به گزارش قدس خراسان، در راسته خیابان اندرزگو، کمی بالاتر از ورودی باب‌الجواد(ع) حرم مطهر رضوی، به جای مشاهده سردر بازار ثبت ملی شده فرش مشهد، داربست‌های فلزی، این اثر مربوط به دوره قاجار را در گمنامی فرو برده است.
کم شدن رفت و آمد زائر و مجاور به بازار سبب شده کسبه دو به دو یا چند نفره از کسادی بازار به گفت‌وگو پناه ببرند و گهگداری نظاره‌گر آهستگی کار استادکار و کارگران بنا باشند.
یکی از کسبه بازار که روی چهارپایه‌ای نشسته و منتظر است تا مشتری از راه برسد از کسادی بازار دل پردردی دارد و درباره علت آن می‌گوید: از وقتی کار بازسازی بازار شروع شد کاسبی ما هم هر روز کسادتر شد. سقف این بازار از قدیم شیروانی بود و چند سال پیش میراث فرهنگی و شهرداری تصمیم گرفتند سقف آجری روی این بازار بزنند.
مرمتی که هشت ماهه تمام نشد
فرش‌فروش بازار سنتی فرش مشهد از آغاز پروژه در سه سال پیش یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: قرار بود سقف بازار هشت ماهه تمام شود، اما با گذشت این مدت هنوز این کار به نصف بازار هم نرسیده و کاسبی ما زیر خاک است.
از کارهای مرسوم در بازار قدیمی فرش، مرمت و رفو فرش‌های دستباف است. عباسی که از استادان و مرمت‌کاران قدیمی بازار فرش است ساختن سقف بازار را یک مشکل برای کسب و کار خود می‌داند و عنوان می‌کند: دو سال بیشتر است که سقف شیروانی بازار را برداشته‌اند و ظاهر بازار به هم ریخته است.
وی در ادامه تأکید می‌کند: کار ما از رونق افتاده، اینجا پارکینگ ندارد و شما اگر بخواهید به این بازار بیایید برای پارک خودرو مشکل دارید. با وجود مشکل جای پارک، به خاطر ظاهری که بازار دارد مشتری فکر می‌کند اینجا یک خرابه است و زائران کمی با وجود نزدیکی حرم پا در این بازار می‌گذارند.
خاک خوردن فرش‌های دستباف
محمود برکچی که بیش از ۸۰سال سن دارد و از کودکی در بازار فرش مشغول به کار است از زیبایی گذشته بازار یاد می‌کند و می‌گوید: در قدیم این بازار خیلی زیبا بود و سراهای قشنگی داشت و تا صحن کهنه (انقلاب) می‌رفت. به مرور این بازار خراب شد و چیزی از آن باقی نماند و در همین باقیمانده بازار هم کاسبی به خاطر بنایی از رونق افتاده است.
وی ادامه می‌دهد: کسی از اینجا رد نمی‌شود چون افراد می‌ترسند که آجر روی سرشان بیفتد. مغازه من در راسته بازار بود که به خاطر گرد و خاک و همین خطرات به یک زیرزمین نقل مکان کرده‌ام.
این فروشنده باتجربه بازار که برای نابسامانی وضعیت فرش دستباف هم نگران است نبود نیروی کار را دلیل این همه تأخیر در اتمام پروژه می‌داند و اظهار می‌کند: دقیق نمی‌دانیم مشکل چیست اما این کار مهندس زیاد دارد و کارگر کم، همین موجب شده کار به کندی پیش برود. اگر این بازار درست شود گردشگر و زائر به این بازار می‌آید و کسب و کار در اینجا رونق می‌گیرد، ما باید در مشهد یک محل زیبا برای فرش داشته باشیم که متأسفانه نداریم.
احتمال اتمام پروژه تا پایان سال
ناظر ستادی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در شهرستان مشهد درباره پروژه بهسازی بازار فرش این شهر عنوان می‌کند: مجری این پروژه شهرداری است و میراث فرهنگی به عنوان ناظر عالی بر آن نظارت دارد. اواخر سال ۹۸ نقشه‌های مصوب شده در شورای عالی فنی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به شهرداری ابلاغ شد.
وفا ثابتی شهریور ۹۹ را زمان رسمی شروع مرمت بازار ثبت ملی شده فرش مشهد عنوان می‌کند و در تشریح بیشتر این پروژه توضیح می‌دهد: پیش از آغارز اجرای پروژه اصلی مرمت بازار فرش بخشی از پروژه به صورت آزمایشی در سال ۹۸ همزمان با تهیه نقشه‌های فنی در قالب ساخت سقف یک دهنه آغاز شد تا مباحث آزمایشگاهی و گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی انجام شود و در حال حاضر فاز نخست این پروژه انجام شده و تا پایان امسال پیش‌بینی می‌شود این پروژه به اتمام برسد که بستگی به اجرای کار توسط شهرداری دارد.
وی می‌افزاید: قرار است تمام پوشش سقف بازار فرش مشهد به صورت گنبدی شود، در همه قسمت‌ها کتیبه‌ها اجرا شده و پنج گنبد از ۲۲ گنبد در نظر گرفته شده در این بازار به اتمام رسیده است.
مجمع الجزایر مشکلات
ثابتی در خصوص دلایل طولانی شدن انجام پروژه مرمت بازار فرش در بیش از هشت ماه عنوان می‌کند: فاکتورهای مختلفی در طولانی شدن این پروژه نقش دارند که از جمله آن می‌توان به نبود بودجه، آزمون و خطاها، بررسی‌های فنی در طول کار، وجود معارضان، اختلاف نظر کسبه برای اجرای پروژه، تغییر مدیریت‌ها و نرسیدن بعضی از مصالح با توجه به کاربری خاص این مصالح اشاره کرد.
وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: مرمت فضای داخل مغازه‌ها برعهده مالکان است و با توجه به ثبت ملی بودن این بازار باید زیر نظر میراث این اتفاق بیفتد. در این زمینه شهرداری همکاری لازم را با کسبه داشته و هزینه طراحی را پرداخت می‌کند اما اجرای داخل آن بر عهده مالک مغازه‌ها قرار دارد و تاکنون طرح ۵ یا ۶ مغازه تهیه شده است و این کار می‌تواند در کنار بازپیرایی فضای عمومی بازار انجام شود.
منابع مالی مرمت بازار فرش نقد است
شهردار منطقه ثامن ضمن اشاره به کمبود منابع مالی خاطرنشان می‌کند: کار از ابتدای امسال با جدیت بیشتری در حال پیگیری است و از نظر منابع مالی مشکلی نداریم. در مرمت بازار فرش مرمت مسیر اصلی در دست شهرداری است و فضای داخلی مغازه‌ها در اختیار مالکان است و کمکی که شهرداری می‌تواند داشته باشد نگرفتن عوارض پروانه ساخت است. مالکانی که اول اقدام کردند با توجه به آماده نبودن ساختارها برای دادن امتیازات مرمتی، دادن مجوزهای مربوطه حدود چهار ماه طول کشید که این مدت زمان برای سایر مالکان کاهش یافته است.
ساسان نورین مقدم با اشاره به ثبت ملی بازار فرش می‌گوید: این بازار چون یک اثر ملی است باید طرح آن در شورای فنی میراث فرهنگی مصوب می‌شد و بعضی از کارهای پژوهشی در حین انجام پروژه انجام شود.
وی ادامه داد: انجام این کار نیاز به نیروی انسانی متخصص و مصالح خالص دارد. به عنوان مثال بعضی از کسانی که طاق‌زنی بازار را انجام می‌دهند از تبریز می‌آیند و بعضی دیگر از شهرهای دیگر که مجموعه این اتفاق‌ها موجب شده این پروژه طولانی شود. شاید نبود منابع مالی یکی از دلایل کند پیش رفتن پروژه‌ها باشد اما در این پروژه به طور خاص به دلیل اهمیتی که دارد منابع مالی آن تأمین شده است.
نورین مقدم همزمان بودن کار کسبه و مرمت‌کاران را از دلایل دیگر کند پیش رفتن پروژه عنوان می‌کند و می‌گوید: شاید بهترین کار این بود که به صورت موقت کسبه به جایی دیگر منتقل می‌شدند و کارگاه با سرعت بیشتری کار را پیش می‌برد. اینکه همزمان مغازه‌ها و کارگاه مرمت فعال هستند از عوامل کند بودن پروژه است و فعالیت همزمان این دو بخش موجب مزاحمت‌هایی برای هر دو گروه می‌شود اما با همین شرایط روند کار عادی شده است و مصمم هستیم تا آخر آبان این پروژه را به اتمام برسانیم که محقق شدن آن همکاری مالکان را هم می‌طلبد.
فرش دستباف یکی از صنایع دستی ارزآور برای کشور و استان است که با توجه به ظرفیت بازار سنتی فرش دستباف مشهد می‌تواند منابع درآمدی خوبی را از طریق صادرات برای استان فراهم کند. همچنین توافق‌های زیادی از سوی دولتمردان در سطح بین‌المللی از جمله بهبود روابط ایران و عربستان محقق شده که نتیجه آن ورود زائران بیشتر به مقصد شهرهای زیارتی ایران از جمله مشهد است که می‌تواند به رونق بازار فرش در مشهد کمک کند اما باید دید آیا با اتمام پروژه میلیاردی مرمت بازار فرش بخشی از مصائب تولیدکنندگان فرش دستباف استان جبران خواهد شد؟
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما