یک مطالبه‌گر و نقاد اجتماعی در ایران امروز، باید دارای شاخصه‌هایی باشد که در صورت وجود آن‌ها می‌تواند موجب رشد و اصلاح نواقص سیاسی شود و در صورت عدم وجود چنین شاخصه‌هایی در فرد خواهان بازبینی در مسائل جامعه، حتماً شاهد بازخورد منفی از تلاش‌های او خواهیم بود. نخستین شاخصه مطالبه‌گری و نقادی انقلابی اعتقاد و باور به حقانیت حکومت دینی است. به واسطه این باور است که فرد مطالبه‌گر سعی در تحقق آرمان‌های حکومتی خواهد کرد و بسترساز شکل‌گیری تمدن اسلامی خواهد بود. این باور بلند در فرد مطالبه‌گر موجب شکل‌گیری یک نگاه کلی و انگیزش برای برداشتن گام‌های وسیع و سازنده درون حکومتی و برون حکومتی می‌شود. در چنین حالتی فرد منتقد، دیگر با جزئی‌نگری، ارزش‌های کلی را نفی و تخریب نمی‌کند بلکه حل جزئیات را در راستای تقویت ارزش‌ها و منافع کلی سیاسی جامعه دنبال می‌کند. دومین شاخصه یک فرد منتقد اجتماعی به اخلاق‌مداری برمی‌گردد. وجود فضایل اخلاقی همچون صداقت، فروتنی، دلسوزی، اخلاص، شجاعت و انصاف ضمن نقد از ویژگی‌های اساسی افراد مطالبه‌گر محسوب می‌شود. یک مطالبه‌گر اخلاق‌مدار سعی بر اصلاح و رشد سیاست‌ورزی جامعه دارد و هرگز رویکرد تخریبی، انتقام‌جویی و کینه‌توزانه در مطالبات و نقادی خود ندارد. آگاهی و بصیرت سومین شاخصه و از مهم‌ترین ابزار نقد صحیح و سازنده است. کسی که آگاهی لازم نسبت به مسائل، مصالح نظام و سیاست‌های دینی و حکومتی و همچنین آگاهی از موضوع مورد مطالبه و نقد نداشته باشد حتماً به خطا می‌رود و مطالبات و نقادی او نقض غرض می‌کند و چه بسا می‌خواهد بسازد و اصلاح کند اما خراب می‌کند و آشفتگی ایجاد می‌کند. به عنوان چهارمین شاخصه نقادی، می‌توان به اهمیت روشمند بودن اشاره کرد. مطالبه و نقد غیرروشمند همان بولدوزری عمل کردن است. مطالبه غیرروشمند، همان بی‌توجهی به زمان، مکان و جایگاه خود و افراد است و همان عدم توجه به انتخاب کلمات و جملات و به کارگیری آن در وقت مناسب خود است. روشمندی مطالبه و نقد و مبتنی بودن مطالبه و نقد بر دین و عقلانیت حتماً موجب رشد و اصلاح امور است و عکس آن موجب تخریب و تضییع حقوق. آخرین شاخصه‌ای که می‌شود برای نقادی صحیح بیان کرد؛ استمرار و ثابت‌قدمی در مسیر مطالبه‌گری و نقادی است. به این معنا که هر جا لازم آید مطالبه و نقد اتفاق بیفتد. بزرگ‌ترین خطری که یک خرده‌گیر اجتماعی را تهدید می‌کند مسئله ورود به وادی محافظه‌کاری و تبعیض است. به همین دلیل باید تأکید داشته باشیم که مطالبه‌گر و تحول‌خواه اجتماعی موفق کسی است که از قید و بند روابط فامیلی، قومی و قبیله‌ای خود را رها می‌بیند و انتخاب بزرگ او ترجیح صلاح سیاسی جامعه به مصلحت‌گرایی شخصی است.
در همین باره رهبر انقلاب معتقدند: «معنای سیاست فقط این نیست که انسان طرفدار زید و مخالف عمرو باشد یا برعکس؛ سیاست یعنی نگاه به حرکت عمومی جامعه که کدام طرف داریم می‌رویم؛ آیا به سمت هدف‌ها داریم حرکت می‌کنیم یا زاویه گرفته‌ایم و داریم از هدف‌ها دور می‌شویم؟ ۳۱/۵/۱۳۹۵».
نظر شما