به گزارش قدس آنلاین به نقل از آستان نیوز و این سرآغاز جنایتی بود که هشتادوهفت سال پیش تیرماه ۱۳۱۴ در واقعه مسجد گوهرشاد رقم خورد که طی آن خون هزاران نفر در مکانی مقدس به زمین ریخته شد.
اسنادی از این واقعه در مدیریت اسناد سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که بخش عمده‌ای از آن مربوط به پرونده‎های بازجویی از دست‌اندرکاران  دستگیری، شکنجه و تبعید مردم و علما بودندکه به ‎دلیل شکایت بازماندگان افرادی مانند اسدی متولی آستان قدس و آیت‎الله آقازاده خراسانی به دادگاه احضار شدند.
متن بازجویی‎ها و شرح برخی از اقدامات این عوامل، مانند شکنجه‎ها و سوءاستفاده‌های مالی در اسناد منعکس‌شده است.
این اسناد مجموعه‌ای بالغ‌بر ۳ هزار و ۱۲۵ برگ را شامل می‌شود که بیان‌کننده واقعه، زمان وقوع و اخبار بعدازاین جنایت را شامل می‌شود.

ماجرا ازاین‌قرار بود:
در مشهد اجرای قانون کلاه پهلوی، به جهت موقعیت مذهبی و خاص این شهر و مخالفت برخی از بزرگان مانند اسدی متولی آستان قدس با تعلل بیشتری روبرو شد.
مراکز حوزه علمیه مشهد نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین حوزه علمیه ایران در آن زمان، نسبت به این امر واکنش نشان داد. ازجمله این واکنش‎ها تلگرافی بود که با امضای ۳۱ نفر از علمای مشهد، ازجمله آیت‎الله حاج‌آقا حسین قمی و آیت‌الله حاج شیخ محمد آقازاده، به دربار پهلوی ارسال شد.
عواملی مانند اختلافات بین ارکان سیاسی خراسان مانند پاکروان استاندار و اسدی نائب التولیه آستان قدس، نارضایتی کارکنان آستان قدس رضوی از لباس متحدالشکل و کلاه پهلوی و اصلاحات جدید اسدی که باعث اخراج سرکشیکان قدیمی آستان قدس رضوی شد، نارضایتی عمومی از زمزمه‎های کشف حجاب و اجباری شدن کلاه پهلوی در بین علما و مردم مشهد، ورود بهلول گنابادی به مشهد و محبوس شدن وی در کشیک‌خانه دربانان که منجر به اعتراضات مردمی و زمینه شعله‌ور شدن خاکستر قیام گوهرشاد شد و درنهایت پیوستن نواب احتشام سرکشیک پنجم آستان قدس رضوی به مخالفان کلاه پهلوی که برشدت تهییج مردم افزود، باعث شد که قیام گوهرشاد بعد از سه روز تحصن خونین مردم و علما در حرم و مسجد گوهرشاد در شامگاه ۲۱ تیرماه ۱۳۱۴ به خاک و خون کشیده شود.
اثرات تأسف‎بار این واقعه در مشهد کمتر موردتوجه قرارگرفته است. تعطیل شدن حوزه علمیه مشهد و تبعید علما، زندانی شدن مردم عادی و تصفیه‌حساب‌های شخصی که جو خفقان را در مشهد به وجود آورد و تسهیل زمینه‎های کشف حجاب از مهم‎ترین تأثیرات آن بود.
 

آنچه در اسناد واقعه بدان اشاره‌شده
«درخواست همسر سرکشیک سوم آستان قدس برای پرداخت مستمری همسرش که به علت عدم رعایت قانون متحدالشکل کردن لباس در دوره رضاشاه  از کار اخراج شده بود» یکی از مصادیق جبر رضاخانی در پیروی از فرهنگ غرب است که واقعه خونین گوهرشاد را به همراه داشت.
«نامه محرمانه حسن تقی‎زاده؛ والی خراسان به نیابت تولیت وقت آستان قدس در خصوص عدم رعایت قانون لباس متحدالشکل در آستان قدس رضوی» و «گزارش سرکشیک اول آستان قدس در مورد عدم‌تغییر لباس خادم‌باشی کشیک اول و عدم تشرف وی در موقع کشیک» از دیگر اسنادی است که حاکی از عدم رضایت کارکنان آستان قدس رضوی در پیروی از این امر داشته است.
همچنین «تلگراف‌های رمز مخابره شده از سوی آستان قدس با دفتر مخصوص شاهنشاهی در روز بعد از واقعه مسجد گوهرشاد و گزارش حضور نواب احتشام رضوی در این جریان» از دیگر نمونه‌های اسناد این واقعه است که در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.