به گزارش قدس آنلاین، یکی از قوی‌ترین زمین‌لرزه‌هایی که در یک قرن اخیر در ترکیه رخ داد، حوالی ساعت چهار صبح روز دوشنبه بود و ساکنان را از خانه‌هایشان فراری داد و لرزه‌هایی را تا دوردست‌های لبنان فرستاد؛ بنابر آخرین آمارهای اعلام شده، کشته‌های این زلزله در ترکیه و سوریه به بیش از ۴ هزار و ۳۰۰ نفر رسیده‌است.

پس از این فاجعه تاریخی نرخ ارز این کشور افت چشمگیری را تجربه کرد و به ۲۲.۷۰ لیر در برابر پوند و ۱۸.۸۵ لیر در برابر دلار کاهش یافت، در حالی که معیار اصلی سهام کشور تا ۴.۶ درصد کاهش یافت. بورسا استانبول از توقف موقت معاملات سهام چند شرکت در منطقه زلزله زده خبر داد و با گذشت روز اسامی بیشتری را به لیست اضافه کرد.

تقویت دلار آمریکا نیز در سقوط دیگر ارزها در سبد جهانی، بی‌تاثیر نبوده‌است؛ با توجه به عملکرد سیاستگذاران پولی ایالات‌متحده و واکنش شاخص دلار به اثرات آن گروهی از تحلیل‌گران بر این باورند که ثبت تورم ۲ درصدی با توجه به کاهش سرعت نرخ بهره در سال ۲۰۲۳ امکان‌پذیر نخواهد بود و با افزایش نرخ بهره در سال جدید شاخص دلار تقویت خواهد شد.

سرگذشت تلخ لیر ترکیه در سال‌های اخیر

از سال ۲۰۱۳، ارزش لیر ترکیه به طور پیوسته کاهش یافته است؛ در سپتامبر ۲۰۲۱، ۱ دلار آمریکا حدود ۸ لیر ترکیه ارزش داشت؛ اما تا دسامبر ۲۰۲۲، این رقم به نزدیک به ۱۹ رسیده است. یکی از پیامدهای اصلی این کاهش ارزش تورم است که حال سر سفره تمام شهروندان ترکیه مهمان است!

وقتی ارزش ارزها کاهش می یابد، وارداتی‌ها گران می شوند. با توجه به اینکه ترکیه واردکننده کالاهایی مانند سوخت، مواد یا فناوری هستند، ارز ضعیف تر به معنای قیمت بالاتر است. تورم سرسام‌آور و سقوط لیر میلیون‌ها ترک را به آستانه نابودی مالی رسانده و کارخانه‌ها، کشاورزان و خرده‌فروشان را در سراسر کشور به شدت تحت فشار قرار داده است.

بر اساس نظرسنجی مرکز تحقیقات اجتماعی Yöneylem، بیش از دو سوم مردم در ترکیه برای پرداخت هزینه غذا و تامین هزینه کرایه خانه خود با مشکل مواجه هستند که به افزایش بیماری های روانی و بدهی دامن می زند. این زمین لرزه همچنین اردوغان را در آستانه انتخاباتی که در ماه مه برگزار می‌شود، تحت فشار قرار داده‌است و ابهامات بیشتری را به کارنامه آن وارد آورده‌است؛ اما اقتصاد ترکیه همواره در مسر فروپاشی نبوده‌است.

موسسه آمار ترکیه در آخرین گزارش خود تورم در ماه اکتبر را بالاترین میزان در ۲۵ سال گذشته یعنی ۸۵.۵ درصد اعلام کرد، اگرچه بسیاری ادعا کرده اند که نرخ واقعی احتمالاً حتی بالاتر است. تحلیلگران مستقل در ENAG برآورد کردند که تورم سالانه در واقع ۱۷۶.۰ درصد است.

کسب‌وکارهای ترکیه تحت تأثیر کاهش ارزش لیر قرار گرفته‌اند که باعث افزایش هزینه‌های تولید شده است، در حالی که دستمزد مردم کاهش یافته است و قدرت خرید آن‌ها پایین آمده‌است.

در این بین رشد قوی تولید ناخالص داخلی که ترکیه در دهه‌های گذشته تجربه کرد، در وهله اول «حتی پایدار» نبود. برخی از اینها به دلیل مسائل ساختاری عمیق تر است، مانند کسری حساب جاری ترکیه، به این معنی که ترکیه بیش از صادرات خود وارد می کند، اما عامل کلیدی دیگری وجود دارد، نرخ بهره.

هنگامی که اقتصادها به سرعت رشد می کنند، افزایش نرخ بهره اغلب توسط بانک های مرکزی برای خنک کردن اقتصاد استفاده می شود. آنها این کار را با افزایش هزینه وام گرفتن انجام می دهند که باعث کاهش فعالیت اقتصادی می شود. در ترکیه اما برعکس این اتفاق افتاده است. نرخ بهره توسط بانک مرکزی ترکیه بسیار پایین نگه داشته شده است که باعث شده است اقتصاد از کنترل خارج شود.

چه ارتباطی بین نرخ ارز و بلایای طبیعی است؟

وقوع بلایای طبیعی به قدمت تاریخ بشر است، به همین دلیل اهمیت کاهش بلایای طبیعی و تلفات مربوط به آنها تأکید می‌شود. بلایای طبیعی به طور ناگهانی جریان ذخایر خارجی را مختل می کند و خرید کالاهای ضروری را محدود می کند و در نتیجه باعث کاهش رفاه می شود.

در هنگام وقوع بلایای طبیعی مردم آن کشور کمتر به اندازه روز قبل از فاجعه سر کار می روند و تولید می کنند. آن‌ها بیش از حد مشغول نظافت خانه‌هایشان، نجات یا دفن خانواده‌هایشان و سرپا شدن خواهند بود. دولت های آنها کمتر احتمال دارد که در خارج از کشور خود پول خرج کنند، زیرا آنها می خواهند از آنچه در اختیار دارند برای کمک به شهروندان خود استفاده کنند.

علاوه بر این، چنین بلایایی بر پول یک کشور نیز تأثیر منفی خواهد داشت. تلفات جانی، آسیب به کارخانه‌ها و مراکز توزیع، همراه با عدم قطعیتی که ناگزیر با بلایای طبیعی همراه است، همگی خبر بدی برای یک ارز هستند.

لیر در بازار تهران تقویت شد

با وجود آنچه برای لیر در بازارهای جهانی اتفاق افتاد اما ارزش این ارز در بازار تهران افزایش یافت؛ هر لیر ترکیه در بازار تهران با افزایش قیمت ۱۶۰ تومانی به دو هزار و ۵۶۰ تومان رسیده‌است. در یک هفته گذشته ارزش این ارز در بازار تهران ۱۹۰ تومان افزایش یافته است.

بررسی عملکرد این ارز در بازار تهران حاکی از آن است که در یک ماه گذشته ارزش آن ۳۶۰ تومان افزایش یافته‌است.