نایین، شهری تاریخی در دل کویر قدمتی ۳هزار ساله دارد و یکی از مناطق پنج‌گانه پایتخت هخامنشیان محسوب می‌شده است. هنوز زیباترین بادگیرهای سنتی در این شهر تاریخی به چشم می‌خورد که در دل کویر موجبات تهویه طبیعی و برودت هوا را فراهم می‌کنند که مشابه آن در معماری مصر باستان نیز به چشم می‌خورد.
اگرچه ایرانی‌ها صرفاً به عنوان یک میراث فرهنگی به این هنر فاخر می‌نگرند، اما به‌دلیل اینکه این معماری از تکنیک‌های به‌صرفه و منطقی بهره برده ، مورد توجه پژوهشگران غربی قرار گرفته است.
مجله خبری تایم با انتشار تصاویری از بادگیرهای نایین ، پیشنهاد جالبی را در این مورد مطرح کرده است:« استفاده از سیستم سرمایش باستانی ایرانی در نایین برای برودت ساختمان‌های آمریکایی».
این نشریه آمریکایی معتقد است مدل باستانی بادگیرها در نایین به‌دلیل کارآمدی می‌تواند جایگزین تهویه سازهای صنعتی شود و عدم تولید دی اکسیدکربن و کاهش دمای منازل به صورت بهینه و اقتصادی از مهم‌ترین علل این پیشنهاد عنوان شده است.
«لیسا تایلر» و «گتی ایماژ» در گزارش خود آورده‌اند:«با شکسته شدن رکورد گرما در سراسر ایالات متحده، تقریباً ۸۸ درصد از کل خانوارها در این کشور از کولرهای صنعتی استفاده می‌کنند. اما تهویه مطبوع صنعتی پیامدهای زیست محیطی و اجتماعی-اقتصادی دارد. اعتقاد بر این است که تهویه مطبوع سبب انتشار یک‌هزار و ۹۵۰ میلیون تن CO۲ در سال در سراسر جهان
می شود».
جان اونیانگو، استاد دانشکده معماری دانشگاه نوتردام، نیز معتقد است: «در برخی از شهرها با آب و هوای گرم از اشکال باستانی در ساخت و سازهای مدرن استفاده می‌شود و راه حل آمریکا بازگشت به این نوع تهویه سنتی است.این نوع تهویه که عمدتاً در شهر باستانی نایین به چشم می‌خورد به دو صورت گنبدی و برج های بلند دیده می‌شود». الحبیبه، استاد دانشکده طراحی معماری و محیط ساخته شده در دانشگاه ناتینگهام ترنت نیز اعتقاد دارد راه دیگری برای بهبود قابل توجه برودت ، استفاده از سقف‌های گنبدی شکل بلند است. مزیت گنبدی بودن این است که بخشی از ساختمان در زیر نور خورشید قرار می‌گیرد، اما سمت دیگر ساختمان در سایه قرار دارد.
این نوع تولید برودت، برخلاف فرایند تولید فولاد یا بتن، تولید سنگ و آجر گلی منجر به انتشار مقادیر زیادی کربن نمی‌شود. بادگیرهای مخروطی نایین در کنار آب انبارهایی قرار دارند که نقش اساسی در نگهداری آب درون خزینه داشته و از فاسد شدن آن جلوگیری می‌کند و با ایفای نقش یک دستگاه برودتی طبیعی، باد را به خوبی مهار می‌کنند. برخی از این بادگیرها حتی به شکل چهارسویه یا چهارضلعی ساخته می‌شوند که قابلیت مهار بیشتری را دارا هستند.
ضرورت بازگشت به مکانیسم قدیمی باستانی علاوه بر جذابیت بصری برای جذب گردشگران ، مانع آلوده سازی هوا و سبب کاهش مصرف برق نیز خواهد شد. الحبیبه معتقد است: «این مواد سازگار با محیط زیست در طول شب رطوبت را جذب می‌کنند و در طول روز تبخیر می‌شوند و نوعی اثر خنک‌کننده طبیعی ایجاد می‌کنند». البته نوع امروزی آن که در شهر مصدر در ابوظبی ساخته شده یک ساختمان چهار طبقه‌ای است که به عنوان دفتر مرکزی زیمنس در خاورمیانه فعالیت می‌کند.
این ساختمان برای خنک کردن خود بدون استفاده از کولر طراحی شده که می توانند دما را تا ۵۰ درجه فارنهایت کاهش دهد. مجله تایم در انتهای مطلب خود می‌نویسد : « با افزایش دما، شهرهای ایالات متحده باید تغییراتی ایجاد کنند.
شهرهایی مانند لس‌آنجلس و نیویورک در ۱۵ سال گذشته برای کاهش گرما، تمام تلاش خود را برای رنگ‌آمیزی دوباره پشت بام ساختمان‌های موجود به رنگ سفید به‌کار گرفته‌اند. دیگر شهرها مانند میامی در حال کاشت درختان جدید هستند که با شاخ و برگ کافی می‌تواند به کاهش دما تا ۱۰ درجه کمک کند. تکنیک‌های استفاده از روش‌های شهرهایی با آب‌وهوای گرم صرفاً منطقی است».
نظر شما