به گزارش قدس خراسان، براساس اعلام آب منطقه‌ای، میزان مصرف آب در بخش کشاورزی خراسان رضوی ۴/۱ میلیارد مترمکعب؛ یعنی معادل ۸۲ درصد آب استان است و ۴۶درصد برق استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.

۲۷ سال پیش در اجرای آیین‌نامه مصرف بهینه آب کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی موظف به ارائه الگوی کشت متناسب با شرایط اقلیمی شد که متأسفانه تاکنون این امر محقق نشده است.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌وگو با قدس خراسان درباره دلایل اجرایی نشدن این طرح گفت: در سال ۷۵ اجرای الگوی کشت پیشنهاد شد؛ اما اجرایی شدن این الگو نیازمند سازوکار است و جهاد کشاورزی به تنهایی نمی‌تواند این هدف را محقق کند.

همسو شدن دستگاه‌ها در اجرای الگوی کشت

حمید حاجی‌نژاد ادامه داد: برای اجرایی شدن الگوی کشت، ابتدای امر باید وزارت کشور پای کار بیاید و به استانداران برای همکاری در این زمینه دستورالعمل لازم را ابلاغ کند. پس از آن بر اساس دستور استانداری، فرمانداران شهرستان‌ها در راستای همکاری دستگاه‌های اجرایی با سازمان جهاد کشاورزی برای برقراری الگوی کشت، اقدام‌های لازم را انجام دهند که تاکنون این اتفاق نیفتاده است.

وی با اشاره به ضرورت همکاری سایر دستگاه‌ها عنوان کرد: وزارت نیرو، وزارت نفت، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و صدا و سیما باید پای کار بیایند تا الزامات نهادینه شدن الگوی کشت فراهم شود.

حاجی‌نژاد بر ضرورت حمایت از کشاورز در اجرای الگوی کشت تأکید کرد و افزود: اگر به یک کشاورز می‌گوییم امسال کشت نکند، باید در برنامه و بودجه اعتبار لازم برای حمایت دیده شود تا الگوی کشت را رعایت کند.

حمایت از کشاورز با طرح های تشویقی

وی با یادآوری مؤثر بودن موارد تشویقی برای رعایت الگوی کشت اظهار کرد: آب منطقه‌ای می‌تواند از کشاورزی که الگوی کشت را رعایت می‌کند، حقابه نگیرد و از کسانی که الگوی کشت را رعایت نمی‌کنند، حقابه بگیرد یا شرکت برق از کسانی که الگو را رعایت می‌کنند، تعرفه برق دولتی را بگیرد و از کسانی که رعایت نمی‌کنند، تعرفه آزاد برق را دریافت کند.

مدیر زراعت سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی افزود: وزارت نفت می‌تواند با ارائه سوخت ارزان‌قیمت برای ماشین‌آلات کشاورزی، آن کشاورز که الگوی کشت را رعایت می‌کند، مورد تشویق قرار دهد.

وی میزان مصرف برق در بخش کشاورزی را ۳۰ درصد دانست و گفت: تولید مواد غذایی، تولیدی است که به امنیت غذایی مربوط می‌شود.

مدیر زراعت سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی، به آغاز رعایت الگوی کشت از سال پیش اشاره کرد و گفت: از سال گذشته الگوی کشت در استان در حال اجرایی شدن است؛ یعنی سازمان جهادکشاورزی تقریباً یک‌تنه نهایت تلاش خود را انجام می‌دهد تا الگوی کشت در استان اجرایی شود.

اجرای الگوی کشت برای نخستین بار

وی ادامه داد: سال گذشته چهار محصول غلات شامل گندم، جو، چغندرقند و ذرت علوفه‌ای و دانه‌های روغنی مانند کلزا به شکل ویژه دیده شدند و امسال در سامانه کود جهاد کشاورزی، محصولات زیر کشت هر منطقه مشخص شده است.

حاجی‌نژاد الگوی کشت متناسب با مزیت نسبی در هر منطقه از استان را اجرا شده دانست و تصریح کرد:   در هشت شهرستان برای کشت پنبه و در چهار شهرستان برای کشت جالیزی به کشاورزان اجازه داده شده است. جالیز در تربت‌جام، تایباد و مشهد، هندوانه در جوین، جغتای و فیروزه و ذرت علوفه‌ای در ۱۴ شهرستان در حال کشت است و در تمام استان این محصولات در قالب الگو کشت نمی‌شوند و جهاد کشاورزی نهاده‌ها را در این مناطق تأمین می‌کند.

بهینه‌سازی مصرف آب در محصولات آب‌بر

وی به اشتباه بودن برخی باورها در جامعه اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بسیاری می‌گویند هندوانه و خربزه آب‌بر است در صورتی که کارشناسان فنی جهاد کشاورزی با عدد و رقم ثابت می‌کنند خربزه آب‌بر نیست و ما با تغییر تکنیک کشت و شیوه‌های آبیاری، میزان مصرف آب را تا ۵۰درصد کاهش داده‌ایم.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: اگر خربزه و هندوانه در جامعه و استان آب‌بر شناخته شده است، باید گفت در هر هکتار با مصرف ۱۰ هزار مترمکعب آب ۳۰ تا ۳۵ تن هندوانه تولید می‌شود؛ یعنی به ازای هر مترمکعب آب ۵/۳ تا ۴ کیلوگرم محصول تولید می‌کنیم.

حاجی‌نژاد با یادآوری تفاوت حجم در محصولات کشاورزی تأکید کرد: زعفران یک گیاه کم‌آب‌طلب است و در منطقه به ازای هر گرم، یک مترمکعب آب مصرف می‌شود؛ یعنی زعفران اگر کم‌آب‌بر است، محصول آن هم در مقابل، وزنی ندارد و کم است و هندوانه اگر نسبت به زعفران پرآب‌بر  است، محصول بیشتری دارد.

وی خاطرنشان کرد: بهره‌وری از یک مترمکعب آب، هم مدنظر کشاورز است و هم جهاد کشاورزی؛ یعنی اگر محصولی صرفه اقتصادی نداشته باشد، کشاورز بی‌شک به سمت آن نمی‌رود؛ اما در مورد محصولاتی که صرفه اقتصادی دارند و مصرف آب بالاست، ما به دنبال افزایش بهره‌وری آب با شیوه‌های اصلاح الگوی کشت هستیم. به عنوان مثال برای چغندر الگوی کشت ۲۵-۵۰ را اجرا می‌کنیم و پیش از این ۵۰-۵۰ بود؛ یعنی تراکم در هکتار را ۳۰ درصد افزایش داده‌ایم.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در ادامه افزود: با اصلاح شیوه‌های آبیاری و استفاده از مالچ پلاستیکی، تبخیر از سطح را کم می‌کنیم و با استفاده از شیوه‌های نوین، راندمان آبیاری به بالای ۹۰ درصد رسیده و توانسته‌ایم هم بهره‌وری آب را افزایش دهیم و هم مصرف آن را پایین بیاوریم.

حاجی‌نژاد افزایش عملکرد در واحد سطح را هدف اصلی کشاورزی نوین دانست و عنوان کرد: در کنار بهره‌وری آب، بیش از ۹۰ درصد بذرهای مورد استفاده در کشاورزی استان، تولید داخل است و تنها در سبزی و صیفی بذر هیبریدی وارد می‌کنیم. در یک سال نزدیک به ۳۵ تا ۴۰ هزار تن بذر گندم مصرف می‌کنیم که همه تولید داخل است.

وی به پهنه‌بندی مزارع کشاورزی در استان اشاره کرد و گفت : خراسان رضوی به ۵۰۰ پهنه کشاورزی تقسیم‌بندی شده که هر پهنه توسط یک کارشناس جهاد کشاورزی ارزیابی می‌شود، با کشاورز وارد تعامل می‌شود و درباره آنچه کشت می‌کند و بهره‌وری آن، اطلاعات لازم را در اختیار کشاورز قرار می‌دهد تا بهره‌وری لازم از آب، خاک و بذر صورت بگیرد.

خبرنگار: طاهره فجرداوودلی