بافت مسکونی محله اما هیچ شباهتی به یک محله شهری امروز با ساختمان‌های جدید ندارد به طوری که تفاوت معماری این محله با چند خیابان قبل‌تر از زمین تا آسمان است.
محدوده این محله از وکیل‌آباد۸۷ شروع می‌شود و تا وکیل‌آباد۹۷ ادامه دارد. اینجا هیچ چیزی به اندازه هوای دلپذیرش، دلچسب نیست، اما سروصدای تعمیرکاران خودرو و مشاغل مزاحم در ورودی معابر محله، آرامش را از اهالی گرفته است. با فاصله اندکی از بولوارهای زیبا، گویی در یک لحظه از یک منطقه برخوردار و اعیان‌نشین با ساختمان‌های مرتفع و زیبا به یک محله بسیار کم‌برخوردار با بافت بسیار فرسوده و قدیمی وارد شده‌اید.
مشکل ۳۰ساله
بزرگ‌ترین معضل محله وکیل‌آباد در سال‌های اخیر مربوط به حوزه ساخت‌وساز بناهاست که به عقیده کارشناسان به‌اصطلاح محله را دچار فریز کرده است. این مشکل، ریشه‌ای حدود ۳۰ ساله دارد و وجود بلوک‌های بتنی پرشمار پلمب مقابل بناهای درحال ساخت که در کوچه پس‌کوچه‌های محله به چشم می‌خورد، بیانگر معضلات ساخت‌وساز در این محله است.
سال‌هاست شعار نوسازی و بهسازی بافت فرسوده در مشهد گوش ساکنان این مناطق را پر کرده است؛ سال۱۳۸۴ مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی درخصوص بافت‌های فرسوده در کشور صادر و عنوان شد ۲هزار و ۲۹۲ هکتار بافت فرسوده در مشهد وجود دارد که باید بازسازی شود. از همان سال‌ها چند نقطه از مشهد به عنوان مناطق اولویت‌دار در صدر بهسازی بافت قرار گرفتند که قلعه وکیل‌آباد یکی از آن‌ها بود.
حالا اما با گذشت بیش از ۱۶سال از آن مصوبه و تدوین وتصویب چند طرح تفصیلی، هیچ اتفاق مثبتی در بازسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده رخ نداده و قوانین سخت‌گیرانه شهرسازی چهره برخی مناطق را در داخل شهر مانند یک روستا باقی نگه داشته است.
مسئول یکی از دفاتر املاک محله وکیل‌آباد که از ساکنان محله هم هست، می‌گوید: در این سال‌ها هیچ مجوز ساختی به مالکان داده نشده است و حالا هم که مجوزهای نصفه و نیمه می‌دهند، به دلیل بالا رفتن هزینه‌های ساخت‌وساز و نبود سرمایه و البته تراکم بسیارکم، هیچ رغبتی به ساخت‌وساز وجود ندارد و وضعیت به این شکل درآمده است که بسیاری اقدام به ساخت‌وسازهای غیرقانونی کرده‌اند.
وی با تأکید بر عدم صدور سند برای املاک قولنامه‌ای در محله با اشاره به اینکه اراضی و زمین‌های حاشیه بولوار وکیل‌آباد به عنوان املاک پلاک۱۸۲ شناخته می‌شوند که در واقع همه از یک پلاک مادر هستند، ادامه می‌دهد: ادعای مالکیت برخی شرکت‌ها در ارگان‌های دولتی مانع از صدور سند این املاک شده است. نکته جالب درباره اراضی این محدوده این است که املاک قولنامه‌ای چند خیابان آن طرف‌تر برای سند می‌توانند اقدام کنند، اما همین مسیر برای زمین‌های محله وکیل‌آباد بسته است.
اسناد توسعه در انتظار تصویب
مسئول دفتر تسهیل‌گری و بازآفرینی محله وکیل‌آباد با اشاره به اینکه در قوانین جدید به زمین‌های بالای ۱۵۰مترمربع و سنددار پروانه ساخت با تراکم کم داده می‌شود، عنوان کرد: ساخت دو طبقه روی پیلوت نه برای صاحب زمین و نه برای سرمایه‌گذار توجیه اقتصادی ندارد و همچنین نوسازی بافت فرسوده محله نمی‌تواند برای اهالی جذابیت داشته باشد.
صفدری در گفت‌وگو با قدس افزود: گفته‌اند زمین‌های کمتر از ۱۵۰مترمربع به دلیل عرض کم معابر باید با یکدیگر تجمیع شوند وعقب‌نشینی داشته باشند این در حالی است که حدود ۵۰درصد معابر محله عرض بالای ۱۰متر دارند.
وی با بیان اینکه اسناد توسعه محله براساس شرح خدماتی که سازمان به ما داده است تدوین شده و منتظر تصویب در مراحل بعد هستیم، عنوان کرد: پروژه‌های پیشنهادی ما برای توسعه محله تهیه شده و به تأیید سازمان رسیده و درحال برآورد هزینه‌ها و البته تصویب اسناد توسعه هستیم که هنوز اتفاقی نیفتاده است.
وی مهم‌ترین مشکلی را که محله وکیل‌آباد با آن مواجه است بحث‌های حقوقی و مالکیتی می‌داند و می‌گوید: در بحث مشکلات بزرگ مالکی زمین‌های تحت تملک برخی شرکت‌های دولتی و همچنین قسمت‌هایی که خود شهرداری گرفته و بلاتکلیف باقی مانده موانع نوسازی بافت است و درزمینه مشکلات خرد مالکی هم قولنامه‌ای بودن و عدم صدور سند و پروانه از موانع اصلی اصلاح بافت فرسوده این محله است.
وی افزود: تا اوایل سال گذشته مشکل این بود که طرح تفصیلی ابلاغ نشده و زمین‌ها فریز شده بود، اما با ابلاغ طرح تفصیلی، موضوع نبود سند همچنان به عنوان مانع بزرگ بر سر راه صدور پروانه وجودارد، هرچند شهرداری قول‌هایی درخصوص صدور سند و پروانه برای قولنامه‌های متواتر در بافت‌های فرسوده داده، اما تاکنون اتفاق خاصی در این مورد هم نیفتاده است. وی با اشاره به اینکه در طرح تفصیلی، شکایت مردم درخصوص تراکم‌ها بود چراکه برای این منطقه براساس مناطق ویژه روستایی تراکم کم درنظر گرفته شده بود، افزود: در این زمینه با جلسه‌هایی که با مردم و برخی مسئولان برگزار شد مشاور طرح تفصیلی محله ملزم به بازنگری طرح شده تا در صورت امکان این مشکل حل شود و برای اهالی ساخت‌وساز در منطقه به صرفه‌تر شود، اما در این مورد هم هنوز اتفاقی نیفتاده است.
کلام آخر
با یک جست‌وجوی ساده نام قلعه وکیل‌آباد در اینترنت، گزارش‌های متعددی را خواهیم دید که در رسانه‌ها منتشر شده و در تمامی موارد متولیان این حوزه از برنامه‌ریزی و حل مشکل اهالی این محله قدیمی مشهد در آینده نزدیک سخن گفته‌اند. با این حال هیچ تغییری در وضعیت این محدوده ایجاد نشده و همچنان قلعه‌ای است که در حصار مشکلات گیر افتاده است.
خبرنگار: مهدی توحیدی
نظر شما