به گزارش قدس خراسان آنلاین، مسئله کودکان خیابانی از پدیده‌های دیرپا و آشنا برای جوامع بشری بوده و تنها به ایران یا کشورهایی خاص محدود نمی‌شود؛ اما در کشورهای در حال توسعه این پدیده با شدت و دشواری‌های بیشتری همراه است.
پیامدهای ناشی از تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در چند دهه اخیر، کشورهای در حال توسعه را با چالش‌های بسیاری برای دستیابی به توسعه مواجه کرده است. توسعه سریع شهرنشینی، مهاجرت‌های غیر قابل کنترل و گسیل شدن جمعیت‌های روستایی به شهرها و... از تبعات این دگرگونی‌ها در ساختار نظام‌های اجتماعی است.
پدیده کودکان خیابانی، یکی از پیامدهای ناشی از این عوامل بوده که در حال حاضر به علت روند رو به افزایش و تأثیرات عمیق فردی و اجتماعی آن باید بیش از پیش مورد توجه مسئولان و دست‌اندرکاران امور اجتماعی قرار گیرد و برای پیشگیری و کاهش آسیب‌های ناشی از آن باید از کارهای بیشتر و کاربردی‌تری بهره‌مند شوند.
طرحی که باید ساماندهی می‌کرد
سازمان بهزیستی بر اساس ماده واحده لایحه قانونی مصوب ۱۳۵۹ در راستای تحقق مفاد اصول ۲۱ و ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از جمله حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست و نیازمند و ارائه خدمات مختلف به کودکان، تدارک امکانات پیشگیری و توان‌بخشی حرفه‌ای و اجتماعی به توانخواهان جسمی و روانی، تجدید تربیت منحرفان اجتماعی و حمایت و نگهداری از کودکان و اطفال بی‌سرپرست و معلولان غیرقابل توان‌بخشی و سالمندان نیازمند و آموزش نیروی انسانی، تأمین موجبات تشویق، جلب مشارکت و فعالیت گروه‌های داوطلب و مؤسسات غیردولتی تشکیل شده است.
از این رو به عنوان سازمان متولی سلامت اجتماعی، عهده‌دار سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای تحقق اهداف متعالی نظام مقدس جمهوری اسلامی در زمینه ایجاد جامعه‌ای سالم با رویکرد کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی آحاد جامعه است. در همین راستا موضوع کودکان کار و خیابانی به عنوان پنج آسیب اولویت‌دار در کشور ناشی از شرایط نامناسب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از جمله فقر، بیکاری، مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک، بروز حوادث طبیعی و انسان‌ساخت، شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی، همچنین ورود اتباع خارجی به ویژه به شکل غیرمجاز، همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مهم سازمان بهزیستی در راستای ساماندهی و توانمندسازی آن‌ها بوده است. با این حال سؤال اینجاست که سازمان بهزیستی خراسان رضوی تاکنون و در یک سال گذشته تا چه میزان و با چه آماری در اجرایی کردن این طرح موفق بوده است.
معاون اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی در گفت‌وگو با قدس در تعاریف مختلف کودکان کار و کودکان خیابانی گفت: کودک کار و خیابان به فرد زیر ۱۸ سال (اعم از دختر و پسر) اطلاق می‌شود که در شهرهای بزرگ برای ادامه بقای خود مجبور به کار یا زندگی در خیابان، کارگاه‌ها و یا اماکن پرتردد عمومی است. این کودکان ممکن است تابعیت ایرانی و غیر ایرانی داشته باشند.
خیابان، خانه امن کودکان خیابانی
شهره شاهرودی افزود: کودکان کار که تعدادشان از همه زیادتر است، بیشتر در خیابان کار می‌کنند؛ اما هنوز با خانواده خود در ارتباط هستند. این کودکان احساس می‌کنند خانواده‌ای دارند. آنان به دلیل شرایط خانواده مجبور به کار شده‌اند و به درآمد خانواده کمک می‌کنند. در حالی که کودکان خیابانی، گروهی کوچک‌تر؛ اما پیچیده‌تر هستند که خیابان را خانه خود می‌دانند. خانواده آن‌ها به دلایلی از جمله اعتیاد به مواد مخدر یا الکل، سوءاستفاده جنسی و... کاری برای کودک انجام نمی‌دهند و کودک به این دلیل در خیابان زندگی می‌کند و خیابان از خانه آن‌ها امن‌تر است.
شاهرودی در ادامه ضمن اشاره به حمایت‌های متفاوتی که بهزیستی از این کودکان انجام می‌دهد افزود: در صورتی که کودک کار بدون سرپرست مؤثر یا بی‌سرپرست و بدسرپرست باشد، می‌تواند از خدمات اقامت طولانی مدت در مراکز شبانه‌روزی تا زمان استقلال فردی بهره‌مند شود.همچنین در صورتی که پدر معلولیت داشته یا مادر سرپرست خانوار بوده و به دلیل مشکلات معیشتی، کودک وارد چرخه کار شده باشد، سرپرست خانوار زیر پوشش بهزیستی قرار خواهد گرفت.
وی اضافه کرد: در صورتی که کودک بدون والدین مؤثر باشد و بستگان وی صلاحیت نگهداری از او را داشته باشند کودک می‌تواند از خدمات دریافت امداد ماهیانه بهره‌مند شود. ضمن اینکه کودکان شناسایی شده ایرانی یا اتباع دارای مجوز اقامت قانونی، خدمات توانمندسازی فردی و خانوادگی را بر اساس قوانین و ظرفیت‌های موجود دریافت می‌کنند.
معاون اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی درخصوص مشکلات عمده کودکان کار و کودکان خیابانی گفت: با توجه به شناسایی‌های صورت گرفته در دوره‌های زمانی مختلف بیش از ۶۰درصد کودکان کار و خیابان را اتباع تشکیل می‌دهند که بیشتر آن‌ها بدون اجازه اقامت قانونی وارد کشور شده‌اند و به دلیل فقر و مسائل معیشتی خانواده‌هایشان وارد خیابان شده‌اند. نداشتن مجوز اقامت قانونی، موضوع توانمندسازی و ارائه خدمات به این کودکان را با چالش‌های زیادی مواجه کرده است؛ چرا که بدون حل مسئله اقامت، امکان ارائه خدمات توانمندسازی برای این کودکان و خانواده‌هایشان وجود ندارد.در مورد کودکان ایرانی نیز عمده‌ترین مشکل ورود کودکان به چرخه کار و خیابان، کمک به اقتصاد خانواده و بهبود وضعیت معیشتی خانواده‌هاست.
اورژانس اجتماعی؛ حامی کودکان کار
این مسئول در توضیح میزان تماس مردمی با اورژانس اجتماعی و مداخله و حمایت از این کودکان توسط اورژانس ۱۲۳ افزود: کودکان کار و خیابان، یکی از گروه‌های هدف اورژانس اجتماعی بوده و در صورت تماس با خط ۱۲۳ خودرو به محل مراجعه و مداخله‌های لازم را انجام می‌دهند و در صورت حضور نداشتن کودک در آدرس اعلام شده، موارد به خط ۱۳۷ شهرداری اعلام می‌شود تا اقدام‌های لازم صورت گیرد.
وی با اشاره به اینکه از ابتدای سال تا کنون ۴۷ مورد تماس درباره کودکان کار و خیابان با خط ۱۲۳ برقرار شده است، گفت: زمانی که موضوع کودک‌آزاری در هر نوع مطرح باشد، بر اساس قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، کارشناسان اورژانس اجتماعی مداخله کرده و در صورت لزوم برای جداسازی کودک از خانواده و انتقال به مراکز شبانه‌روزی اقدام می‌کند.همچنین در صورتی که با خدمات سرپایی مشکل مرتفع شود، ارجاع کودک و خانواده به مرکز مداخله در بحران صورت خواهد گرفت.
از کودکان غیر ایرانی بی‌هویت
در همین راستا محمد غفاری‌زاده، نماینده بهزیستی در کمیته ساماندهی کودکان کار و خیابان خراسان رضوی نیز افزود: بیش از۷۰درصد از کودکان کار در مشهد را کودکان غیر ایرانی تشکیل می‌دهند و چون این کودکان هیچ مدرک هویتی مشخصی ندارند، امکان اینکه بتوانیم آن‌ها را زیر پوشش داشته باشیم، وجود ندارد. با این حال اما از حمایت‌ها و خدمات روزانه‌مان مانند خدمات مددکاری و درمانی برخوردار می‌شوند.
وی در پاسخ به این سؤال که کودکان خیابانی دارای چه رده سنی هستند، گفت: اغلب رده سنی ۷ تا ۱۲سال و ۱۲ تا ۱۷سال هستند که بیشتر آمار این کودکان را همان رده سنی ۱۲تا ۱۷ سال تشکیل می‌دهند.
غفاری‌زاده ادامه داد: در حال حاضر دو مرکز حمایتی آموزشی کودکان و خانواده با ما همکاری دارند که به صورت روزانه خدماتی را به این کودکان ارائه می‌دهند. همچنین یک مرکز دولتی در بحث نگهداری کودکان با ما همکاری می‌کند.
خبرنگار: تکتم بهاردوست
نظر شما