محمدعلی زلفی‌گل در گفت و گویی خبری در مورد پژوهانه (گرنت) دانشمندان برتر پراستناد، ۱ درصد و ۲ درصد برتر ایران و دلایل به تعویق افتادن آن اظهار داشت: در سال ۱۳۸۲ معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس طی نامه‌ای به وزارت علوم از دولت می‌خواهد پژوهانه‌ای برای پژوهشگران برتر تخصیص یابد.

وی افزود: همان سال در دولت مصوب می شود مبلغ ۳۰ میلیون تومان برای پژوهشگران برتر اختصاص یابد و این مبلغ به تعداد محدودی پرداخت می شود. ولی در مصوبه قرار شد شیوه نامه گزینش و پرداخت پژوهانه به دانشمندان ۱ درصد در آینده تدوین شود که این امر محقق نمی شود.

زلفی گل گفت: دانشمندان ۱ درصد و ۲ درصد برتر در جلسه ۸ فروردین با رئیس جمهور این موضوع را مطرح کردند. وزارت علوم هم پس از آن پیگیر این موضوع شد که در حال بررسی است، ولی برای مهیا کردن حداقل های حمایت پژوهشی با حمایت دولت و سازمان برنامه و بودجه اواخر سال ۱۴۰۱ اعتباری گرفتیم که به حدود ۶ هزار نفر از اعضای هیئت علمی شامل دانشمندان یک درصد و دو درصد پراستناد پژوهانه پرداخت شد.

وزیر علوم گفت: همچنین در اجلاس روسای دانشگاه ها ۲۱ تا ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ در شیراز آیین نامه پژوهانه را بیشتر بررسی کرده و مبلغ دقیقی را به این دانشمندان تخصیص می دهیم. سعی کردیم در پیش‌نویس آیین‌نامه امتیازات ناشی از فعالیت های فناوری را دوبرابر در نظر بگیریم یا اگر پایان نامه در راستای نیازهای فناورانه کشور باشد، مبلغ دوبرابر پژوهانه پرداخت کنیم. در صورت تایید در اجلاس روسای دانشگاه‌ها به عنوان مصوبه هیئت امنای دانشگاه ها مصوب و در سال ۱۴۰۲ اجرایی خواهد شد.

دانشگاه‌های مختلف پزشکی و غیرپزشکی باید کنار هم قرار گیرند

وی در مورد دلیل قرار نداشتن دانشگاه‌های ایران در رتبه بندی های جهانی گفت: دانشگاه های ایران گرچه در رتبه بندی های برتر نیستند، اما جایگاه مناسبی دارند.

زلفی گل افزود: اما در کشور به طور کلی دانشگاه ها جامع نیستند؛ یعنی در یک شهر با فاصله کوتاه چند دانشگاه داریم که هر کدام برونداد علمی مستقل دارند.

وی افزود: اما در بسیاری کشورها رشته های پزشکی با علوم طبیعی و انسانی و دیگر زیرنظام های مختلف با هم یکی هستند. اگر دانشگاه‌های ما هم کنار هم قرار بگیرند، تحقیقات بین رشته ای و چندرشته‌ای انجام می دهند، امکانات تسهیم می شود و همه این امور در بهبود رتبه های آنان اثر دارد. البته این کار به عزم فرابخشی و نگاه جامع نیاز دارد.

وزیر علوم وجود دانشگاه‌های متعلق به دستگاه‌ها را دلیل دیگری برای این امر شمرد و گفت: همه دستگاه های اجرایی دانشگاه و پژوهشگاه دارند و به این شکل امکانات بودجه ای زیادی هدر می رود. باید از منابع طوری استفاده کنیم که بیشترین دستاورد را داشته باشد.

وی افزود: البته حساسیت های صنفی در این زمینه وجود دارد، شاید روزی جدا شدن دانشگاه‌های رشته‌های پزشکی و بقیه رشته‌ها درست بوده ولی امروز می توانند کنار هم قرار بگیرند. در این صورت صرفه جویی جدی می‌شود، رتبه علمی بهبود می یابد و تحقیقات بین رشته ای رونق می گیرد.

ساخت خوابگاه متاهلی در گرو تامین اعتبار است

وزیر علوم در مورد مهارت‌محور نبودن آموزش ها در دانشگاه نیز توضیح داد: وزارت بهداشت در مهارت محور کردن آموزش بسیار موفق بوده است و امروز پزشکان ما جزو برترین ها هستند. این امر محقق شده به دلیل اینکه بسترهای کارورزی و کارآموزی یعنی بیمارستان‌ها در اختیار وزارت بهداشت است. اما آیا وزارتخانه های مرتبط با رشته‌های غیرپزشکی مانند صنعت، معدن، تجارت، وزارت نفت، وزارت جهاد و کشاورزی در اختیار ما است؟ باید نظری درس بدهیم و اگر دانشجو بخواهد تجربه کند باید در آزمایشگاه تجربه کند. آموزش‌های ما بیشتر نظری است و واقعیت میدانی و عملی را تجربه نمی‌کند.

وی در این مورد که کشورهای دیگر در این زمینه چه تجربه‌ای داشته‌اند، گفت: روش های مختلفی در دنیا وجود دارد، مثلا دانشجو دو سال در دانشگاه درس می خواند و ۱ سال هم در صنعت کارورزی می کند.

زلفی گل تاکید کرد: باید در برنامه هفتم توسعه به این موضوع توجه کرده و طی لایحه ای در دولت راهی بیابیم که منافع صنایع خصوصی و دولتی را به مهارت ورزی و مهارت آموزی دانشجویان گره بزنیم. باید مسیر آموزش در دانشگاه را تغییر دهیم که این کار در بهبود اشتغال دانش اموخته ها هم اثر مستقیم دارد.

برای مهارت محور کردن آموزش دانشگاهی، صنایع و دستگاه های اجرایی باید دانشجویان را بپذیرند و در برنامه هفتم توسعه باید یه مهارت محور کردن آموزش بپردازیم. البته مشکل فرهنگی هم وجود دارد و همه دانشجویان می خواهند استخدام دولتی شوند.

وی همچنین خاطرنشان کرد: نیاز به سند ملی نظام ملی نوآوری داریم تا هر بخش آموزشی در کشور کار مشخصی داشته باشد و بداند در این نظام چه باید بکند که خروجی آن به خدمت، ثروت و سرمایه برای کشورمنجر شود.

ساخت خوابگاه‌های متاهلی در گرو تامین اعتبار

وزیر علوم در بخش دیگری از این گفت وگو در مورد وضعیت خوابگاه متاهلی اظهار داشت: بر اساس تفاهم نامه وزارت علوم با وزارت راه، مسکن و شهرسازی راهکارهایی پیش بینی شده بود که بعد از درگذشت رستم قاسمی وزیر سابق مذاکره با وزیر جدید را برای اجرای آن آغاز کردیم.

زلفی گل گفت: برای ساخت خوابگاه متاهلی مشکل زمین نداریم، دانشگاه‌ها زمین دارند ولی در اعتبارات مشکل داریم. اعتبارات پیش بینی شده در قانون جهش مسکن شامل تامین اعتبار کل از ۱۰ درصد درآمد اختصاصی و ۱۰ درصد از تملک دارایی برای ساخت خوابگاه متاهلی است که این میزان کافی نیست. باید تسهیلات ساخت خوابگاه متاهلی را از بانک های عامل دریافت کنیم که بانک تضمین می خواهد. تضمین معمولا املاک دانشگاه است. تلاش می‌کنیم در مرحله اول به اندازه درآمد اختصاصی دانشگاه تسهیلات بدهند ولی باز هم مشکل داریم.

وی ادامه داد: با کمک معاون اول رئیس جمهور می خواهیم این مشکل را حل کنیم. برخی دانشگاه ها هم مانند دانشگاه رازی کرمانشاه راهکارهایی پیدا کرده یا با کمک خیران برای ساخت خوابگاه ها اقدام کرده اند.

سامانه نان برای رفع نیازهای صنعت

وزیر علوم در پاسخ به پرسش دیگری در مورد ارتباط صنعت و دانشگاه اظهار داشت: برای پژوهش در بسیاری کشورهای دنیا حدود ۳ تا ۵ درصد درآمد ناخالص داخلی صرف می شود. ولی این بودجه در ایران حدود نیم درصد است. همچنین صنایع ایران احساس نیاز به دانشگاه نمی کنند. نیازهای خود را از خارج کشور وارد می کنند و به طور کلی صنایع خصوصی و دولتی کمتر برای تحقیق هزینه می کنند.

وی افزود: بنابراین این موضوع را مطرح کردیم که نیازهای صنایع چیست و این کار را در سامانه نظام ایده‌ها و نیازها (نان) اجرایی کردیم. موضوع این سامانه در قانون بودجه ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ وارد شد، تمام دستگاه ها و صنایع باید نیازهای خود را در این سامانه وارد کنند و مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را هم کسب کردیم. نیازهای ثبت شده در سامانه در شورای عالی عتف دسته بندی می شود.

زلفی گل گفت: برای استادان دانشگاه ها و دانشجویان هم مقرر کردیم که اگر تحقیقات در زمینه نیازهای ثبت شده در نان باشد حمایت ویژه می کنیم. این سامانه بخش‌های دیگری شامل جریان اقتصادی نوین (جان) برای معرفی توانمندی شرکت های دانش بنیان و جست و جوی آزمایشگاه های مرجع (جام) هم دارد.

وی در مورد آمایش آموزش عالی و ضرورت آماردهی دستگاه ها نیز گفت: بین آموزش دولتی و خصوصی فرق وجود دارد. در آموزش دولتی طبق اصل ۳۰ قانون اساسی باید آموزش ها تا سر حد خودکفایی باشد و نیاز کشور باشد. ولی در بخش خصوصی فرق دارد.آموزش در بخش دولتی هم باید مهارت محور هم نیاز محور باشد و موجب ارتقای دانایی جامعه هم بشود. نیازمحور بودن در بخش آموزش عالی دولتی باید لحاظ شود ولی تحقق این امر به سیاستگذاری کلان نیاز دارد.

وزیر علوم در مورد اینکه چند درصد از برنامه های اعلامی در زمان رای اعتماد را محقق کرده، تصریح کرد: وزارت علوم برای بخشی از برنامه ها نیاز به بودجه داشت که دست ما نیست، اعتبارات محدود است. ولی با بازنگری توانستیم برخی برنامه ها را محقق کنیم که نیاز به بودجه هم نداشت؛ مانند اصلاح پایه‌های تشویقی اعضای هیئت علمی، جذب نخبگان المپیادی ها و نخبه های برتر کنکور، تصویب و تاسیس صندوق عالی عتف که سال گذشته ۴۰ درصد و امسال ۶۰ درصد سود شرکت های دولتی وارد این صندوق می شود.

وی از رونمایی سامانه درگاه اشنایی با نخبگان و اینده سازان (دانا) در اجلاس روسای دانشگاه ها ۲۱ تا ۲۴ اردیبهشت خبر داد و افزود: در این سامانه به چهار زبان فارسی، انگلیسی، عربی و ترکی هر عضو هیات علمی صفحه خانگی دارد و فعالیت‌های او در آن گرد امده است.