آمنه مستقیمی: حضور بارگاه پرنور و سرور امام رضا(ع) در مشهد مقدس به عنوان ملجأ و پناه ما ایرانیان، قرن‌ها است که ما را مرهون و وامدار برکاتی کرده که خودمان از عمق و گستره‌شان مطلع نیستیم. ازجمله این برکات آرامش و آثار تربیتی است که در گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن عرفاتی، کارشناس مذهبی و معاون علمی‌فرهنگی آستان حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) درباره آن گفتگو کرده‌ایم و مشروح آن در ادامه می‌آید:
زیات حضرت ثامن‌الحجج(ع) و قرار گرفتن در فضای حرم از نظر تأمین آرامش و آورده‌های روحی و روانی چه آثار و برکاتی دارد؟
بنابر آموزه‌های دینی، توجه و توسل به ائمه(ع) سبب تقویت روحیه و امیدآفرینی در انسان می‌شود اساساً همه دستورات دین برای آن است که انسان آرامش را تجربه کند؛ ما خطاب به ائمه معصوم(ع) عرضه می‌داریم ذکْرُکُم فِی الذّاکِرینِ یعنی یاد شما در زبان ذکرکنندگان است و این ذکر همان ذکر خدا است؛ لذا همان‌طور که با ذکر خدا آرامش می‌یابیم «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» در ارتباط با ائمه(ع) نیز قلب و روح‌مان آرام می‌گیرد چنان‌که در فضای معنوی حرم مطهر امام رضا(ع) چنین حالی را تجربه می‌کنیم. بنابر تجربه میدانی از حضور کارشناسان و روانشناسان در کارگاه‌های آموزشی و مشاوره‌ای حرم‌های مطهر، رشد و پیشرفت جلسات مشاوره و کاربست راهکارهای ارائه‌شده بیش از ۳۰ درصد از دیگر مواقع و انجام مشاوره در مطب‌های روانشناسی تأثیر دارد این یعنی حضور در حرم علاوه بر آثار تربیتی و تلطیف فضای روحی معنوی، پیشرفت خدمات مشاوره‌ای را هم افزایش می‌دهد. حرم مطهر امام رضا(ع) نیز چنین فضایی دارد و حضور در آن نه‌تنها جنبه‌های بالای تربیتی و معرفتی دارد بلکه سبب تقویت روحیه و امید و آرامش و سکینه قلبی در زائران می‌شود.
آیا بهره‌مندی از آثار معرفتی، تربیتی و آرامش روحی زیارت امام مهربانی‌ها(ع) صرفاً به حضور در حرم است یا از راه دور نیز می‌توان از این فضا بهره برد؟
حضور در حرم شدت انس و بهره‌مندی از برکات زیارت امام رضا(ع) را افزایش می‌دهد به ویژه آنکه زیارت حضرت ثامن‌الحجج(ع) واجب اخلاقی است نه فقهی و وجود مبارک حضرت رضا(ع) خود نسبت به آن توصیه و زیارت خواهرشان حضرت فاطمه‌معصومه(س) در قم و برادرشان حضرت حمزه(س) در شهرری را به عنوان جایگزین آن معرفی کرده‌اند. اگرچه این حضور در حرم متفاوت است اما از راه دور هم می‌توان با شناخت، توجه و توسل با حضرت شمس‌الشموس(ع) ارتباط گرفت و به معارف ایشان علم یافت که علم به این آموزه‌ها و معارف برکات بیشمار برای زائر به ارمغان می‌آورد.
در زیارت امام رضا(ع) بر معرفت به حق حضرت(ع) تأکید شده است، این عرفان و شناخت به چه معنا است و چقدر آرامش و معنویت زیارت ایشان در گروی این عرفان است؟
وقتی به ملاقات کسی می‌رویم هر قدر شناخت‌مان از او بیشتر باشد، بهره بیشتری می‌توانیم از این دیدار ببریم برای مثال وقتی نزد رئیس‌جمهور می‌رویم اگر از اختیارات او مطلع باشیم می‌دانیم چه بخواهیم در حالی که بدون این آگاهی، فرصت را از دست می‌دهیم.
درباره امام معصوم(ع) نیز این مسئله صادق است؛ اگر بدانیم ایشان چه اختیاراتی در این عالم دارد و می‌تواند دنیا و آخرت انسان را تغییر دهد، بیشترین بهره‌ها را از محضر آن حضرت(ع) خواهیم برد، و درخواست‌های بجا و سنجیده از ایشان خواهیم داشت. با علم به جایگاه معرفتی و ارزشی امام رضا(ع)، حضور قلب و ادب حضور در زیارت می‌یابیم وقتی انسان درک حضور بیاید، ادب و آداب زیارت را بهتر و دقیق‌تر بجا می‌آورد. در زیارت است وقتی امام رضا(ع) با معرفت زیارت شوند گناهان گذشته و حتی آینده زائر بخشیده می‌شود لذا هم زائران و هم مسئولان حرم باید این معرفت‌شناسی را در رأس قرار دهند و بر زیارت بامعرفت تأکید داشته باشند.
از بهترین راه‌های امام‌شناسی، زیارت جامعه کبیره است که دوره کامل امام‌شناسی را شامل می‌شود خوب است فقره‌های این زیارت را به صورت رسانه‌ای و هنری عرضه و تبیین کنیم امروز شناساندن اهل بیت(ع) همچون ۵۰ سال پیش نیست ابزار خاص خود را می‌طلبد و باید با برنامه و به‌روز انجام شود.
شبیه شدن زائران به امام رضا(ع) در اوصاف و اخلاق، چقدر در زیارت بامعرفت حضرت ثامن‌الائمه(ع) اثر دارد؟
هدف از بعثت همه انبیاء و انتصاب ائمه معصومین(ع) به هدایت و راهبری خلق، این است که انسان‌ها به سمت این قله‌های انسانی در حرکت باشند و تا جای ممکن در اوصاف و اخلاق و سبک زندگی خود را به آن حضرات(ع) شبیه کنند در این شبیه شدن شناخت مقامات و دایره اختیارات و دستورات آن حضرات(ع) ضرورت دارد یعنی زائر امام رئوف(ع) علاوه بر اعتقاد و باور به سیره و اوامر حضرت ثامن‌الحجج(ع) باید در عمل و سبک زندگی نیز خود را ملزم به تبعیت و شبیه شدن به ایشان بکند.
خادمی امام رضا(ع) افتخاری است که همه ما آرزوی آن را داریم آیا این خادمی صرفاً به حضور در حرم و پوشیدن لباس خاص است یا نه جز آن نیز می‌توان در جرگه خادمان حضرت شمس‌الشموس(ع) قرار گرفت؟
اگرچه حضور در آستان قدس رضوی در کسوت خادمی افتخاری بس بزرگ است اما خادمی امام هشتم(ع) منحصر به چنین حضوری نیست بلکه هر محب و شیعه‌ای می‌تواند در هر کجای این کره خاکی فرصتی، روزی و توانمندی‌ای را به یاد و نام حضرت(ع) اختصاص دهد مثل توزیع نان صلواتی به نام امام رضا(ع) در روز زیارت مخصوص ایشان، یا کاری که برخی از رانندگان تاکسی مشهد در روز ولادت امام(ع) انجام می‌دهند و مسافران را رایگاه در سطح شهر جابجا می‌کنند ... هر آنچه به عشق و یاد و برای امام رضا(ع) انجام شود می‌تواند جلوه خادمی ایشان را به خود بگیرد.
امام رضا(ع) در حدیثی بر غم‌زدایی از مومنان سفارش کرده و می‌فرمایند هر کس غمی را از چهره مومنی برگیرد خدا در روز قیامت غم‌هایش را برطرف می‌کند، این غم‌زدایی در سیره خود حضرت(ع) چه تجلیاتی داشته است؟
غم‌زدایی از چهره و دل مومنین به این نیست که برای مثال چیزی بگوییم و آنها را بخندانیم این غم‌زدایی به گره‌گشایی و رفع مشکل و حزن و اندوه دیگران است که شامل مشکلات روحی، جسمی و مادی آنها می‌شود. چنان‌که امام رضا(ع) خود چنین بودند و کسی به محضر ایشان نمی‌رسید مگر آنکه مشکلش را برطرف و اندوهش را پاک می‌کردند. همان طور که در زیارت رجبیه خطاب به خدا عرضه می‌داریم: «بابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبینَ» اهل بیت(ع) و امام رضا(ع) نیز چنین بودند نداریم کسی به امام رئوف(ع) مراجعه کرده و دست خالی بازگشته باشد.
این جلوات از سبک زندگی و معارف رضوی چطور باید وارد فضای تربیتی شود و بر آن اثر بگذارد؟
این مسئله باید در رسانه و آموزش و در قالب متون درسی وارد شود سیره و خدمات و معارف امام رضا(ع) را باید تبیین و ترویج کنیم؛ چه تعداد فیلم و سریال برای امام رضا(ع) نوشته‌ایم؟، چند جلد کتاب و رُمان برای حضرت(ع) تألیف کرده‌ایم؟؛ باید به سبک‌های جدید و امروزی معارف حضرت(ع) را ترویج و نهادینه و آموزه‌های رضوی را در سبک زندگی مردم وارد کنیم، این مهم به پرداخت هدفمند و برنامه‌ریزی شده نیاز دارد. متأسفانه، غفلت از این پرداخت باعث شده مردم عمیقاً با بسیاری از معارف و آموزه‌های امام رضایی آشنا نباشند هنر و رسانه و منبر باید به کمک تبیین اینها بیایند و مردم را بهره‌مند کنند.
نظر شما