این مسیر بهره زیادی ببرد. لازم به ذکر است بر اساس قاعده راه آهن‌ها، هزینه‌های ارزی مربوط به سیر، به صورت فرانک سوئیس به حساب راه‌آهن هر کشور حاضر در این مسیر به طور مجزا واریز می‌شود و تمام طول مسیر می‌تواند برای کشورها منشأ درآمد ارزی، بهره برداری تجاری، اقتصادی و انتفاع بالا باشد. طبعاً به واسطه فعال ماندن این مسیر، ارز قابل توجهی به کشور وارد می‌شود و ما قادر هستیم در مبادلات اقتصادی و حمل‌ونقلی، امتیازات خوبی بگیریم و برتری خود را حفظ کنیم. در راستای بالا بردن بهره‌مندی ایران از ظرفیت‌های بالای حوزه ریلی، امیدواریم دولت هر چه سریع‌تر اتصال راه‌آهن رشت به آستارا را در دستور کار قرار دهد تا این محدوده هر چه سریع‌تر به شبکه ریلی کشور وصل شود. این امر هم سبب می‌شود بتوانیم از مزیت سرمایه گذاری‌های ریلی انجام شده، استفاده کنیم و ضمناً بخشی از بن‌بست‌هایی که در ارتباطات ریلی با کشورهای ترکیه و اروپای غربی داریم، مرتفع شود.

با توجه به امنیت بالای حوزه حمل و نقل ایران، کدام مشکلات و خلأها در این حوزه باید رفع شود تا بتوانیم حداکثر بهره مندی اقتصادی و تجاری را از این مزیت بزرگ داشته باشیم؟
شبکه ریلی و راه‌آهن ما در موضوع سیر و حرکت و سرعت واگن‌ها مشکلات زیادی دارد که برای کاستن از حجم بالای مشکلات در این حوزه‌ها امیدواریم شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بخشی از امور را در قالب تصدی‌گری حمل‌ونقل به بخش خصوصی واگذار کند و خود در مقام حاکمیتی و تنظیم‌گری بنشیند. یکی دیگر از مشکلات عمده در حوزه ریلی کشور کمبود لکوموتیو است؛ چون تعدادی از لکوموتیوهای موجود به دلیل تحریم در مرحله تعمیرات است و از شبکه خارج شده. هر چند عمده قطعات دیزل را از خارج وارد می‌کنیم و دو شرکت داخلی از جمله مپنا اعلام کرده‌اند می‌توانند سالی حدود ۶۰ دیزل تحویل دهند، اما بر اساس اعلام فعالان حوزه صنعت حمل و نقل ریلی، ایران سالانه به ۱۶۰ دیزل نیاز فوری دارد. ما هم به دولت پیشنهاد کرده‌ایم به هر میزانی که مقدور است این نیاز را از طریق تولید داخل تأمین و مابقی را به صورت مستعمل یا نو از طریق سیستم‌های مربوط به بخش خصوصی از طریق روسیه و دیگر کشورهای همسایه وارد کنند تا این نقیصه بزرگ مرتفع شود. این امر هم می تواند سرعت سیر ما را در حوزه ریلی بالا ببرد و هم اینکه امکان فعالیت قطارهای برنامه ای وجود دارد.

خبرنگار: فرزانه غلامی