«بارها و بارها تلاش می‌کنیم خودمان را متقاعد کنیم ناتو یک ائتلاف دوستدار صلح و صرفاً دفاعی است که هیچ تهدیدی علیه روسیه ایجاد نمی‌کند. ایالات متحده به سران شوروی قول داد قلمرو ناتو یک اینچ به سمت شرق حرکت نخواهد کرد. اما از سال ۱۹۹۰ به این سو، این پیمان نظامی دست‌کم در پنج نوبت بزرگ‌تر شده تا کشورهای بیشتری از اعضای پیمان ورشو و عضو شوروی را به خود جذب کند. آن‌ها ما را فریب دادند. کلی تضمین‌های کلامی دادند که همه‌شان پوچ از آب درآمد».
این شکوه و گلایه‌ای است از زبان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در ۱۲بهمن ۱۴۰۰ در نکوهش میلیتاریسم غربی و گسترش دامنه پیمان نظامی ناتو؛ همان مسئله‌ای که مسکو را در آن مقطع برای دفاع از منافعش وادار به مداخله نظامی در اوکراین کرد. اما اروپا و ایالات متحده بی‌توجه به این نگرانی‌های امنیتی بحق، در حال پیشبرد برنامه‌های نظامی خود هستند. بر این اساس روز گذشته نخست‌وزیر لهستان از الحاق رسمی فنلاند به ائتلاف نظامی غربی ناتو خبر داد. «ماتئوس موراویسکی» در پیام توییتری نوشت: فنلاند اکنون در ناتو است! تبریک می‌گویم! از امروز، اتحاد (ناتو) از ۳۱ کشور تشکیل شده است. شرکای قوی تضمینی برای امنیت لهستان، منطقه ما و کل جهان است. «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو هم ضمن اتهام‌زنی به روسیه با بیان اینکه درهای این ائتلاف نظامی به روی هر کشوری که بخواهد عضو آن شود باز است، گفت: از هرگونه عملیات علیه کشورهای عضو جلوگیری می‌کنیم.
تجاوز به منافع و امنیت ملی روسیه
همزمان مقامات مسکو یکصدا این اقدام را تهاجمی قلمداد کرده و در مقابل آن موضع گرفتند. سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه هشدار داد پیوستن فنلاند به اتحاد نظامی ناتو و اقدام ناتو برای افزایش آمادگی رزمی خود، خطر درگیری در شبه‌جزیره اسکاندیناوی را افزایش می‌دهد. وی همچنین گفت: «در صورت استقرار نیروها و دارایی‌های دیگر اعضای ناتو در فنلاند، مسکو گام‌های بیشتری را برای تضمین امنیت نظامی خود برخواهد داشت». دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین هم در اظهاراتی، گسترش ناتو را حمله به امنیت و منافع ملی روسیه خواند و تأکید کرد پیوستن فنلاند به ناتو، روسیه را مجبور می‌کند تدابیر متقابلی را برای حفاظت از امنیت خود در پیش گیرد. از طرفی، وزارت خارجه روسیه نیز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد تاریخ، این گام شتابزده مقامات فنلاند بدون توجه به افکار عمومی و برگزاری همه‌پرسی و تجزیه‌وتحلیل دقیق پیوستن به ناتو را قضاوت خواهد کرد. در این بیانیه تأکید شده به دلیل بیش از دو برابر شدن خط تماس مستقیم بین ناتو و مرزهای روسیه، تغییر اساسی در وضعیت منطقه شمال اروپا ایجاد شده که قبلاً یکی از باثبات‌ترین مناطق در جهان بود.
دام واشنگتن برای اروپایی‌ها
گفتنی است ترکیه آخرین عضو ائتلاف ۳۰عضوی ناتو بود که در نهایت ماه گذشته میلادی (مارس) با درخواست فنلاند برای پیوستن به این ائتلاف نظامی موافقت کرد. پیش از این در سال ۲۰۲۰، مقدونیه شمالی به ناتو پیوسته بود و از آن زمان تاکنون هیچ کشوری به این ائتلاف اضافه نشده بود. فنلاند و سوئد با کنار گذاشتن دهه‌ها عدم تعهد نظامی، در ماه می سال ۲۰۲۲ رسماً درخواست پیوستن به ناتو را مطرح کردند. آن‌ها مدعی هستند امنیت دو کشور پس از عملیات نظامی روسیه در اوکراین بیش از پیش به خطر افتاده و به همین دلیل خواستار پیوستن به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) شدند.
دکتر عبدالرضا فرجی راد، سفیر پیشین کشورمان در نروژ و مجارستان در گفت‌وگو با قدس در مورد این تحول مهم گفت: اقدام اخیر نشان‌دهنده حکمفرمایی رویکرد میلیتاریسم غرب در نوع رابطه با روسیه است که بحران اوکراین بر دامنه آن افزود. وی در این باره تصریح کرد: ایالات متحده آمریکا با بهره‌برداری از این فضا به اروپا این‌گونه القا کرد که در خط مقدم تخاصم با روسیه و در خطر حمله از سوی این کشور قرار دارد. با پیشبرد این موضوع، واشنگتن دو هدف مهم را محقق کرد. نخست اینکه بحث نزدیکی بیشتر دو سوی آتلانتیک را پیش کشیده و از این طریق به دنبال وابسته کردن بیشتر قاره سبز به خود است. موضوع دیگر پیشبرد اهداف نظامی خود در قالب ناتو و در تقابل‌جویی با روسیه است. فرجی‌راد با بیان اینکه کشورهای اروپایی هم تحت تأثیر این پروپاگاندای کاخ‌سفید قرار گرفته و در پازل نظامی این کشور بازی می‌کنند، افزود: برخی دولت‌های اروپایی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تلاش کردند خود را از درگیری‌های امنیتی بین شرق و غرب دور نگه دارند و به این وضعیت دوگانه خاتمه دهد. به‌طورنمونه آلمان جزو کشورهایی بود که نزدیکی و تفاهم اقتصادی با روسیه را بر مسائل امنیتی ارجح می‌دانست. این نزدیکی به‌ویژه در حوزه انرژی با ایجاد دو خط انتقال گازی نورداستریم در حال تقویت شدن بود. فنلاند و سوئد نیز چنین موضع بی‌طرفانه‌ای را در قبال تزارها دنبال می‌کردند. با این حال، دنباله‌روی از واشنگتن آن‌ها را واداشت همه ملاحظات قبلی را کنار گذاشته و وارد ائتلافی علیه مسکو شوند که این مسئله قطعاً برای آن‌ها تبعاتی خواهد داشت و چالش‌های امنیتی حوزه شمال اروپا را بیشتر خواهد کرد.
خبرنگار: مهدی خالدی
نظر شما