تحولات منطقه

۱۶ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۲:۱۴
کد خبر: ۸۱۲۳۱۷

مرگ الظواهری و بحران جانشینی در القاعده

علی رحمانی؛ کارشناس و پژوهشگر مطالعات تروریسم

در حال حاضر با معدوم شدن فرد شماره دوم القاعده به عقیده نگارنده شاهد بروز و ظهور دو سناریو در رابطه با آینده القاعده خواهیم بود...

زمان مطالعه: ۳ دقیقه

به گزارش قدس آنلاین، با توجه به  شرایط کنونی سیاسی-اجتماعی جهان و به ویژه ایالات متحده نشان دهنده اهمیت رویداد سیاسی انتخابات در آینده این کشور است که براساس نظر برخی صاحب نظران حوزه روابط بین الملل اقتدار سیاسی و حیثیت آن پس از جنگ اوکراین و تحولات اخیر مربوط به آن توسط روسیه و متحدانش به چالش کشیده شده است. فارغ از صحت و سقم این ادعا که از سوی برخی پژوهشگران روابط بین الملل مطرح شده است این مسئله کمتر قابل تردید است که حضور فضاحت بار و همراه با نگرانی کشوری که داعیه مبارزه با تروریسم و سروری و آقایی  بر جهان متمدن را دارد از کشوری که روزگاری در سال ۲۰۰۱م خود آتش جنگ را در آن افروخت یعنی افغانستان به راحتی توانست هیمنه آمریکا را حتی در بین دوستانش در منطقه نیز بشکند.

در  این میان بایدن و سایر سران هیئت حاکمه دموکرات در ایالات متحده آمریکا به این نتیجه رسیدند که حالا نیز مانند دوران حاکمیت باراک اوباما بر کاخ سفید سران حزب دموکرات برای پیروزی در انتخابات آتی و نیز غلبه بر جو ضد آمریکایی در افغانستان احتیاج به یک قربانی دارند. بنابراین با توجه به تضعیف بیش از پیش گروه تروریستی القاعده در  شرایط فعلی ایمن الظواهری را به عنوان قربانی سیاستهای داخلی و خارجی خویش برگزیدند این تروریست مصری الاصل که سابقه رهبری جریان سلفی جهاد اسلامی مصر را پیش از سفر به افغانستان در کارنامه دارد.

تئوریسین اصلی القاعده و رهبر بلامنازع آن پس از مرگ اسامه بن لادن در سال ۲۰۱۱م بود. هر چند بن لادن به دلیل شرایط کاریزماتیک و وجهه سیاسی خود توانست برای گروههای سلفی-تکفیری نقش یک رهبر مقتدر  و فرهمند را بازی کند. اما در فرایند تکوین تفکرات افراطی القاعده نباید از نقش ایمن الظواهری و کتاب مهم او با عنوان«المجاهدون تحت لواء الرسول الله(ص)» غافل شد. الظواهری علی الخصوص پس از ترور مرموز شیخ عبدالله عزام به همراه فرزندش در بندر کویته پاکستان در سال ۱۹۸۹م توانست نقش شماره دوم القاعده الجهاد و تئوریسین اصلی این گروه تروریستی را ایفا کند.

در سالهای اخیر پس از انشقاق القاعده عراق به رهبری ابوبکرالبغدادی از شبکه تروریستی القاعده الظواهری ابتدا سعی نمود تا با صدور پیامی نیروهای داعش را وادار به خروج از سوریه کند اما پس از مدتی شاهد این هستیم که البغدادی با اعلام تأسیس داعش از القاعده جدا شد. در این هنگام ناظران بین المللی تحولات مربوط به گروههای تکفیری شاهد شکل گیری یک جدال قلمی و اندیشه‌ای سنگین بین عناصر تئوریسین القاعده به رهبری ابوقتاده الفلسطیی و طرفداران و هواداران داعش و ابوبکرالبغدادی هستیم. جنگ فرهنگی فوق الذکر و دست آخر تأسیس داعش در سرزمینهای سوریه و عراق دست کم نشان دهنده این نکته بود که خاصیت کاریزماتیک رهبری بن لادن بر القاعده مانند یک ملاط اجتماعی عناصر ناهمگون برخواسته از ایدئولوژی نوسلفی‌گری را به هم چسپانده بود و با مرگ بن لادن باید منتظر بحران جانشینی و مرگ تدریجی این گروه تروریستی باشیم. رسانه‌های جهان پس از چندی در سال ۲۰۱۹م شاهد کشته شدن حمزه بن لادن فرزند اسامه بن لادن که شاید بتوان گفت الظواهری می خواست با اتکاء به نام و نسب وی قدرت را کمی به القاعده بازگرداند بود. با مرگ حمزه بن لادن بحرانت جانشینی در القاعد ه پس از ایمن الظواهری شدت گرفت. اکنون نیز با معدوم شدن فرد شماره دوم القاعده به عقیده نگارنده شاهد بروز و ظهور دو سناریو در رابطه با آینده القاعده خواهیم بود:

 در این حالت رهبران القاعده کاندیدای جهادی دیگری برای جاتنشینی الظواهری پیشنها خواهند داد و بدین ترتیب بحران جانشینی تشدید شده ناشی از مرگ الظواهری را حل خواهند نمود در این میان سیف العدل یا سایر رهبران جهادی القاعده می‌توانند گزینه خوبی برای جانشینی الظواهری باشند.

سناریوی دوم که چندان محلی از اعتنا ندارد شامل از هم پاشیدگی این گروه سلفی است. با توجه به این که به گزارش پایگاه خبری میدل ایست تصمیمات اساسی القاعده مدت زیادی است که توسط یک شورای رهبری پایین‌تر از رده فرماندهی گرفته می‌شد این نگاه به آینده القاعده کمتر می‌تواند محلی از اعراب داشته باشد.   

انتهای پیام/     

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.