در این مراسم علاوه بر استادان شناخته شده حوزه ادبیات و علوم انسانی، پیام‌های صوتی و تصویری از استادان ایرانی خارج از کشور و استادان کشورهای فارسی زبان برای حاضران پخش شد. سالن همایش‌های دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد چنان مملو از جمعیت شده بود که عده‌ای از حاضران برنامه سه‌ساعته را ایستاده تماشا کردند. کلیپی از صحبت‌های فرزندان دکتر یاحقی نیز پخش شد و استادان برجسته زبان فارسی در ستایش تلاش‌های دکتر یاحقی سخن گفتند که البته در پایان مراسم یاحقی خطاب به سخنرانان با شوخ‌طبعی گفت: این حرف‌هایی که گفتید راجع به چه کسی بود؟ نکند در مجلس دیگری آمده‌ام! آن یاحقی که شما می‌گویید من نیستم!

پویا در به‌روز کردن متون کهن
دکتر علی اشرف صادقی زبان‌شناس و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این برنامه گفت: دکتر یاحقی یکی از استادان برجسته ادبیات است که برای فارسی‌زبانان گوهری ارزشمند است، در حوزه آموزش زبان فارسی، قدم‌های بزرگی برداشته و تأثیر زیادی در جریان فردوسی‌شناسی داشته است. او با بیان اینکه دکتر یاحقی به دانش زبان فارسی، سهم و وزن داده است، افزود: زبان نه تنها عنصری از فرهنگ که همه فرهنگ است و از مجرای زبان، فرهنگ ساخته می‌شود. اهمیت کار اساتید زبان در حفظ زبان بسیار گرانسنگ است زیرا جست‌وجوی خویشتن و کشف هویت فردی از طریق زبان و ادبیات، متجلی می‌شود.
دکتر قطب‌الدین صادقی، نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر نیز از چهار منظر دانش، پژوهش، بینش و روش به بررسی ویژگی‌های شخصیتی دکتر یاحقی پرداخت و تشریح کرد: روح ‌پویای یاحقی در به‌روز کردن آثار کهن، مثال‌زدنی است. بازتاب دانش ایشان در رفتار و منش او پیداست و انتقال دانش از نسل خودش به نسل بعدی را به عنوان یک تعهد اخلاقی می‌پندارد. نجابت در قلم، روح حساس، نگاه تیزبین، تعالی‌بخشی به مطالب سطحی و تأکید بر وجاهت اجتماعی در آثار و شخصیت ایشان مشهود است.

انسانی مدرن و مستقل
دکتر نعمت‌الله فاضلی، استاد جامعه‌شناسی و انسان‌شناس با طرح این پرسش که یاحقی کیست؟ توضیح داد: من نه مورخم، نه مصحح، نه ادیب و نه فیلسوف، من انسان‌شناس فرهنگی هستم. از این منظر، یاحقی را یک انسان مدرن می‌دانم چون مستقل است. او در عین حال که به گذشتگان می‌پردازد و تاریخ را روایت می‌کند اما گذشته‌گرا نیست. او گذشته را بازآفرینی می‌کند و انسانی خلاق است که در زمانه خود زیست می‌کند.
او با بیان اینکه انسان‌های مدرن به لحاظ فرهنگی، هزاران سال زنده‌اند عنوان کرد: نسل‌های آینده حتماً از یاحقی یاد می‌کنند چون نمونه یک انسان مدرن مستقل، حق‌جو، جست‌وجوگر و شجاع است. من با ایشان ۲۰سال پیش در لندن آشنا شدم و او برای من پلی به سوی ادبیات بود. انسانی که به من آموخت برای شناخت فرهنگ امروز ایران باید حافظ و فردوسی را بشناسم.
فاضلی خاطرنشان کرد: یاحقی به ما می‌آموزد که چگونه «خود» باشید. او می‌نویسد، می‌خواند و نمونه اعلای انسان باسواد مدرن است که فرهنگ‌های گوناگون را دیده، او شهروند «جهان محلی» است؛ معلمی که به ما اندیشه مدرن را با نگاه به متون کهن می‌آموزد.

مولد فکر و فرهنگ
عبدالغفور آرزو، استاد افغانستانی دانشگاه آلمان با بیان اینکه دکتر یاحقی مولد فکر و فرهنگ است، عنوان کرد: عشق، جغرافیای خرد اوست و آثار او بیانگر معرفت و فضل اوست. بنیان‌گذاری نهادهای فرهنگی نشانه خلاقیت اوست چون بدون توسعه ساختارهای فرهنگی نمی‌توان جامعه توسعه یافته ساخت. آوازه ایشان در دانشگاه‌های خارج از ایران پیچیده و او انسانی بافضیلت، اهل مدارا و بامحبت است. شمس الحق آریانفر، رئیس سابق رادیو و تلویزیون افغانستان و نماینده دفتر احمد مسعود در مشهد نیز با بیان اینکه آثار استاد یاحقی در افغانستان، طرفداران زیادی دارد، گفت: در سال‌های اخیر به جز آثار ایشان از دیگر استادان زبان فارسی ایرانی اثری در بازار کتاب افغانستان نمی‌دیدیم که شاید نشان از بی‌میلی به پژوهش‌های زبان فارسی دارد یا ناشران ایرانی چنین آثاری را به افغانستان نمی‌فرستند در حالی که جامعه ۳۰میلیونی فارسی‌زبانان افغانستان، بازار خوبی است که به آن کم‌توجهی می‌شود.

خودآگاه نسبت به سنت
دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، نویسنده و محقق که از دوستان قدیمی دکتر یاحقی است، به سابقه آشناییشان در سال ۴۶ اشاره کرد و دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد را یکی از سیاسی‌ترین دانشکده‌های ایران در سال‌های پیش از انقلاب دانست و افزود: در شرایطی که دانشجویان درگیر فعالیت‌های سیاسی و انقلابی بودند، جوانی به نام یاحقی، در کتابخانه بود و در حال تصحیح متون کهن. او در کنار افرادی همچون مرحوم دکتر ناصح در آن سال‌ها تولید اندیشه می‌کردند؛ اندیشه مدارا، اندیشه زیست برای آینده و اندیشه همزیستی مسالمت‌آمیز. او در اقیانوس اندیشه‌های چپ و راست در مسیر درست حرکت کرد.
وی با بیان اینکه تلاش‌های علمی دکتر یاحقی، فرهنگ و زبان فارسی را پالایش کرد، گفت: اگر زبان تحول نیابد انقلابی اتفاق نمی‌افتد و زمانی زبان تحول می‌یابد که ابزار کار مردم شود نه ابزار قدرت. یاحقی و دوستانش به زبان مردم صحبت کردند بنابراین یاحقی خواهد ماند چون اندیشه او می‌ماند.
سیدمهدی زرقانی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد هم صفت بارز دکتر یاحقی را در مواجهه او با مفهوم سنت دانست و توضیح داد: یاحقی نه سنت‌گراست و نه سنت‌ستیز، او با خودآگاهی نسبت به سنت، سنت‌مند است زیرا سنت از طریق بازخوانی انتقادی زنده می‌ماند.
ژاله آموزگار، پژوهشگر زبان‌های باستانی نیز در پیامی صوتی خطاب به دکتر یاحقی گفت: خوشحالم نام پرافتخار شما بار دیگر بر زبان‌ها جاری می‌شود و افسوس که فرصت شرکت در این برنامه را نیافتم. شما فرد سعادتمندی هستید که عمر پربارتان در خدمت فرهنگ این سرزمین صرف شده است.

عمری به قد ۱۲۰ کتاب
خدیجه بوذرجمهری، استاد گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی و همسر دکتر یاحقی نیز گفت: من نخستین نفری بودم که کتاب «آن سال‌ها» را در سال ۷۰ خواندم و با آن خندیدم، گریستم و تا تمام شدنش بر زمین نگذاشتمش. او افزود: ما ۴۵سال زندگی مشترک داشتیم. دکتر یاحقی، نویسنده چیره‌دستی است و آن قدر عاشق و متعهد به دانشجویان و کلاس درس است که در سال ۵۶، همراه با عاقد سر سفره عقدمان رسید چون نمی‌خواست کلاسش را نیم ساعت زودتر تعطیل کند! همسر دکتر یاحقی با شوخ‌طبعی از خصوصیات اخلاقی کمتر شنیده شده استاد گفت و یادآور شد: بیش از ۱۵هزار جلد کتاب در خانه داریم که دکتر یاحقی جای دقیق همه کتاب‌ها را می‌داند. در شبانه‌روز بیش از ۱۵ ساعت از وقتش را صرف خواندن و نوشتن می‌کند و همیشه در حال خواندن، مطالعه، تصحیح متون و نوشتن است. شکر خدا اکنون ۷۵ساله و ۷۵ کتاب نوشته است یعنی سالی یک کتاب! امیدوارم عمرشان قد بدهد و ۱۲۰ کتاب بنویسد.

خبرنگار: زهره کهندل