صدای اقامه و حمد و سوره امام جماعت، رکوع و سجود جمعیتی عظیم و اقامه نمازی که با قنوت و دعا ادامه می‌یابد. در میانه نماز، خدام حرم همچنان در آمد و شد هستند. سر از سجده که بر می‌دارم، در گوشه‌ سجاده، بسته‌ای کوچک می‌بینم. تا سلام نماز را بدهم در ذهنم محتوای بسته را تجسم می‌کنم. بسته‌ای که یک به یک در کنار هر سجاده‌ای گذاشته شده است؛ نان و خرمایی و کاش کاسه شیری، به یاد دستگیری مولای متقیان به شب‌هایی که انبان به دوش در کوچه پس کوچه‌های مدینه و کوفه می‌گشت تا کودکی گرسنه سر بر بالین نگذارد. اما اینجا امام هشتم غریب نیست و حتی زوارش.

ضیافت افطاری در حرم امام رضا(ع)

زائر حرم که باشی، دست خالی بر نمی‌گردی، حتی زائر روزه‌دار هم اینجا دستانش تهی نیست، ولو قوت اندکی به نیت تبرک. با نان و خرما و شیری بسته‌بندی شده‌ اهدایی مهمانسرای حرم، روزه داری‌ام به پایان می‌رسد و سد جوع می‌کنم با افطاری حرم.

زائری در حین افطار می‌گوید: اگر بتوانی برگه افطار از خدام حرم بگیری، می‌توانی بر سفره‌های افطار مفصل حرم بنشینی و ادامه می‌دهد: برگه‌هایی تحت عنوان «افطاری» توسط خدام حرم توزیع می‌شود. برگه‌ها را گاهی بین زائران تقسیم می‌کنند و گاهی منطقه به منطقه در خانه‌ها پخش می‌کنند. اگر قسمتت شود، می‌توانی یک وعده غذای گرم میهمان حضرت امام رضا(ع) شوی.

او که خود از اهالی مشهد است، اضافه می‌کند: بعد از کرونا، توزیع غذای گرم در محلات حاشیه شهر و محله‌های کم برخوردار هم رایج شده و الان ۳سالی می‌شود که از مهمانسرای حرم رضوی برای فقرا غذای گرم می‌برند.

و من که آخرین جرعه شیر را می‌نوشم، تحسین می‌کنم این خوان گسترده را. به ویژه آنکه در شرایط بد اقتصادی که هر روز قدرت خرید مردم کاهش یافته و سفره‌ها کوچکتر می‌شود، از موقوفات حرم رضوی و خیرات و نذوراتی که زائران برای امام رضا(ع) می‌فرستند، بخشی هم صرف دستگیری از مستمندان می‌شود.

تدارک روزانه 60 هزار افطاری

اگر تا پیش از ماه رمضان، توزیع محدود برگه مهمانسرا بین زائران صورت می‌گرفت، حالا با فرا رسیدن ماه رمضان، خوان پر نعمت حرم رضوی گسترده‌تر و فراخ‌تر می‌شود. نمی‌دانم چندین آشپز روزانه درگیر پخت افطاری زوار و خدام می‌شوند و یا چندین خادم برای بسته‌بندی و توزیع غذا و خوراک، کمر به خدمت بسته‌اند. خدامی که بی‌هیچ چشم داشتی و تنها به نیت ثواب اخروی با متولیان امر همکاری می‌کنند و یا حتی زائرانی که با وجود فرصت محدودشان برای دعا و زیارت، دست یاریشان بلند می‌شود. حالا بار دیگر ماه میهمانی خدا، آغاز شده و خوان نعمت خداوندی گسترده شده است و مؤمنانی که با تاسی از آیات و روایات، تلاش دارند در ثواب روزه‌داران شریک شوند.

به یاد روایتی از امام صادق(ع) که در وسائل‌الشیعه آمده می‌افتم که حضرت فرموده است«کسی که مؤمنی را افطاری دهد، کفاره یک سال گناه او شمرده می‌شود و کسی که دو مؤمن را افطاری دهد، بر خداوند است که او را وارد بهشت سازد». و این چنین خدام حرم رضوی با افطاری دادن به برادران و خواهران روزه‌دار که به زیارت آمده‌اند می‌خواهند بالاتر از فضیلت روزه‌داری را ثواب ببرند.

در همین زمینه آمارهای اعلام شده نشان می‌دهد که آستان قدس رضوی از ابتدای ماه مبارک رمضان هر شب حدود ۶۰ هزار افطاری گرم و سبک میان زائران و مجاوران بارگاه قدس رضوی توزیع می‌کند. از این تعداد، ۴۵ هزار افطاری سبک بین صفوف نمازگزاران حرم مطهر، ۵ هزار و ۵۰۰ افطاری غذای گرم در مهمانسرای حضرت و سفره اکرام رضوی در رواق حر عاملی و ۹ هزار افطاری گرم نیز در مواکب باب الکاظم(ع) و باب الجواد(ع) حرم مطهر توزیع می‌شود.

مصطفی فیضی، مدیر عالی حرم مطهر رضوی، درباره این افطاری‌ها توضیح می‌دهد: میزبانی خادمان امام رضا(ع) از زائران و مجاوران در دو قالب پذیرایی در حرم مطهر رضوی و همچنین توزیع غذای متبرک در مناطق حاشیه‌شهر مشهد در حال اجراست.

او یادآور می‌شود: در حال حاضر هر شب با توزیع حدود ۴۵۰۰ پرس غذای متبرک، از زائران صحن و سرای رضوی در محل مهمانسرای حضرت رضا(ع) در وعده افطار پذیرایی می‌شود.

فیضی ادامه می‌دهد: از دوشنبه پنجم رمضان نیز طرح سفره‌های اکرام رضوی در بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) آغاز شده و هر شب ۲۰۰۰ روزه‌دار میهمان خوان پربرکت رضوی در محل رواق حر عاملی می‌شوند.

زیارت امام مهربان به صرف افطاری ساده

مدیر عالی حرم مطهر رضوی، همچنین از توزیع بسته‌های افطاری سبک در حرم مطهر خبر داده و می‌گوید: طرح توزیع بسته‌های افطاری سبک بین نمازگزاران حاضر در صفوف نماز جماعت بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) با هدف میزبانی شایسته از روزه‌داران زائر و مجاور از سوم ماه مبارک آغاز شده و در قالب این طرح تا پایان ماه مبارک، یک میلیون و ۲۰۰ هزار بسته افطاری سبک هر شب پس از اقامه نماز مغرب و عشا بین نمازگزاران توزیع خواهد شد. به گفته او این بسته‌ها شامل خرما، شیر و کیک است که در جعبه‌های طراحی شده ویژه رمضان بسته‌بندی شده است.

فیضی، به طرح‌های میزبانی خادمان امام رضا(ع) از روزه‌داران در خارج از حرم نیز اشاره کرده و بیان می‌کند: با هدف پذیرایی جمعیت بیشتری از زائران و مجاوران روزه‌دار امام رضا(ع)، توزیع غذای متبرک در حاشیه شهر مشهد و محل‌های استقرار زائران در سطح شهر از پنجم رمضان شروع شده و هر شب ۳۰۰۰ پرس غذای طبخ شده در مهمانسرای حضرت در این محل‌ها توسط خادمان آستان قدس رضوی توزیع می‌شود.

توزیع افطاری در قالب یک وعده غذای گرم در کوی امام رضا(ع) و برخی محلات حاشیه شهر از دیگر برنامه‌های مهمانسرای حرم است. هر روز خادمان حرم رضوی و افرادی که دوست دارند در این کار خیر سهیم باشند، راهی محله‌ای از کوی امام رضا(ع) می‌شوند تا جمعی از روزه‌داران را به یک وعده افطاری حرم رضوی میهمان کنند.

مریم احمدی شیروان