این زیارتنامه شناسنامه معرفی آن حضرت است. امام رضا(ع) با این زیارتنامه مقامات این مخدره را بیان فرموده و طلب شفاعت حضرت رضا(ع) در زیارتنامه حضرت معصومه(س) اشاره به مقام نورانی خواهر بزرگوار آن حضرت، حضرت معصومه(س) دارد.

«یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ» یکی از عبارت هایی است که در زیارتنامه حضرت معصومه(س) می‌خوانیم. یعنی حضرت فاطمه معصومه(س) حتی در بهشت برای بهشتیان شفاعت می‌کند تا آنان در درجات بالاتری قرار گیرند.

خدایا در دنیا زیارت آنان و در آخرت شفاعت‌شان را نصیب ما بفرما

برای شفاعت و جایگاه شفاعت شافعین می‌توان گفت هر کدام از امامان(ع) شأن و منزلت خاصی در دنیا و بهشت دارند. در روایتی از پیامبراکرم(ص) که سردر ورود به ضریح مطهر امام رضا(ع) نیز نوشته شده، آمده است: «ای علی تو هشدار دهنده و هدایت کننده امت هستی. «حسن» جلودار امت است. « حسین» کسی است که دیگران را به پیش سوق می‌دهد تا کسی از قافله خیرات عقب نماند. «علی بن حسین» همه را در کنار یکدیگر جمع می‌کند. «محمد بن علی» معرفی حقایق را به عهده دارد. «جعفربن محمد» حقایق شریعت را ثبت می‌کند. «موسی بن جعفر» امت را سرشماری می‌کند تا کسی از اهل هدایت جدا نشود. «علی بن موسی» مایه‌ نجات امت است، مبغضین اهل بیت را طرد کرده و اهل‌ ایمان را به هم نزدیک می‌کند و معیار امت است. «محمدبن علی» قیام به امر امت کرده و آن‌ها را به جلو میراند. «علی بن محمد» عالم امت است و بر عیوب آن‌ها پرده می‌اندازد. «حسن بن علی» منادی امت و عطا کننده به آنهاست. امام زمان (عج)ساقی امت است». از این آیه بر می‌آید که هر کدام از ائمه(ع) نقش ویژه‌ای دارند و باید بدانیم از کدام امام، چه بخواهیم. لذا نباید به زیارت یک امام اکتفا کنیم و باید تمام ائمه(ع) را زیارت کنیم چرا که هر کدام منزلتی در دنیا دارند.

به همین دلیل در دعا می‌گوییم: اللهم ارزقنا فی الدنیا زیارتهم و فی الاخره شفاعتهم یعنی خدایا در دنیا زیارت آنان و در آخرت شفاعت‌شان را نصیب ما بفرما.

قیامت شامل سته ایام است البته یوم در اینجا مفهوم شبانه‌روز ندارد بلکه به معنای مقطعی از زمان است. هر کدام از این ایام برنامه خاصی دارد و ناظر بر آن برنامه هم امام خاصی است. اصل و مالک شفاعت خدا و حاکم شفاعت طبق بیان روایات حضرت علی(ع) است. آن‌ها که انسان‌ها را از جهنم نجات داده و مؤمنین را وارد بهشت می‌کنند مشخص است.

روز اول قیامت، طبق بیان قرآن کریم، یوم الخروج یا یوم الدین نام دارد. تعبیر یوم الفصل روز جدایی نیز بیانگر جدایی‌ها در آن روز عظیم است؛ جدایی حق از باطل، جدایی صفوف مؤمنان از کافران طبق آنچه در ۷۱ سوره اسرا آمده است: روزی که ما هر گروهی از مردم را با پیشوایشان به پیشگاه حقیقت می‌خوانیم، پس هر کس نامه عملش را به دست راست دهند آن‌ها نامه خود را قرائت کنند و کمترین ستمی به آن‌ها نخواهد شد.

روز سوم نیز طبق آنچه در سوره مریم وارد شده یوم الورود است. در این روز همه انسان‌ها به پیشگاه عدل الهی وارد می‌شوند و مورد حساب قرار خواهند گرفت. شاید از این جهت به روز قیامت یوم الورود گفته می‌شود که در آن روز همه انسان‌ها وارد جهنم می‌شوند و غیر از مؤمنین نمی‌توانند از آن خارج شوند. در فراز پایانی زیارت عاشوراء می‌خوانیم: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ. شفاعت در این ایام به معنای نجات از وضعیت موجود است. برخی از ائمه بخشی از عذاب‌ها را بر می‌دارند. «یوم الحساب» نام روز دیگری از قیامت است و تمام اعمال آدمی اعم از صغیر و کبیر، معنوی و مادی، جوارحی و جوانحی بدون استثناء در آن روز محاسبه می شود. در آیه ۱۳ سوره اسرا آمده است: کارنامه هر انسانی را به گردن او بسته‏‌ایم و روز قیامت برای او نامه‏ ای که آن را گشاده می‌‏بیند بیرون می ‏آوریم. طبق آیات قرآن کریم، خداوند در روز رستاخیز شاهدانی بر جرائم اعمال انسان‌های گنهکار گواهی می‌دهند. قرآن نیز روز رستاخیز را محکمه الهی و روزی که شاهدان به پا میخیزند معرفی کرده است چنان که می‌فرماید: یوم یقوم الاشهاد.

روز آخر بحث اعراف پیش می‌آید. حدیث قَسیمُ النّارِ و الجَنَة روایتی از پیامبر اسلام(ص) در فضیلت امام علی(ع) است که او را تقسیم‌کننده بهشت و جهنم معرفی می‌کند. این حدیث در منابع شیعه و اهل‌سنت با عبارت‌های مختلف نقل شده است.

حضرت معصومه(س) شفیعه روز قیامت

در روایتی از امام صادق(ع) داریم که برای تمام اهل بیت(ع) مقاماتی است. امام صادق علیه السلام فرموده است: دوست داشتن ما اهل بیت، در هفت جا مفید واقع می شود: در پیشگاه خدا، هنگام مردن، در قبر، روز محشر، در کنار حوض کوثر، نزد میزان و در عبور از صراط. باید در نظر داشته باشیم که کدام امام می‌تواند در روز قیامت شفیع ما باشد.

روز اول و آخرامیرالمؤمنین(ع) نجات دهنده است چرا که حاکم بر شفاعت است ولی بدون شفاعت حضرت زهرا(س) کسی وارد بهشت نمی‌شود. در قیامت باید از صراط عبور کرد که همان شفاعت علی(ع) است. بعد از گذر از توقف‌گاه‌ها شخص به حوض کوثر می‌رسد، حوضی که در بهشت است و آبی به سفیدی شیر و شیرینی عسل در آن می‌جوشد که نوشیدن از این آب نشانه رستگاری است. در واقع هر کسی می‌خواهد از هراس قیامت نجات پیدا کند و به سلامت از صراط بگذرد باید در دنیا علی(ع) و حضرت زهرا(س) را دوست داشته باشد زیرا او صاحب حوض کوثر و شفیعه روز جزاست. کسی که از آن آب بنوشد هیچگاه تشنه نمی‌شود و نشانه شیعه این است که در بهشت از دستان حضرت علی(ع) سیراب شود.

در مورد شفاعت امام رضا(ع) نیز روایت معتبری وجود دارد. امام رضا(ع) فرموده است هر که مرا در دیار غربت زیارت کند، روز قیامت در سه جا به داد او می‌رسم و از هراس‌ها و سختی‌های آن‌ها نجاتش می‌دهم. وقتی که نامه های اعمال از راست و چپ پراکنده شوند و هنگام گذشتن از صراط و موقع سنجیدن میزان اعمال.

یکی دیگر از شفیعان روز قیامت امام حسین بن علی(ع) است. آن حضرت بنا به فرمایش پیامبر رحمت(ص) کشتی نجات برای طوفان زدگان است لذا هم در دنیا دستگیری می‌کنند و هم در آخرت. امام حسین علیه السلام(ع) شفیع یوم الورود است.

البته باید به یاد داشته باشیم که ائمه(ع) «کلنا نور واحد» هستند اما بعضی از ائمه(ع) به مناسبت شرایط زمانی که بدلی آن‌ها به وجود آمده است خصوصیاتی از آن‌ها بروز کرده است در دیگر ائمه خدا(ع) قابل شهود نیست و به همین جهات لقب‌های آن مختلف شده است.

در زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه(س) می‌خوانیم: «یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ» و کسی می‌تواند رشد کرده و وارد بهشت شود که با معصومه(س) آشنا باشد. حضرت فاطمه معصومه(س) آیینه شفاعت فاطمی است. آن‌ها که اهل بهشت‌اند به برکت شفاعت او درجاتشان رفیع می‌شود. تمام شیعیان و کسانی که دینشان مورد رضایت خداوند است نیازمند به شفاعت‌اند، یا در نجات از جهنم یا در تخفیف از عذاب و ورود به بهشت یا ترفیع درجات بهشت. به هر تقدیر در همه این مراحل و درجات به شفاعت نیازمندند. به همین دلیل است که همه بزرگان در پیشگاه این کریمه عرض می‌کنند «...إشفعی لی فی الجنة فإن لک عند الله شأناً من الشأن».