برنامه «از مامان بگو» با رویکرد توجه ویژه به زنان و بانوان ایرانی با حضور مهمانان و موضوعات مختلف روانه آنتن می‌شود و شامل آیتم‌های مختلفی همچون «هزار و یک‌ شب» با محوریت روایت‌خوانی و داستان‌گویی، «هم‌خونه» با موضوع گفت‌وگو بین مادربزرگ‌ها، نوه‌ها و سایر اعضای خانواده، «شیرین بیان» با تمرکز بر بیان و گویش استان‌های مختلف و مرور تکیه کلام‌های لهجه‌های گوناگون، « مثل یک کوه» و...است. در ایام محرم «از مامان بگو» ویژه برنامه‌ای دارد که به روایت مادرانگی‌ها در واقعه کربلا بر اساس شاخص‌های موضوعی همچون هجرت، وفاداری، ولایت‌مداری و... می‌پردازد و به صورت زنده از حرم مطهر رضوی، پخش می‌شود.

به بهانه همین مهمانی ده روزه در حرم مطهر رضوی با «ریحانه تاجیکی» سردبیر این برنامه تلویزیونی به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.

رویکرد برنامه «از مامان بگو» چیست؟

یکی از دلایلی که تصمیم به ساخت این برنامه گرفتیم پرداختن به مقام و مفهوم «مادر» بود. کلمه «مادر» مفهوم مشخصی دارد اما کنش مادر و مادرانگی در ساحت‌های مختلف(چه زندگی فردی و چه سپهر اجتماعی) قابل ردیابی و بررسی است. هدف ما این بود که مفهوم مادرانگی را بسط دهیم و زمانی که به مثال های انضمامی و مصادیق عینی بپردازیم متوجه می‌ویم که هر فردی می‌تواند کنش های مادرانه داشته و اخلاق مراقبت برخوردار باشد. در فصل جدید برنامه با توجه به پژوهش‌هایی که رخ داده بود، به احصاء کردن ویژگی‌هایی پرداختیم که بهتر بود در مادرانگی رقم بخورد. مادر باید آیینه فرزند خود باشد زیرا این موضوع باعث می‌شود مسیر رشد شناختی و هویت‌یابی فرزند صحیح‌تر اتفاق بیفتد. فرزند نیز در دوران کودکی سعی در شناختن خود دارد و عملکرهایش را در آیینه مادر می‌بیند. اگر مادری با ظاهر خود مشکل داشته باشد، فرزند خود را تخریب و یا با دیگران مقایسه کند،طبیعتا هویت و رشد فرزند با مشکل مواجه می‌شود. علاوه‌ بر همه این موارد، ما سعی می‌کنیم مادرانگی‌های مختص زیست بوم‌های مختلف ایران را روایت کنیم؛ بدین معنا که اگر مادری در زیست بوم گیلان مشغول به تربیت فرزندان و رشو ونمو آن‌ها است، ممکن است با توجه به عرف فرهنگ آن مکان کنش‌های به خصوصی داشته باشد و ما تلاش می‌کنیم در کنار کلان روایت مادرانگی، خرده فرهنگ و نژادهای مختلف ترک،کرد، لر و... را روایت کنیم.

وجه تمایز این برنامه با دیگر برنامه های تلویزیونی در چیست؟

اولین وجه تمایز خیلی خاص برنامه «از مامان بگو» که نسبت به سایر برنامه ها متفاوت است، ساده و بی تکلف بودن نحوه ساخت و اجراء برنامه است. دومین وجه آن دورهمی زن‌هایی است که از مادرنگی‌هایی خود می‌گویند. سومین وجه آن هم این است که ما به میانجی زن‌ها، قصه ها ،روایت و اتفاقات زندگی زن‌های دیگر را روایت می‌کنیم. فرمت این برنامه روایت و تجربه زیسته است؛ ما سعی کردیم از ساحت انتظار بر روی ساحت انضمامی بمانیم که با مخاطب با هر فرهنگ و سوادی، خودش را در برنامه ما ببیند و بخش‌های مختلف آن را دنبال کند.

آیتم های این برنامه شامل چه بخش‌هایی است؟

ما به فراخور مناسبت‌های مختلف، آیتم‌های متعددی را در کنداکتور برنامه داریم. آیتمی به نام «شیرین بیان» را داریم که به برجسته‌سازی مادرانگی در زیست بوم‌های ایران می‌پردازد؛ یعنی مادربزرگ و پدربزرگ ها از آداب و رسوم،کنش‌ها و مهمان‌داری های زنانه در فرهنگ‌های مختلف خود سخن می‌گویند. در پشت صحنه آیتمی جهت بازنمایی تلاش‌های تیم اصلی و تیم استودیو برای آماده کردن برنامه داریم. آیتم دیگر مربوط به معرفی میهمانان است که سعی کردیم به جای حضور سلبریتی و هنرمندهای شاخص، از مردم معمولی جامعه دعوت به حضور کنیم. آیتم دیگر که «مادر سینما» نام دارد، به مادرانگی‌ و شخصیت‌هایی که از زمان گذشته تاکنون در سینما حضور داشتند، می‌پردازد. در روز زیارتی امام رضا(ع) که چهارشنبه است، آیتمی را مختص این روز پخش می‌کنیم و دیگر آیتم‌ها مربوط به فراخور مناسبت‌های تقویمی است.

برای ساخت این برنامه چه تحقیقاتی را پشت سر گذاشتید؟

ما در راستای ساخت فصل اول و دوم این برنامه؛ بالغ بر 50 مقاله فارسی و بیش از 70 مقاله انگلیسی را بررسی کردیم. رسالت ما در رسانه برجسته‌سازی ویژگی‌های مثبت در این زمینه هست و همچنین ماتریس محتوایی را طراحی کردیم که متوجه شویم به چه وجهی از مادرانگی در این برنامه بپردازیم و ویژگی‌های مثبت نظیر عزت نفس، جرئت ورزی، اعتماد به نفس و خودآگاهی را از دل قصه‌های میهمانان بیرون بکشیم. علاوه بر این‌ها به مطالعه کتاب‌هایی پرداختیم که بر روی بسط مفهومی مادرنگی حرکت می‌کردند و نزدیک به 25 شاخصه را بررسی کردیم.

با توجه به اینکه حماسه کربلا، یک رویکرد بزرگ سیاسی، اجتماعی و تربیتی است که اگر این حماسه را احیا کننده اسلام بدانیم، باید سهمی عظیم برای زنان در آن قائل باشیم; به نظر شما اگر زن ها نبودند چگونه میتوانستیم این رسالت حسینی را حفظ کنیم؟

زنان نقش بسیار برجسته‌ای در واقعه کربلا داشتند زیرا آنچه ما در دلاوری‌های کربلا میبینیم، نتیجه تربیت مادرهای افراد حاضر درآنجا است. در وجود آن افراد شجاعت،از خودگذشتگی،ولایت مداری،دیگرخواهی و دفاع از حق دیده می‌شود. همه ی این ویژگی‌ها، نتیجه یک فرآیند تربیتی بلند مدت است. وجه دیگر این موضوع به فعالیت‌ها و کنش‌های زنان و مادران در قصه کربلا بازمی‌گردد،به طور مثال زمانی که حضرت رباب فرزند خود را به دست سیدالشهدا(ع) می‌سپارند و یا زمانی که حضرت زینب(س) فرزندان رشید خود را به میدان می‌فرستند. این سخن ها اشاره به وجه مادرانگی در عاشورا اشاره داشت و اما در وجه همسری می‌توان به همسر زهیربن قین اشاره کرد. وجه دیگه رویکرد روایت‌گری زنان از قصه کربلا است. اکثر صحنه ها و اتفاق‌هایی که در کربلا رقم خورده، مرهون اقدامات و کنش‌گری‌های زنانه بوده است و شاید اگر این کنش‌ها نبود،ماموریتی که در کربلا باید تکمیل می‌شد به کمال نمی‌رسید و آن حماسه های حسینی رخ نمی‌داد. نتیجه می‌گیریم زنان چه زمانی که در مکه بودند، چه آن‌هایی که در کربلا حضور داشتند و حتی بعد از واقعه عاشورا، اساسی ترین رکن را در رقم زدن واقعه عاشورا داشتند.