به گزارش قدس آنلاین، یکی از مهم‌ترین اتفاقات چند ماه اخیر در حوزه انرژی؛ بحران اوکراین، تغییر روابط گازی روسیه و اروپا و در نهایت انفجار خط لوله نورد استریم 2 بوده است؛ موضوعی که باعث متضرر شدن کشورهای شمال اروپا نظیر آلمان شد. از طرف دیگر، به‌ دلیل محدودیت عرضه‌کنندگان گاز و ذخیره‌سازی از طریق LNG در دنیا، مشتریان دیگری برای گاز روسیه پیدا شده‌اند که از جمله آنها می‌توان به چین، پاکستان، افغانستان و ترکیه اشاره کرد. حتی هفته گذشته ترکیه برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه با کمک گاز روسیه اعلام آمادگی کرد. از این‌رو به نظر می‌رسد روسیه در این راستا با مشکل جدی روبه‌رو نخواهد بود.
اما با خروج نیمی از گاز روسیه از بازار اروپا، مهم‌ترین بحث در این زمینه، انتقال گاز روسیه به کشورهای متقاضی گاز عمدتاً در قاره آسیا از مسیر ایران است؛ موضوعی که سبب شده است ایران به‌عنوان شاهراه ترانزیتی دنیا، بسیار مورد توجه قرار بگیرد. ایران به‌ دلیل گسترش خطوط گاز در سطح کشور و همچنین دسترسی به منابع عظیم گاز در پارس‌جنوبی، تنها کشوری است که امکان سوآپ گاز روسیه را خواهد داشت. ایران با استفاده از ظرفیت سوآپ گاز روسیه، گاز مورد نیاز صنایع و بخش خانگی در بخش‌های شمالی کشور را تأمین خواهد کرد و به جای آن، امکان صادرات از طریق LNG در جنوب کشور را خواهد داشت. نکته بسیار مهم دیگر در این زمینه، امکان خرید گاز مازاد روسیه با توجه به تخفیفات بسیار جذاب این کشور برای فروش گاز خود است که موجب می‌شود ایران به فکر صادرات به کشورهای همسایه از جمله عراق و پاکستان و حتی تأمین گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها از این طریق باشد تا بتواند گازوئیل و سوخت مایع مورد استفاده نیروگاه‌ها را در زمستان صادر کند.
خرید یا سوآپ گاز روسیه در این بین مهم‌ترین رویکرد دولتمردان دولت سیزدهم در وزارت نفت است تا بتواند علاوه‌ بر تأمین پایدار نیاز گازی صنایع و نیروگاه‌ها، کشور از محل این قرارداد به درآمدهای ارزی بسیار بالایی دست پیدا کند.
طبق داده‌های بورس انرژی، تنها با جایگزینی گاز مازاد روسیه با میعانات و سوخت مایع مورد استفاده نیروگاه‌ها و یوتیلیتی صنعت و صادرات سوخت مایع، درآمد بیش از 6 میلیارد دلاری برای کشور مهیا خواهد شد.
مبنای این محاسبه نیز مصرف گازوئیل و مازوت نیروگاه‌ها در سال گذشته است. در این رابطه جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به خبرگزاری فارس گفته بود: سال گذشته روزانه 25 میلیون لیتر گازوئیل و 16 میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌ها مصرف شد. در حال حاضر طبق آمار بورس انرژی، قیمت هر لیتر گازوئیل 0.78 دلار و قیمت هر لیتر مازوت 0.47 دلار است.
طبق محاسبات اگر هر مترمکعب گاز روسیه با قیمت فعلی صادرات گاز ایران به ترکیه یعنی 0.25 دلار، وارد شده و جایگزین گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها شود، ایران می‌تواند با صادرات سوخت مایع، سالانه 6 میلیارد دلار «سود» کسب کند.
این در حالی است که برخی اعلام می‌کنند ایران با این حجم از ذخایر بزرگ انرژی و پارس‌جنوبی دلیلی برای واردات گاز از روسیه ندارد؛ این در حالی است که ناترازی گاز به‌ دلیل مصرف بسیار بالای مشترکان پرمصرف در بخش خانگی در زمستان، موجب می‌شود کشور با وجود برداشت حداکثری از میادین گازی پارس‌جنوبی، با مشکلات فراوانی در زمستان روبه‌رو شود و قطعی گاز صنایع نیز یکی از آسیب‌های جدی این موضوع است. بنابراین واردات گاز به جای تعطیلی صنایع و نیروگاه‌ها و همچنین صادرات گازوئیل و مازوت جایگزین، قطعاً راهکار بهینه‌تری خواهد بود. همچنین خرید گاز روسیه با وجود تخفیفات مناسبی که در نظر گرفته شده و همچنین صادرات آن به کشورهایی نظیر عراق، ترکیه و پاکستان که نیاز مصرفی جدی در زمستان دارند، فرصت ایده‌آلی برای ایران فراهم خواهد کرد که به هاب انرژی منطقه نیز تبدیل شود.
همچنین به‌ دلیل صرفه اقتصادی واردات گاز در ایام مختلف سال، بسیاری از کشورهای تولیدکننده گاز نیز با توجه به آورده اقتصادی واردات گاز از کشورهای مختلف، دست به این کار زدند. به طور مثال طبق گزارش BP در سال ۲۰۲۱، روسیه و امریکا بزرگ‌ترین دارنده و تولیدکننده گاز دنیا به ترتیب ۱۰.۵ و ۷۶ میلیارد مترمکعب گاز از ترکمنستان و کانادا وارد کرده و با استفاده از مزیت جغرافیایی خود از این معامله سود کرده‌اند. در نتیجه خرید گاز از روسیه توسط ایران با توجه به مزایای فراوانی که برای ایران خواهد داشت و موجب درآمدزایی ارزی خواهد شد، امر مرسومی در حوزه تجارت گاز تعریف می‌شود. تجارت گاز تنها محدود به صادرات نیست.
در کنار این موضوع، همچنین به‌ دلیل سوآپ گاز روسیه از طریق جنوب ایران، صنعت LNG کشور از طریق این سیاست و ورود تکنولوژی‌های روسی، به‌ طور جدی توسعه و رشد خواهد یافت. همچنین این اقدام دولت در خرید یا سوآپ گاز روسیه به درهم‌تنیدگی روابط اقتصادی و سیاسی ایران با کشورهای منطقه و همچنین منجر به تقویت موقعیت سیاسی ایران در منطقه خواهد شد.
همه این عوامل نشان از این دارد که سوآپ یا خرید گاز روسیه علاوه‌ بر ایجاد یک بازی دو سر برد برای ایران، با توجه به نیاز بالا به گاز در فصل سرد سال برای کشورهای منطقه نیز یک بازی پرسود خواهد بود که ایران باید بیشترین نفع را از وضعیت فعلی ببرد.
در ادامه با توجه به اهمیت موضوع، با دو نفر از اعضای کمیسیون انرژی مجلس در رابطه با اهمیت سوآپ یا خرید گاز روسیه به گفت‌وگو پرداختیم.
شکسته شدن تحریم‌ها و تبدیل شدن ایران به هاب انرژی منطقه با سیاست خرید یا سوآپ گاز روسیه
عبدالعلی رحیمی مظفری، عضو هیأت رئیسه کمیسیون انرژی در گفت‌وگو با «ایران» در مورد سوآپ گازی بین ایران و روسیه گفت: سال‌ها است که از طرف امریکا این برنامه‌ریزی صورت می‌گیرد که به نحوی اثرگذاری ایران در حوزه انرژی را حذف کند و در این رابطه سیاست‌های مختلفی را هم پیاده کرده است.
عضو هیأت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: امریکا بعد از اینکه بحث تحریم‌ها را به‌ صورت جدی در حوزه نفت پیش کشید و ایران به سمت پالایشگاه‌سازی و پتروشیمی پیش رفت، آنها نیز سیاست مشابه این را پیاده کردند و به نحوی تلاش کردند این اثرگذاری و سرمایه‌ای که ما داریم را به حاشیه ببرند.
وی ادامه داد: تحریم بزرگ‌ترین تهدید علیه ما بود که آنها از آن استفاده کردند و تا الان هم موفقیت‌هایی در این حوزه داشته‌اند و تمام تلاش‌شان را انجام داده‌اند که به نحوی با تحریم‌ها ما را از حوزه انرژی حذف کنند. یکی از مواردی که می‌تواند اثرگذاری ما را در حوزه انرژی با توجه به جایگاهی که هم از لحاظ نفت و گاز در خاورمیانه و هم در کل دنیا داریم حفظ کند، بحث سوآپ و حفظ جایگاهمان در هاب انرژی است.
وی ادامه داد: کاری که ما باید انجام دهیم این است که به نحوی با قدرت‌های بزرگ این حوزه همچون روسیه قراردادهایی داشته باشیم که این قراردادها بتوانند اثرگذاری بالایی داشته باشند. ممکن است با کشور اروپایی خاصی که از لحاظ تکنولوژی نیز قوی است قراردادهایی برای بحث مبادلات‌مان ببندیم.
وی گفت: اثرگذاری پیمانی همانند پیمان همکاری شانگهای یا پیمان‌هایی که بین کشورهای تولیدکننده نفت برای ما دارد، قطعاً بسیار بالا است. با هر کدام از این کشورها که بتوانیم به‌ صورت جداگانه ارتباط خاصی داشته باشیم، طبیعتاً تقویت‌ کننده ما در حوزه انرژی و جایگاه ما در حوزه هاب انرژی است و وقتی این اتفاق بیفتد می‌توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم.
رحیمی مظفری تصریح کرد: این قراردادها، هم می‌تواند به‌ صورت مستقیم برای ما درآمد داشته باشد و هم می‌تواند غیرمستقیم در سرمایه‌گذاری کشورهایی که به نحوی با ما در ارتباط هستند اثرگذار باشد؛ کاری که الان امریکا انجام می‌دهد این است که ما را از گردونه حذف کند یعنی اهمیت ایران را در این بازار از بین ببرد.
وی افزود: نیاز است دنیا به ما به چشم اثرگذار در حوزه انرژی نگاه کند. وقتی این نگاه باشد طبیعتاً سرمایه‌گذارانی که در دنیا می‌خواهند در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند نگاه‌شان به ما هست و نمی‌توانند این کار را بدون ما انجام دهند و اگر هم بخواهند آن جایگاه را به‌ صورت مقطعی حذف کنند به خاطر پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های خدادادی که ما داریم نمی‌توانند ما را حذف کنند البته ممکن است در برهه‌هایی توقف‌ها و تأخیرهایی بدهند که همین باعث ضرر به کشور خواهد شد.
عضو هیأت رئیسه کمیسیون انرژی خاطرنشان کرد: مسأله به کارگیری سیاست سوآپ یا خرید گاز روسیه توسط ایران می‌تواند ما را به‌ کشور هاب انرژی تبدیل کند که طبیعتاً سرمایه‌گذاران بیشتری از ما استقبال می‌کنند و خود به خود تحریم‌ها نیز شکسته می‌شود.
موضوع سوآپ یا خرید گاز روسیه و صادرات آن، فرصت مهمی برای ایران است که دست برتر را در منطقه در حوزه انرژی داشته باشد.
قاسم ساعدی عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با «ایران» در مورد سوآپ گازی بین ایران و روسیه‌ گفت: جنگ روسیه و اوکراین و خلأیی که در اروپا و کشورهایی که انرژی‌شان را از روسیه تأمین می‌کنند فرصتی برای ما در حوزه تأمین انرژی سایر کشورها ایجاد می‌کند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: روسیه حتی زیرساخت‌های برق اوکراین را هم زده است و کشورهایی از اروپا که برق از اوکراین می‌گرفتند در خاموشی به سر می‌برند و این فرصتی برای ما است که باید از آن استفاده کنیم. خوشبختانه دولتمردان ما در حوزه انرژی خوب کار کرده‌اند، روسیه همیشه کنار ما بوده است ما نیز باید در بعد سیاسی به‌ صورت غیرمستقیم و در بعد اقتصادی به‌ صورت مستقیم کنارشان باشیم. گاز روسیه را با قیمت معقول و طبیعی خریداری و وارد کنیم و به کشورهای دیگر صادر کنیم.
وی ادامه داد: قطعاً با سوآپ انرژی، هم اشتغالزایی در کشور ایجاد می‌شود و هم به نفع صنعت و تولید ما است چراکه باید تکنولوژی و ابزار آن را از شرکت‌های داخل کشور تأمین کنیم، هر کجا که لوله‌اش را بخواهیم بکشیم باید در اینجا تولید کنیم، هر کجا ایستگاه پمپاژی بخواهند باید اینجا ایجاد کنند؛ ایستگاه پمپاژ و تکنولوژی آن را باید داشته باشیم و از افراد ماهر استفاده کنیم.
وی افزود: در واقع با سوآپ گازی بین ایران و روسیه هم اشتغال ایجاد می‌شود و هم ارزآوری برای کشور دارد و اثر مستقیمی در اقتصاد کشور دارد چراکه ما می‌توانیم با قیمت بالاتر به کشورهای اروپایی یا حتی همسایگان خود بفروشیم. موضوع سوآپ یا خرید گاز روسیه و صادرات آن، فرصت مهمی برای ایران است که دست برتر را در منطقه در حوزه انرژی داشته باشد.
نماینده مردم دشت آزادگان در مجلس گفت: با توجه به در پیش بودن زمستان سناریوهای زیادی در مورد گاز وارداتی و گاز تولید شده ما مطرح است. این سناریوها در مرحله چکش‌کاری است و مطالعات نهایی صورت می‌گیرد که ممکن است گازهایی که از خارج وارد می‌کنیم به شمال کشور و استان‌های سردسیر روانه کنیم و گاز خودمان را به کشورهای اروپایی یا منطقه صادر کنیم. واردات یا سوآپ گاز روسیه برای ایران نفع و صرفه جدی دارد و هر جا که سود و منفعت اقتصادی ما ایجاب می‌کند و رفاه حال شهروندان ما مطرح باشد به اولویت‌ها نگاه می‌کنیم و همان‌گونه عمل می‌کنیم.
وی تأکید کرد: دولتمردان ما در بحث توسعه دیپلماسی سیاسی و انرژی، خوب حرکت کرده‌اند. ما در شرایط خوب جهانی هستیم چون کشورهای اروپایی که از سالیان متمادی همصدا با امریکا بودند و ما را مورد تحریم قرار دادند با توجه به خلأیی که برایشان ایجاد شده است ‌و نیازی که دارند دست نیاز به سمت ما دراز کرده‌اند و خود به خود نسخه تحریم آنها منسوخ شده است. وجود ایران و ورودش به عرصه تأمین انرژی امری ضروری است.

برش
یکی از بندهای تفاهم اخیر ایران و روسیه در زمینه انرژی، سوآپ فرآورده نفتی روسیه بوده است که مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در این خصوص می‌گوید: با سوآپ فرآورده روسیه، افزون بر کاهش هزینه ترانزیت، می‌توانیم یک حق سوآپ یا سوآپ فی نیز به ازای هر بشکه دریافت کنیم که سود ایران را در این معامله دوچندان می‌کند.
به گزارش شانا، جلیل سالاری با اشاره به برنامه سوآپ نفت و فرآورده نفتی روسیه عنوان کرد: اگر بتوانیم فرآورده کشورهای حاشیه خزر را از شمال کشور دریافت و در همان جا مصرف کنیم و معادل آن را در جنوب به آن کشور تحویل دهیم، هزینه ترانزیت فرآورده ایران از جنوب به شمال کاهش می‌یابد و یک مزیت برای ایران محسوب می‌شود.
معاون وزیر نفت در امور پالایش اظهار کرد: زیرساخت‌هایی نیز برای سوآپ یا خرید فرآورده از شمال کشور در بندر نکا و نوشهر وجود دارد و کشتی‌های ۲۵۰۰ و ۵هزار تنی و حتی در صورت لایروبی حوضچه تا ۱۱ هزار تنی می‌توانند در این بنادر پهلوگیری کنند و عملیات تخلیه را انجام دهند.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی تأکید کرد: در حال حاضر می‌توانیم بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه نفت روسیه را از شمال سوآپ کنیم و در پالایشگاه‌های تهران و تبریز به مصرف برسانیم، اما تنها گلوگاه زیرساختی، ظرفیت اسکله‌های بنادر شمالی است که فقط روزانه ۹۰ هزار بشکه می‌توانند دریافت کنند که البته قابلیت توسعه وجود دارد.
سالاری بیان کرد: البته ما نباید فقط به سوآپ فرآورده نفتی روسیه فکر کنیم، بلکه موضوع خرید و فروش یا تجارت فرآورده نیز می‌تواند در دستور کار و مذاکره قرار گیرد.
منبع: ایران