به گزارش قدس خراسان، پس از آنکه در خردادماه لایحه برنامه هفتم توسعه کشور توسط دولت به مجلس تقدیم شد از سوی کارشناسان و متخصصان، زیارت ازجمله جدی‌ترین نقاط مغفول‌مانده آن به شمار آمد و در برنامه‌های مختلف یا اظهارنظرهای رسانه‌ای مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
میثم مهدیار، معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات یکی از کارشناسانی است که در این زمینه با نقد بی‌توجهی توسعه به مقوله زیارت، این مقوله را مهم‌ترین کانون تولید فرهنگی ایران ذکر می‌کند و در نشستی با موضوع چشم‌اندازهای فرهنگی و اجتماعی زیارت، بازتاب شکاف عمیق میان علوم اجتماعی و واقعیات فرهنگی ایران را در برنامه‌های توسعه آشکار می‌داند.
وی همچنین تأکید می‌کند زیارت در ایران باید افق فراملی داشته باشد، چراکه زائران فراملی دارد و ابراز امیدواری می‌کند خلأ زیارت در احکام برنامه هفتم توسعه توسط مجلس تدبیر شود.
زیارت، مغز اصلی توسعه است
محمدرضا قائمی‌نیک، استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز زیارت را مغز اصلی توسعه عنوان می‌کند و معتقد است با وجود بی‌توجهی‌ها و میزان قابل‌توجهی از تخریب هویت زیارتی، باز هم زیارت بیشترین حجم سفر را در ایران تشکیل می‌دهد.
وی تعیین جایگاه زیارت در سند برنامه هفتم توسعه را مسئله‌ای با قید فوریت می‌داند و درباره بی‌توجهی به مقوله زیارت حتی در نسبت با برنامه‌های قبلی توسعه هشدار می‌دهد و معتقد است زیارت حتی اگر در فضای فعلی به عنوان بخشی از سند هفتم قرار گیرد، باز هم احتمالاً در مقام اجرا به نهادهایی سپرده می‌شود که متولی امر گردشگری هستند و احتمالاً نگاه بخشی به زیارت خواهند داشت.
یک سرفصل گردشگری است، اما سهم زیارت هیچ!
سعید خدیوی، عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی کارشناس دیگری است که پیش از این در گفت‌وگو با قدس غفلت از زیارت را یک نقص جدی برای برنامه توسعه ذکر می‌کند و می‌گوید: با وجود اینکه یک سرفصل در سند برنامه درخصوص موضوع گردشگری و صنایع‌دستی است، اما در همین بخش هیچ اشاره‌ای به موضوع زیارت نشده است. جالب اینکه در ماده ۲۲۳ این بخش به شکل بسیار کاملی نظام حکمرانی گردشگری دریایی و ساحلی توسط بخش غیردولتی اشاره شده و مورد بررسی قرار گرفته و سازوکاری برای آن تدوین شده، این در حالی است که حتی به واژه گردشگری مذهبی هم که یک گام پایین‌تر از زیارت است در این پیش‌نویس پرداخته نشده است.
این پژوهشگر حوزه گردشگری با اشاره به اینکه نپرداختن به امر زیارت در سند برنامه هفتم، کم‌لطفی حاکمیت یا نظام حکمرانی مرکزی به موضوع زیارت است، ابراز امیدواری می‌کند: امیدوارم این برنامه در رفت و برگشت‌هایی که در مجلس اتفاق می‌افتد توجه بیشتری به سه گزینه فرهنگ رضوی، گردشگری مذهبی و امرزیارت به طور خاص در خراسان رضوی و حرم حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) داشته باشد. این امر نه‌تنها به خاطر تأثیرات شگرف فرهنگی است، بلکه از منظر اقتصادی هم می‌تواند منشأ تحولات جدی در کشور باشد.
عبدالحمید طالبی، رئیس سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی نیز در اختتامیه همایش حکمرانی متعالی استان بیان می‌کند: جای خالی زیارت با ابعاد راهبردی، مهم و اثربخش در نظام حکمرانی و برنامه‌ریزی کشور به‌ویژه برنامه هفتم احساس می‌شود. زیارت چه با رویکرد مسئله‌محور و چه با هر رویکرد برنامه‌ریزی شده، یک نقطه کانونی و یکی از اصلی‌ترین بسترهای ثبات جامعه و یکی از ظرفیت‌های مقابله با جنگ نرم فرهنگی دشمن خواهد بود.
خلأ زیارت در برنامه هفتم توسعه یک اشکال اساسی است
برنامه هفتم توسعه وقتی به ایستگاه مجلس می‌رسد این انتظار از نمایندگان می‌رود که آن را بررسی و با پیشنهادهایی از غفلت‌های آن بکاهند.
به سراغ فاطمه رحمانی، یکی از اعضای کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه می‌رویم تا درباره نتیجه بررسی آن‌ها در خصوص امر زیارت در برنامه هفتم توسعه و پیشنهاداتشان گفت‌وگو کنیم.
این نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی خلأ زیارت در برنامه هفتم توسعه را یکی از اشکالات اساسی برنامه می‌داند و می‌گوید: در برنامه‌ای که دست‌کم پنج سال کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد انتظار می‌رفت دولت خودش به این ظرفیت عظیم معنوی توجه کند، اما متأسفانه حتی اسمی از زیارت در برنامه ارائه‌شده توسط دولت به مجلس وجود نداشت.
رحمانی این بی‌توجهی را غیرقابل قبول عنوان می‌کند و از تلاش نمایندگان برای برطرف کردن این خلأ در برنامه هفتم توسعه خبر می‌دهد و از احکامی می‌گوید که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حوزه زیارت بنا دارند در برنامه هفتم توسعه لحاظ کنند.
وی پیش‌نیاز رسیدن به این احکام را شنیدن سخنان و دغدغه‌های کارشناسان و نخبگان می‌داند و توضیح می‌دهد: پس از تقدیم برنامه هفتم توسعه به مجلس، نگرانی‌ها از باب بی‌توجهی به امر زیارت به نمایندگان هم رسید و برخی اعضای کمیسیون با برگزاری جلسه‌های کارشناسی و شنیدن نظرات افراد مختلف ازجمله نمایندگان نهادها، اندیشکده‌ها و فعالان فرهنگی اجتماعی و بحث و بررسی در کمیته تخصصی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه مجلس شورای اسلامی، به مواردی رسیدند که با لحاظ کردن آن‌ها در برنامه هفتم توسعه می‌شود امیدوار بود بخشی از نیازها در حوزه زیارت برطرف شود.
احکام زیارت به تصویب کمیته تخصصی رسیده است
نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی تصریح می‌کند: پس از بررسی تخصصی مسئله زیارت و شنیدن سخنان دلسوزانه کارشناسان، احکامی از سوی نمایندگان در این خصوص تهیه شده که این احکام به تصویب کمیته تخصصی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه رسیده است.
وی این احکام را نیازمند بررسی و تصویب در کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه مجلس شورای اسلامی می‌داند و می‌گوید: کمیسیون پس از بررسی این احکام ممکن است در آن‌ها تغییرات و اصلاحاتی ایجاد کند و پس از نهایی شدن احکام در صحن علنی مجلس مطرح می‌شود و در صورت همراهی نمایندگان در صحن و رأی آوردن آن‌ها، احکام باید در برنامه هفتم توسعه لحاظ شود و دولت مکلف به اجرای آن است.
عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه مجلس شورای اسلامی درباره مصوبات کمیته تخصصی راجع به زیارت توضیح می‌دهد: براساس این احکام پیشنهادی، دولت مکلف شده است به منظور تعمیق ارزش‌ها، باورها و فرهنگ مبتنی بر هویت اسلامی و ترویج سیره و سنت اهل بیت(ع) و استفاده بهینه از ظرفیت معنوی اماکن زیارتی در شهرهای مقدس مشهد، قم و شیراز نسبت به انجام امور ذیل تا پایان اجرای قانون برنامه اقدام کند:
۱۵ حکم در حوزه زیارت برای برنامه هفتم توسعه
الف) وزارت کشور موظف به شناسایی دقیق نیازها و مشکلات زائران، برنامه‌ریزی و تدوین سازوکارهای لازم برای ساماندهی امور زائران و تأمین زیرساخت‌های لازم از طریق حمایت از شهرداری‌ها و بخش‌های غیردولتی تا پایان سال اول برنامه است.
ب) وزارت میراث فرهنگی و گردشگری موظف به برنامه‌ریزی و توسعه زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز برای ایجاد و ترویج اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت در شهرهای زیارتی از طریق بودجه سنواتی و جذب مشارکت‌های مردمی است.
ج) وزارت راه و شهرسازی مکلف است به منظور تحقق سفری ایمن و سالم ضمن ایجاد مجتمع‌های بین‌راهی از طریق مشارکت بخش‌های مختلف دولتی و غیردولتی، در تعمیر و نگهداری مجتمع‌های بین‌راهی منتهی به شهرهای زیارتی با آستان‌های مقدس همکاری کند.
د) وزارت راه و شهرسازی موظف است به منظور تحقق سفرهای زیارتی ارزان تدابیر لازم را طی یک‌سال از تصویب این برنامه به تصویب هیئت وزیران برساند.
ه) وزارت راه و شهرسازی موظف است بسته‌های مشوق سرمایه‌گذاری محورهای مواصلاتی به شهرهای زیارتی را به تصویب هیئت وزیران برساند.
و) سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است بخشی از بودجه هدفمندی یارانه‌ها را به تأمین زیرساخت‌های محورهای مواصلاتی به شهرهای زیارتی اختصاص دهد؛ تعیین این مقدار منوط به تصویب هیئت وزیران است.
ز) وزارت نفت موظف به تکفل و تأمین همه هزینه‌های بیمه سفرهای زیارتی از محل بودجه مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌های تابعه خود است.
ح) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است کلان‌پروژه پژوهش‌ها و مطالعات (مفهومی، کالبدی، زیرساختی، فرهنگی، اقتصادی و...) شهر مطلوب زیارت (نمونه موردی: مشهد و قم ) را با رویکرد ملی و بین‌المللی با همکاری آستان‌های مقدس و شهرداری‌های مربوط از طریق بودجه سنواتی حداکثر تا پایان سال سوم برنامه انجام دهد.
ط) شهرداری‌ها مجاز هستند در ایام اوج زائرپذیری شهرهای زیارتی اقدام به ایجاد یا حمایت از موکب‌های اقامتی و برنامه‌های رفاهی زائران کنند.
ی) وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا وسیما به منظور آماده‌سازی زائر برای زیارت با معرفت و حفظ آثار زیارت در بدرقه موظف به همکاری مداوم با آستان‌های مقدس شهرهای زیارتی هستند.
ک) معاونت علمی ریاست جمهوری موظف به تهیه بسته ویژه حمایتی از صنایع خلاق نرم فرهنگی حوزه زیارت با هماهنگی آستان‌های مقدس طی یک سال پس از ابلاغ این برنامه است.
ل) وزارت امورخارجه موظف به حمایت از تأسیس مرکز دیپلماسی زیارت در قالب بودجه‌های سنواتی و حمایت‌های نهادی از آستان‌های مقدس است.
م) وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و امور اقتصادی و دارایی با همکاری بانک مرکزی موظف به ارائه بسته تسهیلات بانکی و بسته‌های مشوق و زمین برای راه‌اندازی مراکز و اماکن کاربری‌های مکمل زیارت و فرهنگ‌ساز در حوزه سبک زندگی اسلامی و تعمیق باورهای دینی با رویکرد تعاملی و ارتباط مؤثر بوده و مرجع تشخیص این کاربری‌های مکمل، تولیت‌های محترم آستان‌های مقدس هستند.
ن) سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است در پایان هر سال از برنامه، گزارش پیشرفت فصل زیارت برنامه هفتم توسعه را در کارگروه ملی زیارت ارائه کند.
س) سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است پس از رصد و پایش عملکرد دوره‌ای وزارتخانه‌ها در حوزه زیارت در صورت عدم اجرا یا تعلل در اجرای بندهای تکلیفی از محل جابه‌جایی ردیف اعتبار از دستگاه مربوط به جدول اعتبارات ردیف‌های متفرقه و با همکاری آستان‌های مقدس و نهادهای عمومی به انجام بند تکلیف شده مبادرت ورزد.
خبرنگار: فاطمه سهامی
نظر شما