افزایش هزینه‌های درمان موجب شده تا بیش از پیش درمان رایگان تامین اجتماعی به‌عنوان راه اصلی نجات از گرانی دارو و خدمات پزشکی برای ضعیف‌ترین گروه‌های اجتماعی کشور مورد توجه باشد. با این حال این روزها؛ درمان در مراکز ملکی و طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی نیز به آسانی میسر نیست و گاه و بی‌گاه همزمان با گرانی خدمات پزشکی و دارو، صدای تخلفاتی نیز به‌گوش می‌رسد.

در این رابطه مهدی ناقوسی ، مدیرکل درمان مستقیم سازمان تامین اجتماعی با اشاره به اینکه تامین اجتماعی در اسرع وقت به هر شکایت و تخلف گزارشی رسیدگی می‌کند، اظهار کرد: هر مراجعه‌کننده به مراکز ملکی در مجموعه مراکز درمانی سازمان تامین اجتماعی می‌تواند نارضایتی و شکایات خود را در همان مرکز در هر لحظه که تخلفی رویت کرد، به رئیس آن مرکز درمانی اطلاع دهد. ما در هر مرکز ملکی و همچنین در هر مرکز استانی تامین اجتماعی واحد رسیدگی به شکایات داریم که افراد به صورت حضوری می‌توانند موارد شکایت و تخلف را اطلاع دهند. همچنین در سامانه‌های مجازی سازمان شکایات قابل طرح به صورت اینترنتی است.

وی افزود: گاه برخی افراد براساس سیستم نوبت‌دهی به پزشک متخصص خود نمی‌توانند مراجعه کنند و گاه برخی شکایات در لحظه انجام می‌شود. برای مثال اگر بیمه‌شده‌ای از راه دور آمده باشد، جنس شکایت فرق دارد. در این موارد امکان رسیدگی لحظه‌ای به شکایت وجود دارد. ما برای این موارد که مشکل جدی برای مراجعه‌کننده وجود دارد، ظرفیتی را برای مراجعه بین مریض داریم که افراد می‌توانند به صورت بین مریض در محلی که ما معرفی می‌کنیم، ویزیت شوند.

ناقوسی ادامه داد: چه از نظر رفتار پرسنل بیمارستان و مرکز درمانی و چه از نظر سایر اشکالات، اگر شکایاتی مطرح باشد، تمام گزارش‌های شکایات جمع آوری می‌شود و در درجه اول در کمیته مربوطه در بیمارستان تجزیه و تحلیل و بررسی می‌شود؛ سپس اگر موارد اصلاحی، تذکری و آموزشی لازم باشد، بطور رسمی اعلام و ابلاغ می‌شود و اگر اقدامات و تسهیلاتی در آن مرکز لازم باشد، فراهم خواهد شد. اگر خدای ناکرده بحث ارجاع بیمار از مرکز ملکی به مرکز غیرملکی پیش بیاید نیز غیرقانونی بوده و اگر بیمار در همان لحظه به رئیس مرکز مراجعه کند، فورا به این تخلف رسیدگی می‌شود. اگر مواردی را ما در سطح بالاتر ببینیم، حتماً مسئولان بیمارستان یا پزشک متخلف فراخوانده می‌شوند.

وی افزود: حتی در پرداخت حق الزحمه پزشکان نیز این مسئله تاثیر دارد و ما مبلغی به‌عنوان‌کارانه را داریم که در صورت رویت تخلف؛ مسئولان موظف به حذف بخشی از این مبلغ هستند. همچنین در بحث «زیرمیزی» به پزشک، اگر موردی رویت شود قطعا برخورد خواهد شد. رئیس و مدیرکل درمان هر استان در این حوزه موظف به نظارت مستقیم براساس دستورالعمل‌های ابلاغی هستند.

سهم سازمان تامین اجتماعی از پیشگیری

مدیرکل درمان مستقیم سازمان تامین اجتماعی با اشاره به آمار فعالیت این سازمان در درمان مستقیم گفت: آمار مراجعات سرپایی ما در سال ۱۴۰۰ در بخش درمان مستقیم بیش از ۱۲۰ میلیون بار بوده است. این آمار شامل ۵۵ میلیون بار ویزیت و ۶۵ میلیون خدمات دیگر بوده است. در سال ۱۴۰۱ این آمار به ۱۴۰ میلیون بار رسیده که ۶۵ میلیون بار آن ویزیت و ۷۵ میلیون آن خدمات دیگر بوده است.

وی افزود: در بحث مراجعات سرپایی باتوجه به سبک زندگی رایج در میان مردم، دو بیماری بسیار شایع است که در میان سایر بیماری‌ها بیشتر دیده شده و خود موجب بروز چندین بیماری دیگر می‌شود. امروزه فشار خون و دیابت یکی از معضلات جامعه شده است. شاید آمار مراجعات ما بیشتر همین دو بیماری را شامل می‌شوند. سازمان تامین اجتماعی برای این دو بیماری نیز برنامه داشت. ضمن اینکه پرونده بیماران مزمن را در مراکز داشتیم و اگر کسی مشکل دیابت و فشار خون داشت، داروهایش را نظام‌مند می‌کردند و مراجعات وی را با برنامه و با محل رجوع تنظیم می‌ساختند. در همین راستا سازمان تامین اجتماعی اقدام به تاسیس کلینیک‌های دیابت و فشار خون کرد.

ناقوسی اضافه کرد: کلینیک‌های دیابت و فشارخون ما با ۱۵۴ مرکز شروع به کار کرد و در سه ماهه اخیر تعداد آن به ۱۸۴ مرکز افزایش یافته است. بیمارانی که فشار خون، دیابت یا هردو را دارند، در این کلینیک‌ها همزمان به‌طور رایگان مشاوره تغذیه دریافت کرده و کارهای آزمایش، معاینه و درمان آن‌ها انجام می‌شود. ضمن اینکه مشاوره و آموزش‌های لازم به بیمار نیز در این مراکز برای جلوگیری از روند تخریبی بیماری نیز داده می‌شود. ممکن است که فردی در همان کلینیک به دلیل مشکل مرض قند، دچار مشکل چشم شده باشد که در این صورت در همان کلینیک به همکاران چشم پزشک ارجاع داده می‌شوند تا اقداماتی قبل از بروز خطر جدی برای بیمار در آن مرکز انجام شود.

مدیرکل درمان مستقیم سازمان تامین اجتماعی تاکید کرد: ما عوارض احتمالی بیماری قند یا فشارخون را نیز در این مراکز پوشش می‌دهیم و در صورتی که فرد نیاز به درمان‌های خاص دیگری داشته باشد، خود این مرکز بیمار را به مراکز ملکی تامین اجتماعی ارجاع می‌دهد. داروهای این بیماران به صورت دوماهه ارائه می‌شود مگر اینکه در این دوماه داروی دیگری نیاز داشته باشند و در غیر این صورت نسخه دوماهه ارائه می‌شود. ضمن اینکه انسولین در این مراکز رایگان به افراد زیر چتر سازمان تامین اجتماعی ارائه می‌شود. اگر داروی خاصی نیز در لیست بیمه موجود نباشد، پزشکان ملزم به ارائه داروهای درون لیست مصوب شورای عالی بیمه هستند و باید دانش خود را ارتقا دهند تا تمامی داروهای مربوط به حوزه خود را به ویژه در بحث داروهای جایگزین بشناسند. ضمن اینکه در کلینیک‌ها شرح حال وراثت بیماری و سابقه بیماری نیز گرفته شده و ثبت می‌شود.

ناقوسی در ادامه با بیان اینکه طرح پزشک خانواده همچنان در دو استان مازندران و فارس ادامه دارد، گفت: قرار است این طرح به صورت آزمایشی به شکل طولانی اجرا شود و در صورت مطلوب بودن نتایج، در دیگر استان‌ها اجرا شود. پزشک سلامت به جای نام پزشک خانواده البته تغییر کرده است و تلاش می‌کنیم تا با تعامل وزارت بهداشت، در توسعه این طرح کمک کنیم.

ما این مشکل را در بسیاری از مراکز خود داریم که در مرکز ملکی تجهیزات و امکانات و دارو و ساختمان و ابنیه و… وجود دارد، اما نیروی انسانی پزشک برای درمان بیمار به اندازه کافی وجود ندارد و این ناشی از عدم تحقق تعهد وزارت بهداشت در جذب نیروی پزشک است. عمده‌ترین دلیل اینکه پزشکان دارای تمایل به کار در سازمان تامین اجتماعی حضور نمی‌یابند این است که این پزشکان با ورود به حوزه تامین اجتماعی از طرح طبقه‌بندی بیمه سلامت خارج می‌شوند.

چالش تامین نیرو از طریق وزارت بهداشت

مدیرکل درمان مستقیم سازمان تامین اجتماعی با اشاره به اینکه وزارت بهداشت تعهد به تامین نیروی سازمان تامین اجتماعی در حوزه درمان را برعهده دارد، گفت: واقعیت این است که سازمان تامین اجتماعی مراکز آموزشی ندارد و پرسنل آموزش دیده به عنوان کادر درمان باید از طرف وزارت بهداشت به سازمان معرفی شوند زیرا آن‌ها دارای مراکز آموزشی هستند. ضمن اینکه حدود ۱۵ درصد از کل درمان کشور در مراکز ملکی سازمان تامین اجتماعی درحال انجام است.

وی افزود: انتظار ما این بود که وزارت بهداشت از میان پزشکانی که یا طرح خود را می‌گذرانند یا ضریب (کا) دارند، درصدی را همواره به سازمان تامین اجتماعی اختصاص دهد. این اتفاق البته هرگز عملیاتی نشد اما ما یک تفاهم‌نامه با وزارت بهداشت داریم. براساس این تفاهم‌نامه که هرسال بین وزارت بهداشت و سازمان تامین اجتماعی منعقد می‌شود، تمامی پزشکانی که تمام وقت کار می‌کنند یا دارای ضریب (کا) هستند، می‌توانند قسمتی از دوره یا زمان خدمت خود را در روز درون مجموعه سازمان تامین اجتماعی بگذرانند. حتی تفاهم‌نامه به نحوی است که اگر پزشکی در حوزه تمام وقتی وزارت بهداشت فعال است، در صورت گذراندن بخشی از اوقات خود در مراکز ملکی سازمان تامین اجتماعی از ذیل حوزه تمام وقتی وزارت بهداشت خارج نشود.

مدیرکل درمان مستقیم سازمان تامین اجتماعی افزود: خارج شدن از طرح طبقه‌بندی بیمه سلامت و تمام وقتی نیروی پزشک سبب یک ضرر مالی قابل توجه به پزشک می‌شود و نیروی پزشک در چنین شرایطی وارد سازمان تامین اجتماعی نمی‌شود. بیمه سلامت مدعی است که اگر قرار است فردی تحت پوشش این بیمه طبابت کند و تمام وقت باشد، دیگر نمی‌تواند در سازمان تامین اجتماعی کار کند. در بعضی استان‌ها باوجود اینکه ما نیاز شدید داریم، به دلیل همین شرایط نتوانستیم نیرو جذب کنیم. باید تفاهمی جدید میان سازمان تامین اجتماعی و وزارت بهداشت در زمینه نیرو انجام شود و این مشکلات رفع شود و ما این را مطرح کردیم.

وی ادامه داد: پزشکان ما در مناطق محروم نیز دارای ضریب خاص در فیش حقوقی خود هستند. ضمن اینکه پزشکی که در مناطق محروم و در داخل مراکز ملکی کار می‌کند، تسهیلات خاصی برای معیشت و زندگی نیز دریافت می‌کند. ما علاوه بر این ضریب محرومیت داریم که در حقوق پزشک اعمال می‌شود و تلاش می‌شود از طرق مختلف برای پزشکان در این زمینه ایجاد انگیزه خدمت در مناطق محروم ایجاد شود. همچنین تبدیل وضعیتی که زمان مشخص حدود شش سال را باید طی کند، برای این نوع پزشکان کوتاه‌تر است.

ناقوسی در پایان گفت: بیشتر بیمارستان‌های ملکی مشمول طرح جایگزینی و احیا است. مهمترین پروژه ملکی دردست ساخت ما پروژه بیمارستان شهید فیاض‌بخش تهران است. این بیمارستان ۵۵۰ تخت خوابی احتمالا در سال جاری و در دهه فجر افتتاح خواهد شد. ضمن اینکه بیمارستان آبادان با ۱۷۰ تخت در حال تجیهز است. بیمارستان ۳۰۰ تخت خوابی در شیراز را داریم که در حال ساختمان‌سازی است. علاوه بر این یک پروژه در یزد را نیز در دستور کار داریم که ۱۵۰ تخت خوابی است. همچنین در چابهار بحث طراحی یک بیمارستان مجهز ۱۶۰ تخت خوابی را در دستور کار داریم. ضمن اینکه بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی در اصفهان داریم که در حال جایگزینی و انتقال است. پروژه تبریز هم بحث جایگزینی بیمارستان مطرح است که در فضای داخل بیمارستان بازسازی رخ می‌دهد.