«نمی‌دانم مکرون دوست انگلیس است یا دشمن، اگر من نخست‌وزیر شوم او را بر اساس کردار قضاوت خواهم کرد نه گفتار»؛ «انگلیسی‌ها صرف‌نظر از رهبرانش و گاهی برخلاف رهبرانش، یک ملت دوست هستند»؛ این دو جمله که یکی از زبان «لیز تراس» نخست‌وزیر تازه‌کار انگلیس علیه فرانسه و دومی که پاسخ «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور سرزمین خروس‌ها به وی بود از شکراب شدن روابط میان دو کشور مهم اروپایی در مقطع کنونی حکایت دارد.
بوریس جانسون که حالا دیگر نخست‌وزیر پیشین انگلیس لقب می‌گیرد، البته پس از آن وارد گود شده و با انتشار پیامی به زبان فرانسوی تلاش کرد از دامنه تنش‌ها بکاهد. وی نوشت: «امانوئل مکرون دوست خیلی خوب ماست. آن‌ها برای مدت طولانی بسیار خوب بوده‌اند، از زمان ناپلئون». با وجود این، درگیری لفظی پینگ‌پنگی میان مقامات لندن و پاریس از تنش‌های زیرپوستی میان طرفین حکایت دارد. اما ریشه این تنش‌ها چیست؟
رقابت تاریخی دو بلوک قدرتمند اروپایی
سفیر پیشین کشورمان در نروژ و مجارستان در پاسخ به این پرسش معتقد است همواره رقابتی ژئوپلتیکی میان دو کشور وجود داشته است. دکتر عبدالرضا فرجی‌راد در این باره افزود: رقابت میان این دو بلوک قدرتمند اروپایی حتی پیش از دوران استعمار وجود داشته است.
این رقابت در دوره استعمار به اوج خود رسید و دو طرف به نزاع بر سر تقسیم جهان پرداختند. پس از جنگ جهانی دوم و با شکل‌گیری جنگ سرد و خطر نفوذ کمونیسم به اروپا طرفین به دلیل نگرانی از قدرت شوروی اختلافات را کنار گذاشتند. این استاد ژئوپلتیک و کارشناس مسائل بین‌المللی با اشاره به زمینه‌های ایجاد تنش بین لندن و پاریس تصریح کرد: انگلیس اکنون از اتحادیه اروپا خارج شده؛ برگزیت و مباحث بعدی آن خود به‌خود به تنش‌ها میان طرفین دامن زد.
ضمن اینکه امضای پیمان آکوس عاملی دیگر بر این تنش بود. این پیمان امنیتی سه‌جانبه بین استرالیا، ایالات متحده و بریتانیا برای ساخت زیردریایی هسته‌ای در تاریخ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۱ منعقد شد و قرارداد ۵۰میلیارد دلاری فروش تسلیحات فرانسه با استرالیا را بر هم زد. پاریسی‌ها پس از این اتفاق اعتماد خود به شریک غربی را از دست داده و دریافتند انگلیس همسایه قابل اعتمادی نیست.
دیپلمات پیشین کشورمان با بیان اینکه جنگ اوکراین نیز در این تنش مؤثر است، ادامه داد: اقدام روسیه در حمله به اوکراین در ظاهر موجب اتحاد در بلوک غرب شده است. با وجود این میان لندن و پاریس بر سر نوع برخورد با این بحران اختلاف وجود دارد. اروپا و فرانسه خواهان پایان سریع‌تر جنگ هستند اما آمریکا و به‌ویژه انگلیسی‌ها مایل‌اند تا تضعیف کامل روسیه پوتین نبرد را ادامه دهند. اختلافات طرفین زیاد است اما آن‌ها سعی در مدیریت آن دارند. در برخی موارد هم مانند همین لفاظی‌های اخیر این زخم سر باز کرده و دو طرف انتقاد از یکدیگر را علنی می‌کنند.
اوکراین و رو شدن اختلافات زیرپوستی
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید هم در این‌باره می‌گوید: همه می‌دانیم تنش‌ها بین دو کشور پیشینه تاریخی دارد. روابط طرفین در سده‌های اخیر هم ملغمه‌ای از تنش و همکاری بوده است؛ از جنگ‌های مذهبی ۱۰۰ساله گرفته تا دوره ناپلئون که اختلافات به اوج رسید و سپس همکاری علیه آلمان در جنگ جهانی.
دکتر علیرضا ثمودی پیله رود تصریح کرد: از این مسئله که بگذریم پس از برگزیت و خروج انگلیس از اتحادیه اروپا دوره‌ای جدید در روابط طرفین آغاز شد. چند ماه پیش هم شاهد بودیم مکرون، بوریس جانسون را دلقک خطاب کرد. تعداد پرونده‌های حقوقی مورد اختلاف میان فرانسه و انگلیس زیاد است که ازجمله آن‌ها می‌توان به نحوه برخورد با مهاجران، تنش بر سر مجوزهای ماهیگیری در آب‌های سرزمینی طرفین و اختلافات بر سر وضعیت ایرلند شمالی پس از برگزیت اشاره کرد. پیامدهای پیمان آکوس هم هست.
این تحلیلگر با بیان اینکه رقابت‌های امنیتی و دفاعی بر سر رهبری اروپا را هم باید به این پازل اختلافات افزود، تصریح کرد: بین دو کشور بر سر رهبری اروپا اختلاف عمیق و تاریخی وجود دارد. حتی زمانی که لندن عضو اتحادیه بود فرانسه می‌خواست سیاستی مستقل از اتحادیه و ناتو را پیش ببرد. اما لندن سیاست خود را در نزدیکی به واشنگتن تعبیر می‌کرد.
وی با بیان اینکه جنگ اوکراین هم بر این تنش‌ها دامن زده است، گفت: هر چقدر از روزهای آغازین جنگ که همگرایی احساسی میان غرب علیه دشمن واحد ایجاد کرد دور شویم اختلافات بیشتر نمایان می‌شود. به‌ویژه این اختلاف بین کشورهای شرقی اروپا که خواهان رویکرد سخت‌تر مقابل روسیه هستند و غرب که رویکرد متعادل‌تری را می‌پسندند و همچنین بین انگلیس و غرب اروپا به رهبری فرانسه بروز خواهد کرد. هر چقدر هم از زمان آغاز جنگ دور شویم تحت تأثیر مشکلات اقتصادی و همچنین نزدیک شدن فصل سرما و بحران انرژی این تنش‌ها بیشتر خواهد شد؛ با وجود این، ملاحظات طرفین برای مقابله با روسیه همچنان غرب را متحد نگه خواهد داشت.
خبرنگار: هدایت جاویدان
نظر شما