تحولات منطقه

یادم هست درمنزل مرحوم شوشتری در کوچه چهنو در خیابان امام رضا(ع) (خیابان تهران سابق) مداحی می کردم. همچنین به جلسات و روضه های خانگی(مردانه و زنانه) می رفتم. در جلسات دعای ندبه مرحوم شیخ محمود انصاری در محله سعدآباد مشهد شرکت می‌کردم.

گفتگوی قدس با «محمدجواد بیک یزدی» معروف به «فاکر»، ذاکر پیشکسوت اهل بیت و خادم و مداح حرم مطهررضوی؛ خدا را شکر، گریان حسینم
زمان مطالعه: ۱۳ دقیقه

در بیستم مهرماه سال1326 شمسی در محله عیدگاه شهرمقدس مشهد به دنیا آمد. پدرش «کیش‌باف» و به اصطلاح امروزی پارچه‌باف در همین محله بود. به گفته خودش، از سن 6 یا 7 سالگی با پدرش به مجالس روضه های خانگی می رفت.علاوه بر اینکه خودش ذوق و اشتیاق و علاقه خاصی به شعر خواندن و مداحی داشت، اما با جدیت معتقد است که مهمترین مشوق او در راه ورود به عرصه مداحی و مرثیه سرایی اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، پدر و مادرش بودند.او از سن17 یا 18 سالگی به شغل گلدوزی مشغول بوده و در همین شغل هم مطابق قوانین بیمه تامین اجتماعی در موعد مقرر خود، بازنشسته شده است.

 وی هم اکنون دهه هشتم از عمرش را می گذراند. او با قاطعیت معتقد است که روضه های خانگی را باید بهتر و بیش از گذشته و با شور و شعور معنوی و دینی بهتری برگزار کرد تا پایگاهی برای نشر معارف اسلامی و به ویژه برای نوجوانان و جوانان باشد. درادامه، بخش هایی از گفتگوی صمیمانه خبرنگار قدس با «محمدجواد بیک یزدی»،  معروف به «فاکر»، ذاکر پیشکسوت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و خادم و مداح حرم مطهر امام رضا(ع) را می خوانید. به گفته خودش، فاکر تخلّص شعری مرحوم برادرش بوده که در اشعارش به کار می برده و به همین دلیل او را هم به همین عنوان می شناسند.
 

 از بچگی علاقه مند مداحی و مرثیه سرایی بودم

در زمان های قدیم و در دوران طفولیت من در محله های اطراف حرم مطهر امام رضا(ع)، مجالس روضه اهل بیت(ع) برگزار می شد و من هم به اتفاق مادر و پدرم در این مجالس شرکت می کردم.ضمن اینکه خیلی علاقه مند به خواندن مرثیه و مداحی و از حفظ خواندن اشعار بودم. یادش به خیر همیشه مادر و پدرم مرا به حضور دراین مجالس روضه تشویق می کردند. خدا بیامرزد قدیمی ها را که از همان دوران طفولیت و قبل از آن به تربیت فرزند توجه داشتند. یادم هست که حضور در این مجالس روضه برایم جذاب بود و خودم گاهی اوقات زودتر از پدر و مادرم آماده رفتن به این مجالس می شدم. قدیمی ها اعتقاد خاصی داشتند تا فرزندان خود را در مجالس اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، جلسات قرآن ، مولودی خوانی ها ، روضه ها و.... همراه خود ببرند تا با چنین جلساتی از کودکی آشنا شوند. حضور در این مجالس و دیدن مداح و ذاکری که در این مجالس مرثیه سرایی یا مداحی می کند، سینه زنی ها، زنجیر زنی ها ، حضور هیئت های عزاداری و.... همگی به نظر من نقش مهمی در انس گرفتن کودکان و نوجوانان با این مجالس داشت.

خُدا را شُکر، گریان «حُسینم»

نخستین مداحی و مرثیه‌سرایی در سن 10 سالگی

از سن 7یا 8 سالگی که با مجالس اهل بیت عصمت و طهارت(ع) آشنا شدم و با پدر و مادرم به جلسات روضه های خانگی می رفتم، از همان زمان به حفظ کردن اشعار مختلف مداحی یا مرثیه سرایی علاقه مند بودم و در اوقات فراغت همیشه به این کار می پرداختم. اما نخستین شعر خوانی و مداحی من به طور رسمی و در حضور جمع مخاطبان، در سن 10(ده) سالگی و در مدرسه دارالتعلیم دیانتی در محله بازار سرشور مشهد انجام شد. دقیقا یادم هست که در حضور مرحوم پدرم، میز و صندلی گذاشتند و معلمان و دانش آموزان مدرسه هم حضور داشتند و من به بالای میز رفتم و شروع به خواندن کردم. درباره خواندن اشعار مرثیه و مداحی هم از منابع مختلفی استفاده می کردم. یکی از افرادی که بعد از پدر و مادرم ، مشوق من بود، شاعر اهل بیت(ع) مرحوم سید عباس سراج هاشمی بود.خیلی از اشعار ایشان و راهنمائی هایش استفاده کردم. همچنین در جلسات مداحی و مرثیه سرایی ذاکر معروف آن دوران مرحوم حاج محمود اکبرزاده در همان سن 12 یا 13 سالگی شرکت می کردم.از دیگر جلسات و روضه هایی که می رفتم، روضه ها و جلسات مذهبی مرحوم سید مرتضی کافی در مشهد بود که واقعا پر محتوا و پر مضمون از نظر معارف اسلامی بود. یکی از نکات جالبی که همواره در ذهن من باقی مانده است، دقت و توجه مرحوم پدرم به اشعار و نحوه خواندن من بود که خدابیامرز پدرم عیب و ایرادات من در نحوه خواندن را می گرفت و به من گوشزد می کرد. همچنین برای مطالعه اشعار مذهبی و خواندن کتابهای دینی و مذهبی از همان سن 12 یا 13 سالگی به کتابخانه حرم مطهر امام رضا(ع) و آستان قدس می رفتم و از کتابهای اشخاصی همچون: مرحوم دکتر رسا، صغیر اصفهانی، صامت بروجردی،گلزار اصفهانی و همچنین از شعرای مطرح آئینی و دینی مشهد همچون مرحوم استاد موید خراسانی ، استاد ثابت ، استاد شفق و... استفاده می کردم.
 

پدرم عیب و ایراد خواندنم را به من گوشزد می کرد

علاقه من به حضور در جلسات مذهبی و به ویژه در روضه های خانگی ، باعث می شد با راهنمائی مرحوم والدینم و استادان و مشوقان دیگر ، دراین جلسات شرکت کنم. از همان سنین 12یا 13 سالگی در جلسات و روضه ها، مداحی می کردم. البته از یک نوجوان دراین سن و سال هم به اندازه خودش توقع بود که بتواند مداحی یا مرثیه سرایی کند. یادم هست درمنزل مرحوم شوشتری در کوچه چهنو در خیابان امام رضا(ع) (خیابان تهران سابق) مداحی می کردم. همچنین به جلسات و روضه های خانگی( مردانه و زنانه) می رفتم. در جلسات دعای ندبه مرحوم شیخ محمود انصاری در محله سعدآباد مشهد شرکت می‌کردم. در سن 15 یا16 سالگی به منزل مرحوم سیدسلمان در محله عیدگاه می رفتم و روضه خوانی می کردم. همچنین به حسینیه مرحوم حاج شیخ مرتضی عیدگاهی(معروف به واعظ شهیدی) از طریق مرحوم یوسف زاده معرفی شدم و در آن جا مداحی می کردم. به جلسات روضه خانگی مرحوم صنعتی در مشهد شرکت می کردم. همه این مطالب را برای این گفتم که بگویم تنوع جلسات و روضه های خانگی زیاد بود و این خود یک مشوقی برای حضور مداحان و ذاکران نوجوان و جوان هم سن وسال من بود که دراین جلسات شرکت کنیم.  ضمنا با سن و سال کمی که داشتم اما به مجالس روضه های خانگی زنانه هم دعوت می شدم و روضه خوانی می کردم. هر جلسه ای که می‌رفتم، سعی می کردم به عنوان ذاکر اهل بیت(ع) و روضه‌خوان امام حسین(ع) درست انجام وظیفه کنم. در خواندن اشعار مداحی و مرثیه سرایی همیشه نصیحت پدرم را مورد توجه قرار می دادم که به من سفارش می کرد که درست و صحیح و مستند بخوانم و از غُلوّ کردن و مبالغه‌گویی و ذکر موارد غیر مستند، پرهیز کنم.
 

نقش روضه های خانگی در قدیم و در حال حاضر

 قدیم وسائل ارتباط جمعی مثل رادیو ، تلوزیون، تلفن در مشهد و بسیاری از شهرهای دیگر خیلی به ندرت وجود داشت و در همه خانواده ها این چنین امکاناتی دیده نمی شد. همچنین وسائل و امکانات پیشرفته امروزی مانند گوشی تلفن همراه، رایانه، اینترنت، فضای مجازی ،  شبکه های اجتماعی و... وجود نداشت. برگزاری روضه های خانگی نقش مهمی در برقراری ارتباطات اجتماعی ، صله رحم ، دیدار اقوام و خویشان، نشر معارف دین و مذهب، تلاوت و تفسیر آیات قرآن ،نشر آموزه های قرآنی و اسلامی و بیان روایات و احادیث اهل بیت (ع)داشت. به برکت برگزاری جلسات روضه های خانگی(مردانه یا زنانه) و تبرک جستن از آیات قرآن و نام و یاد حضرات معصومین(ع) و ذکر توسل به ائمه اطهار(ع)، به رفع مشکلات افراد و همسایه ها و اقوام و آشنایان هم پرداخته می شد. اگر کسی برای تهیه منزل وام یا پول قرض الحسنه ای می خواست و یا برای ازدواج جوانان، راه انداختن کار و کاسبی ها، هزینه درمان بیماران و... همه اعضاء جلسات روضه با هم همکاری می کردند. به برکت روضه و یاد ائمه اطهار(ع)، همه به همدیگر کمک ویاری می کردند. هم اکنون هم با وجود همه فناوری ها و امکانات پیشرفته روز مانند اینترنت و تلفن همراه و شبکه های اجتماعی و فضای مجازی و... نباید از برگزاری جلسات و روضه های خانگی غفلت کرد. تبلیغ چهره به چهره، حضور نوجوانان و جوانان در جلسات روضه، برپایی جلسات در منازل و فضای خانواده ها ، دیدار حضوری افراد در جلسات روضه با یکدیگر، برافراشته شدن پرچم روضه بر سر در منازل و حسینیه ها و تکایا هنوز هم اثرات تربیتی و تبلیغی و ترویجی خود در زمینه بیان و نشر معارف اسلامی و دینی را دارد. حضور دراین جلسات روضه مانند استشمام هوای تازه و سحرگاهی برای تقویت عقاید و اعتقادات صحیح دینی و مذهبی است.
 

تا نفس دارم ذکر اهل بیت (ع) را می گویم

هم اکنون حدود60 سال است که افتخار مداحی و ذاکری اهل بیت عصمت و طهارت(ع) را دارم و تا نفس دارم به این کار ادامه می دهم. ضمنا تا جایی که بتوانم در جلسات و روضه های خانگی شرکت کرده و به عنوان ذاکر و مداح انجام وظیفه می کنم. تمام ارزش کار یک مداح و ذاکر حضرات معصومین(ع) به اخلاص است. روضه های خانگی هم بر اساس اخلاص و تقوا باید برپا شود. برای دستگاه امام حسین(ع) و همه حضرات معصومین(ع) و برای دین و قرآن و مذهب و نشر آموزه های اسلامی و دینی باید با اخلاص و دور از ریا و کسب شهرت و معروفیت کار کرد. برکت کار و رزق و روزی دست خداست و آنچه که به کار انسان برکت می‌دهد اخلاص است. ضمنا به همه جوانان و علاقه مندان ورود به عرصه مداحی و مرثیه سرایی اهل بیت(ع) سفارش می کنم که علاوه بر مستند و متقن خواندن ، مناسبت مربوط به جلسه مداحی یا مرثیه خوانی را هم رعایت کنند. یعنی در مناسبت ولادت ویا شهادت یکی از حضرات معصومین(ع) موضوع همان امام معصوم(ع) را ذکر و بیان کنند و از حواشی و پراکنده گویی پرهیز کنند. خیلی ها از من می پرسند که دراین سن و سال و با تجربه 60 ساله در کار مداحی چرا هنوز به جلسات روضه های خانگی می روم و من درجواب می گویم که کار یک مداح و ذاکر اهل بیت عصمت و طهارت(ع) خدمتگزاری به دستگاه ائمه اطهار(ع) و دین و قرآن و اسلام است. یک مداح و ذاکر اهل بیت(ع) باید تا آخرین نفس از لحظات زندگی اش در خدمت به نشر معارف دینی و اسلامی باشد.ضمنا از نقش جهاد تبیین که مورد توجه و تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی هم نباید فراموش کنیم.
 

 نخستین‌ها و مهمترین‌ها

* مهمترین و بهترین شعری که در دوران تنهایی و در خلوت برای خودم زمزمه می‌کنم درباره امام حسین (ع) است. شعری با این مضمون: «... خدارا شکر، گریان حُسینم، که من سر در گریبان حُسینم، خدا را شکر خونم، خون مولاست، که من از خیل یاران حُسینم، خدارا شکر در کشتی سوارم، که من در زمره یاران حُسینم....».

* نخستین شعری که به عنوان مداح و ذاکر اهل بیت(ع) در یک جلسه رسمی خواندم مربوط به موضوع داستان کاخ کوفه و عبرت های این کاخ از آوردن سر بریده و مبارک امام حسین(ع) در برابر ابن زیاد ملعون و داستان سر مختار و...بود که بااین بیت شروع می شد:«...یک سره مردی زعرب هوشمند، گفت به عبدالملک از روی پند....»، تاآنجا که به این بیت می رسد:«.... این سر مُصعب به تقاضای کار،     تا چه کند با سر تو روزگار...» که موضوع عبرت آموزی از حوادث روزگار را بیان می کرد.

*خاطره شعر313 نفر یاران امام زمان(عج) را هم هیچ وقت فراموش نمی کنم.این شعر یکی از سروده های مرحوم سید عباس سراج هاشمی در دورانی بود که من حدود16 سال سن داشتم و در زمینه یاران امام زمان(عج) سروده شده بود و من برای نخستین مرتبه در جلسات دعا و روضه های خانگی مشهد و از حفظ این اشعار را در سن 16 یا 17 سالگی خواندم و به هرمجلسی که دعوت می شدم ابتدا همه تقاضای خواندن همین سروده را از من داشتند.این شعر با این ابیات آغاز می شد:«.... 313نفر اصحاب آن والاگهر،جمع گردند در حضور آن ولیّ دادگر، زاده حزقیل و اسماعیل و ادریس است دگر و....» که خاطره زیبایی از خواندن این سروده درباره امام زمان(عج) برایم باقی مانده است.

*نخستین مرتبه که در حرم مطهر امام رضا(ع) مداحی و مرثیه سرای کردم به اوایل دوران پیروزی انقلاب اسلامی ایران یعنی سال1358 باز می گردد که در دهه نخست ماه محرم الحرام و در پیش روی مبارک ضریح مطهر امام هشتم(ع) ودر رواق دارالحفاظ حرم مطهر مرثیه سرایی می کردم. این موضوع یکی از بهترین خاطرات دوران فعالیت من در عرصه مداحی و مرثیه سرایی اهل بیت(ع) است و تا الان حدود چهل و چند سال است که در مناسبت های گوناگون وبه دعوت مسئولین مربوط در حرم مطهر امام رضا(ع) و در جلسات و مناسبت های آستان قدس رضوی مداحی و مرثیه سرایی می کنم. همچنین یکی از بهترین خاطرات من، کسب توفیق نائل شدن به افتخار کشیک خادمی حرم مطهر امام هشتم(ع) در سال1367 بود که به برکت ذکر و نام و نوکری امام حسین(ع) و مرثیه سرایی برای حضرت سیدالشهداء(ع) و با عنایات امام رضا(ع) و موافقت تولیت فقید آستان قدس رضوی مرحوم آیت ا... واعظ طبسی(ره) به این افتخار بزرگ نائل شدم.

*سال1359 برای نخستین مرتبه به سفر حج تمتع و به عنوان خدمه کاروان حج اعزام شدم. علاوه براینکه به عنوان خدمه کار می کردم به عنوان مداح و ذاکر اهل بیت(ع) هم خدمتگزار کاروان بودم. در جمع زائران بیت ا... الحرام درشهرهای مکه مکرمه و مدینه منوره، اشعاری درباره کعبه معظمه و ماجرای ذبح حضرت اسماعیل(ع)، همچنین حضور امام حسین(ع) در صحرای عرفات و دعای عرفه، روضه مصیبت های حضرت فاطمه زهرا(س) و روضه قبرستان بقیع و... را می‌خواندم و فضای جلسه کاروان حج، معطر و متبرک به یاد اهل بیت (ع) می شد.

*در سال‌ها و دوران مبارزات ملت ایران با رژیم ستمشاهی پهلوی و در منازل و بیوت مراجع عظام تقلید مانند مرحوم آیت ا... حاج سیدهادی میلانی(ره) و منزل مرحوم آیت ا...حاج سیدحسن طباطبایی قمی (ره) در مشهد به عنوان روضه خوان و مداح و ذاکر اهل بیت(ع) مرثیه سرایی کرده و اشعاری از مرحوم بهجتی شفق را قرائت می کردم. یادم هست که در سالهای 1342 ،1348 و1350 سه مرتبه توسط ماموران رژیم پهلوی و ساواک در مشهد دستگیر و روانه زندان شدم. به هرحال بسیاری از ذاکران و مداحان در آن دوران در مبارزه با رژیم ستمشاهی و از طریق همین نقش مداحی و مرثیه سرایی، شرکت می‌کردند.

*از بهترین خاطراتم در روضه های خانگی در زمان قدیم این بود که روضه در زندگی مردم جریان داشت. هنگامی که خداوند فرزندی به کسی عنایت می کرد ، پدر فرزند مجلس می گرفت و روضه حضرت علی اصغر(ع) می خواند تا نام طفل شیرخواره امام حسین(ع) برده شود. هنگام ازدواج پسران جوان، روضه حضرت قاسم بن الحسن(ع) را می خواندند، اگر منزل و خانه جدیدی می خریدند، مجلس روضه می گرفتند و نام امام حسین(ع) را برای برکت خانه می بردند، یعنی روضه با همه شئون زندگی مردم آمیخته شده بود و جدا نبود. هنگام خواندن حدیث شریف کساء، ظرف آبی را برای تبرک جستن از نام اهل بیت (ع) در مجلس می گذاشتند تا این آب به ذکر اهل بیت(ع) متبرک شودو از آن به عنوان تبرک و تیمُّن استفاده            می کردند. اینها جزو اعتقادات و باورهای مردم بود که ترویج و منتشر می شد.

*گاهی اوقات به روضه‌های یک نفره دعوت می شدم. برایم جالب بود که صاحبخانه و بانی مجلس این قدر به برپایی به موقع و سر زمان خودش درباره روضه های خانگی اعتقاد داشت که حتی اگر به دلایل گوناگون مانند سردی یا گرمای هوا، راه بندان، گرفتاریهای شغلی و.... اگر کسی هم در این روضه‌ها شرکت نمی‌کرد، باز هم خود صاحبخانه یک نفری مجلس روضه را برپا می کرد و من به عنوان مداح و ذاکر اهل بیت(ع) انجام وظیفه می کردم. چیزی شبیه دوران کرونا که حتی با وجود شیوع این بیماری منحوس، بازهم با رعایت شیوه نامه های بهداشتی، مجالس روضه حضرات معصومین(ع) ترک و تعطیل نشد.

* مهمترین درخواستم از حضرت امام هشتم(ع) این است که بزرگان به نوکران و غلامان خود، صله و پاداش می دهند. من به عنوان یک خادم و غلام کمترین در بارگاه مطهر حضرت ابالحسن الرّضا(ع)، از ایشان ملتمسانه تقاضا می کنم خدمت ناقص و سرتاپا عیب و ایراد مرا در عرصه خادمی و ذاکری و مداحی به فضل و بزرگواری و رافت خودشان و بخاطر جدّبزرگوارشان امام حسین(ع) قبول و امضاء و تایید کنند.

منبع: روزنامه قدس

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.