به گزارش قدس آنلاین، در سال‌های اخیر تصادف با گونه‌های حیات‌وحش بر جمعیت گونه‌های جمعیت در معرض انقراض تاثیرگذار بوده است. به گفته حسن اکبری - معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست - سازمان نه تنها بودجه و اعتبارات کافی از دولت برای حفاظت دریافت نمی‌کند بلکه دچار موانعی برای درآمدزایی مستقل از دولت مواجه است بنابراین حفاظت به خوبی صورت نمی‌گیرد. تلف شدن یک قلاده یوز ماده که از اهمیت ژنتیکی بسیار بالایی برای حفظ این گونه در معرض خطر انقراض برخوردار بود، بار دیگر موجب پررنگ‌تر شدن ضرورت حفاظت بیشتر از زیستگاه‌ها و حیات وحش کشور شد.

عبداله سالاری، درآمدزایی دستگاه‌های متولی حفاظت را اقدامی درست دانست و گفت: حفاظت هزینه دارد و باید این هزینه تامین شود. تا زمانی که این هزینه منوط به دولت باشد به علت کمبود و کاستی‌های موجود احتمال اینکه حفاظت در آخرین اولویت باشد، وجود دارد. اگر سازمان حفاظت محیط زیست درآمدزایی مستقل داشته باشد می‌تواند بدون نیاز به بودجه دولتی بهترین حفاظت را انجام دهد.

وی در این راستا به مفهوم «بهره‌برداری پایدار» اشاره و اظهارکرد: در دنیا به این واژه بسیار تاکید می‌شود و توجه به این مفهوم بسیار دارای اهمیت است. در کشور منابع طبیعی تجدیدپذیر و غیرقابل تجدیدپذیری داریم که می‌توانیم از بخش منابع تجدیدپذیر بدون آسیب به اصل منبع بهره‌برداری کنیم. این منابع همیشه می‌توانند منبع درآمد خوبی برای بهره‌برداری پایدار باشند.

سالاری به ارائه راهکار در زمینه استفاده از منابع طبیعی تجدیدپذیر پرداخت و توضیح داد: ابتدا مسئله اساسی شناخت نسبت به این منابع است سپس سنجش و پایش را انجام دهیم که این منابع در چه سطحی هستند، آیا امکان بهره‌برداری از آن‌ها وجود دارد؟ اگر امکان بهره‌برداری وجود داشت، مرحله بعد بررسی میزان بهره‌برداری از منبع مورد نظر است. حیات وحش از جمله منابع طبیعی تجدید پذیر است.

وی افزود: این مراحل نیازمند پژوهش است و سازمان باید وارد مدیریت علمی شود. اقدام براساس دستورالعمل‌های همیشگی پاسخگو نخواهد بود چراکه شرایط اکولوژیک، اجتماعی و درآمدزایی هر منطقه با منطقه دیگر متفاوت است و این تفاوت با مطالعات علمی انجام شده مشخص می‌شود. براساس این مطالعات باید یک برنامه‌ریزی مدیریتی و درآمدزایی برای منطقه مورد نظر انجام دهند.

این متخصص اکولوژی و مدیریت حیات وحش با اشاره به درآمدزایی از پروژه تکثیر یوز پلنگ در اسارت گفت: نگهداری از یوز هزینه‌بر است اما تنها نباید به جنبه درآمدزایی از آن توجه و باید از چند جنبه به این موضوع نگاه کنیم. اولا جایگاه نگهداری یوز باید براساس استاندارها درست و اصولی طراحی شود و به نکات دامپزشکی برای او نیز توجه شود. اگر این شرایط فراهم شود بازدید عمومی از یوز برای کسب درآمد اتفاق قابل قبولی است.

وی افزود: ثانیا به بحث آموزشی و پژوهشی این مرکز بازدید نیز باید توجه کنیم. بازدید و گرفتن عکس و فیلم یادگاری به‌تنهایی کافی نیست بلکه باید این مکان به مرکز آموزه‌های محیط زیستی برای بازدیدکنندگان علاقه‌مند تبدیل شود. ثالثا می‌تواند به یک مرکز پژوهشی برای دانشجویان و محققان تبدیل شود تا مطالعات روی رفتارشناسی، بیولوژی و دیگر موضوعات مربوط به یوز انجام شود.

سالاری با توجه به این موضوع که درآمدزایی مستقل برای دستگاه‌های متولی حفاظت در دنیا اقدامی معمول و متداول است به کشورهای موفق در این زمینه اشاره کرد و گفت: کشورهای آفریقایی بسیار به این موضوع توجه دارند و اقداماتی را نیز انجام می‌دهند. تاجیکستان، قرقیزستان و پاکستان نیز نمونه‌های موفقی در حفاظت مشارکتی هستند. به عنوان مثال پاکستان بر گونه «کل مارخور» برنامه حفاظت مشارکتی را انجام داده و موفق نیز بوده است.

وی درباره راه اندازی قرق‌های اختصاصی به منظور درآمدزایی توضیح داد: قرق‌های اختصاصی در دنیا کاملا به‌صورت خودگردان، متداول و یکی از راه‌های حفاظت مشارکتی هستند. در ایران نیز چهار قرق‌ اختصاصی موفق داریم که خودگردان بوده و اشتغال‌زایی داشته‌اند. این قرق‌ها نه تنها باری بر دوش سازمان حفاظت محیط زیست نیستند بلکه با افزایش جمعیت حیات وحش و ایجاد کریدورهای امن، باری را نیز از دوش آن‌ برمی‌دارند.

سالاری قرق‌های اختصاصی را مصداق بارز حفاظت مشارکتی دانست و گفت: قرق‌ منصورآباد رفسنجان یکی از بهترین این قرق‌ها هستند.

این متخصص اکولوژی و مدیریت حیات وحش، به راه‌های کسب درآمد جزئی‌تر نیز اشاره کرد و گفت: سازمان محیط زیست می‌تواند ساز و کاری را برای گونه‌های تلف شده در تصادفات جاده‌ای در نظر بگیرد. به عنوان مثال با تاکسیدرمی این گونه‌ها مجموعه حیات‌ وحش موزه‌ها را تکمیل کنند و یک منبع درآمد کوچک برای خود داشته باشند.

سالاری با اشاره به مفهوم «حفاظت مشارکتی» اظهارکرد: IUCN به تازگی این اصل اساسی را در حفاظت سرلوحه کار خود قرار داده است. به گفته اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، حفاظت با مردم و توسط آنان انجام می‌شود و اگر مردم در این حفاظت مشارکت نداشته باشند، حفاظت موفقی نخواهیم داشت. جامعه محلی و افرادی که در امر حفاظت کمک می‌کنند باید از این کار منتفع شوند. تا زمانی که گونه‌های حیات‌ وحش برای جوامع محلی پیرامون زیستگاه خود انتفاعی نداشته باشند، حفاظت موفقیت‌آمیز نخواهد بود.

این متخصص اکولوژی و مدیریت حیات وحش افزود: بهترین راه برای سازمان حفاظت محیط زیست حرکت به سمت حفاظت مشارکتی است که با کمک مردم حفاظت را انجام دهد اما این اقدام در حال حاضر انجام نمی‌شود. وقتی یک گونه را مورد هدف حفاظت قرار می‌دهیم، سایر گونه‌های منطقه به تبع آن منتفع می‌شوند.

سالاری در پایان با بیان اینکه سازمان محیط زیست لازم است به سمت خصوصی سازی پیش رود، گفت: بهتر است مدیریت برخی مناطق حفاظت شده را به بخش خصوصی برون‌سپاری و بررسی کنیم که عملکرد سازمان در این ۴۰ سال با بودجه دولتی بهتر بوده است یا اقدامات بخش خصوصی؟